Την ώρα που ο πλανήτης περιμένει να βγει «λευκός καπνός» από τα «μπρος – πίσω» της διεθνούς διπλωματίας και κυρίως των Αμερικανών, ως προς το αν θα έχουμε ή όχι ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία, τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο συνεχίζουν να ανταλλάσσουν μαζικές επιθέσεις με drones.
Οι ρωσικές επιθέσεις, ωστόσο, που ήταν και πιο φονικές, επισκιάστηκαν από την αποκάλυψη ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ διαπραγματεύονταν κρυφά μια «διευθέτηση» της σύγκρουσης.
Το σχέδιο των 28 σημείων που φέρεται να συντάχθηκε από τον ειδικό απεσταλμένο των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, έναν δισεκατομμυριούχο του real estate και μεγιστάνα κρυπτονομισμάτων – όπως σημειώνει δηκτικά ανάλυση του Social Europe – και τον Κύριλο Ντμιτρίεφ, τον επικεφαλής του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Ρωσίας, «παραμορφώνεται» σε μεγάλο βαθμό υπέρ του Κρεμλίνου.
Ο Τραμπ ζήτησε από την Ουκρανία να αποδεχθεί αυτή την παρασκηνιακή συμφωνία έως τις 27 Νοεμβρίου, αν και είπε επίσης ότι μπορεί να μην είναι η τελική του προσφορά.
Γιατί το σχέδιο Τραμπ αυξάνει τον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου;
Εκτός από τη βασική αδικία να επιτρέπεται σε έναν επιτιθέμενο να αποφασίσει την έκβαση του πολέμου που ξεκίνησε, υπάρχουν έξι θεμελιώδη προβλήματα με αυτό το σχέδιο «ειρήνης», εξηγείται στην ανάλυση.
Για αρχή, θα αύξανε τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου. Εάν η Ουκρανία πιεστεί να αποδεχθεί όρους που ισοδυναμούν με ήττα, ο υπόλοιπος κόσμος θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αποτροπή μιας μελλοντικής εισβολής από την Ρωσία, την Κίνα ή οποιαδήποτε άλλη πυρηνική δύναμη απαιτεί την κατοχή πυρηνικών όπλων. Η αναγκαστική συνθηκολόγηση της Ουκρανίας σημαίνει εξάπλωση των πυρηνικών όπλων και μια σημαντικά υψηλότερη πιθανότητα ενός πυρηνικού Γ’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Πάμε σε έναν κόσμο όπου εισβολές και πόλεμοι γίνονται ρουτίνα;
Αυτός ο κίνδυνος αντανακλά το δεύτερο πρόβλημα με το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ: τις επιπτώσεις του σε μια διεθνή τάξη που βασίζεται στην αρχή ότι τα εθνικά σύνορα είναι απαραβίαστα. Σίγουρα, παραβάσεις συμβαίνουν (σ.σ. όπως στην Κύπρο για παράδειγμα, με την παράνομη κατοχή της Τουρκίας, για την οποία η διεθνής κοινότητα δεν κούνησε ούτε το δαχτυλάκι της), αλλά δεν είναι ο κανόνας.
Η επικύρωση μιας τέτοιας συμπεριφοράς – όπως θα έκανε ο Τραμπ επιβραβεύοντας τη Ρωσία για την εισβολή στην Ουκρανία – είναι τόσο ξεπερασμένη που θα σοκάρει το σύστημα. Στη σημερινή του μορφή, το σύμφωνο Γουίτκοφ – Ντμιτρίεφ κινδυνεύει να δημιουργήσει έναν κόσμο στον οποίο οι εισβολές και οι πόλεμοι γίνονται ρουτίνα.
Θα δώσει έναυσμα στον Πούτιν να διεξάγει πόλεμο στην Ευρώπη;
Τρίτον, η συναίνεση στις μακροχρόνιες απαιτήσεις του Κρεμλίνου θα υπονόμευε την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα. Εάν οι όροι της διευθέτησης αφήσουν την Ρωσία ισχυρότερη από την Ουκρανία, διεθνείς αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Πούτιν θα ενθαρρυνθεί με κάθε δυνατό τρόπο – νομικό, ηθικό, ψυχολογικό και οικονομικό – να συνεχίσει να διεξάγει πόλεμο στην Ευρώπη.
Τέταρτον, το σχέδιο του Τραμπ δεν παρέχει αξιόπιστους μηχανισμούς επιβολής. Δεδομένου ότι η Ρωσία έχει παραβιάσει κάθε συμφωνία που έχει συνάψει ποτέ με την Ουκρανία, οι διαβεβαιώσεις από το Κρεμλίνο πως δεν θα επιχειρήσει να καταλάβει περισσότερα ουκρανικά εδάφη είναι ανούσιες.
Οι εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ στερούνται επίσης ουσίας, ειδικά υπό μια κυβέρνηση που ελάχιστα ενδιαφέρεται για την ειλικρίνεια και τις δίκαιες συναλλαγές. Ο μόνος ουσιαστικός αποτρεπτικός παράγοντας ενάντια στη νέα ρωσική επιθετικότητα θα ήταν η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ – κάτι που η προτεινόμενη διευθέτηση απαγορεύει ρητά και, ως γνωστόν, αποτελεί «κόκκινη γραμμή» για την Μόσχα.
Τι θα γίνει με την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας;
Δίνοντας προτεραιότητα στα «θέλω» της Ρωσίας έναντι της βούλησης της Ουκρανίας, το σχέδιο του Τραμπ αποφεύγει το ζήτημα της ανοικοδόμησης – το πέμπτο κύριο ζήτημα. Η ειρήνη είναι κάτι περισσότερο από την προσωρινή απουσία εχθροπραξιών. Είναι βέβαιο ότι η Ρωσία θα αποδεχόταν μια κατάπαυση του πυρός για ημέρες – ή ίσως και εβδομάδες – με αντάλλαγμα την τελική συνθηκολόγηση της Ουκρανίας.
Αλλά πραγματική ειρήνη σημαίνει διασφάλιση ότι η Ουκρανία διατηρεί την κυριαρχία της και μπορεί να αμυνθεί, να ενταχθεί σε συμμαχίες και, το πιο σημαντικό, να ανοικοδομήσει. Αν και η προτεινόμενη διευθέτηση δεν προβλέπει κάτι τέτοιο, οι σύμμαχοι της Ουκρανίας έχουν προχωρήσει σε απόλυτα λογικά (και μάλιστα κερδοφόρα) σχέδια για την ανοικοδόμηση της χώρας και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων.
Το τελευταίο, και ίσως πιο θεμελιώδες, πρόβλημα είναι η διαδικασία. Αυτό που γνωρίζουμε για την ιστορία είναι ότι η διασφάλιση μιας βιώσιμης ειρηνευτικής διευθέτησης απαιτεί τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών. Ας θυμηθούμε ότι μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι χώρες που θεωρήθηκαν επιτιθέμενες αποκλείστηκαν από το πιο κρίσιμο μέρος των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων – μια απόφαση που συνέβαλε στο ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το σχέδιο αγνοεί δύο βασικά μέρη – Ουκρανούς και ΕΕ
Στην προκειμένη περίπτωση, δεν ζητήθηκε η γνώμη των Ουκρανών, των θυμάτων της ρωσικής επιθετικότητας, κατά την προετοιμασία του ειρηνευτικού σχεδίου.
Οι αμέσως επόμενοι από τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας, αιφνιδιάστηκαν επίσης από τις μυστικές συμφωνίες του Τραμπ. Εάν πρόκειται να υπάρξει πραγματική ειρήνη, έτσι ώστε η Ουκρανία να υπερασπιστεί το έδαφός της και να μπορεί να ανοικοδομηθεί, αυτά τα δύο μέρη – Κίεβο και ΕΕ – πρέπει να βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η προσέγγιση του Τραμπ δεν θα λειτουργήσει. Εάν εξαιρεθούν σημαντικά μέρη από την ειρηνευτική διαδικασία, είναι αδύνατο να επιτευχθεί πλήρης κατανόηση των σχετικών θεμάτων και να συγκεντρωθούν οι απαραίτητες πληροφορίες. Αποκλείοντας την Ουκρανία και τους Ευρωπαίους συμμάχους της από τις διαπραγματεύσεις, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να αφήσουν τους Ουκρανούς χωρίς άλλη επιλογή από το να πολεμήσουν. Ο Τραμπ μπορεί να πιστεύει πως «νίπτει τας χείρας του» από την Ουκρανία, αλλά το πρόβλημα δεν θα έχει λυθεί.
Η λαχτάρα του Αμερικανού Ρεπουμπλικανού να κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης οδήγησε σε μια κακοσχεδιασμένη προσπάθεια για μια ειρηνευτική διευθέτηση που, εάν εφαρμοστεί, εξασφαλίζει μόνο μελλοντική σύγκρουση.
