Εντατικές είναι οι διαβουλεύσεις που λαμβάνουν χώρα στον απόηχο των δύο Συνόδων για την Ουκρανία, έχοντας στο επίκεντρο την ανταλλαγή εδαφών και τις εγγυήσεις ασφαλείας, την ώρα που συνεχίζονται οι ζυμώσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού για το πότε, πού και κυρίως αν θα γίνει η διμερής συνάντηση Πούτιν-Ζελένσκι. Ο Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο η συνάντηση να γίνει στη Βουδαπέστη, αν και όπως είπε θα γνωρίζει τις προθέσεις του Ρώσου ομολόγου του εντός δεκαπέντε ημερών.
Πάντως και η Γενεύη δήλωσε έτοιμη να φιλοξενήσει τις συνομιλίες, με τις ελβετικές αρχές να εγγυώνται πως θα έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν ασυλία στον Πούτιν, για τον οποίο έχει εκδοθεί διεθνές ένταλμα σύλληψης . Υπάρχουν αναφορές για τη Βιέννη αλλά και για την Κωνσταντινούπολη.
Το Κρεμλίνο ωστόσο επισημαίνει ότι για να φτάσουν σε σύνοδο ηγετών θα πρέπει να έχει διευθετηθεί το εδαφικό ζήτημα.
Η στάση του Τραμπ
Την ίδια ώρα η στροφή της αμερικανικής πολιτικής υπέρ του ρωσικού σχεδίου για μια ολοκληρωμένη ειρηνευτική συμφωνία χωρίς να προηγηθεί κατάπαυση του πυρός, εγείρει ερωτήματα για τις προοπτικές του πολέμου και τις μελλοντικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών.
Σε ανάλυσή του ο Guardian, επισημαίνει πως από την άνοιξη, ο Λευκός Οίκος πίεζε τη Ρωσία να αποδεχτεί την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Όπως είχε πει ο Ντόναλντ Τραμπ τον Μάρτιο: «Πιστεύω ότι η κατάπαυση του πυρός είναι πολύ σημαντική. Αν καταφέρουμε να το πετύχουμε με τη Ρωσία, αυτό θα είναι υπέροχο».
Ο Αμερικανός πρόεδρος απείλησε να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα και στους αγοραστές του πετρελαίου της, όπως η Ινδία, εάν δεν συμφωνούσε. Η θέση του άλλαξε δραματικά μετά τη συνάντηση με τον Πούτιν στην Αλάσκα. Ο Τραμπ εγκατέλειψε την πρόταση για κατάπαυση του πυρός και συμφώνησε με τις εδαφικές απαιτήσεις της Ρωσίας. Ο Πούτιν θέλει η Ουκρανία να παραχωρήσει το βόρειο μέρος της περιοχής Ντονέτσκ – συμπεριλαμβανομένων των φρουριακών πόλεων Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ – τις οποίες οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν καταλάβει από το 2014. Ως παραχώρηση», η Ρωσία ανέφερε ότι θα «παγώσει» τα μέτωπα στις επαρχίες Ζαπορίζια και Χερσώνα.
Η αλλαγή της πολιτικής των ΗΠΑ για την κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία ήταν το πιο σημαντικό αποτέλεσμα των συνομιλιών Πούτιν και Τραμπ. Αντιπροσωπεύει μια σημαντική παραχώρηση προς τους Ρώσους, υποστηρίζει ο Guardian. Στη συνάντησή του τη Δευτέρα με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, ο Τραμπ εξήγησε τη νέα του σκέψη. Είπε ότι δεν υπάρχει ανάγκη για εκεχειρία και υποστήριξε ότι έχει τελειώσει έξι συγκρούσεις χωρίς να υπάρξει εκεχειρία. Αν και είπε ότι θα ήθελε «να σταματήσουν [οι Ρώσοι]», ανέφερε ότι μια παύση των εχθροπραξιών μπορεί να αδικεί «μια πλευρά ή την άλλη».
Ο Πούτιν πιέζει στο μέτωπο
Την ώρα που ο Τραμπ, πιέζει για συμφωνία, ο Πούτιν πιέζει στο μέτωπο. Το καλοκαίρι, οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν χωριά στην Ντονμπάς και μπήκαν για πρώτη φορά στην περιοχή Ντνιεπροπετρόβσκ, η οποία συνορεύει με την περιοχή Ντονέτσκ. Η πρόοδος της Ρωσίας είναι σταδιακή και επιτυγχάνεται με βαριές απώλειες. Ο Πούτιν πιστεύει ότι κερδίζει και ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του. Οι απαιτήσεις του παραμένουν αμετάβλητες από την εισβολή του 2022. Θέλει την απομάκρυνση του Ζελένσκι, αυστηρούς περιορισμούς στο μέγεθος του ουκρανικού στρατού και δικαίωμα βέτο για την ένταξή του στο ΝΑΤΟ. Κάθε κατάπαυση του πυρός στην πράξη θα σήμαινε διαίρεση του εδάφους κατά μήκος του υφιστάμενου 1.000 χλμ μετώπου. Αντίθετα, μια μόνιμη ειρηνική συμφωνία θα μπορούσε να συνεπάγεται παραχώρηση εδάφους από τη μία πλευρά στην άλλη ως μέρος μιας συμφωνίας.
Οι όροι του Πούτιν είναι απορριπτέοι από το Κίεβο και συνιστούν παραίτηση της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί πιστεύουν ότι ο Πούτιν χρησιμοποιεί τον Τραμπ για να πάρει ό,τι οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν καταφέρει να καταλάβουν στο πεδίο της μάχης – με την Ουάσιγκτον να είναι ο πιο γρήγορος δρόμος προς τη νίκη στο Ντονέτσκ. Αν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν, ο Πούτιν αναπόφευκτα θα ρίξει την ευθύνη στον Ζελένσκι.
Οι εγγυήσεις ασφάλειας
Θολό παραμένει, στο μεταξύ, το τοπίο σε ό,τι αφορά τις εγγυήσεις ασφάλειας. Ο Ντόναλντ Τραμπ αποκλείει το ενδεχόμενο να αναπτυχθούν Αμερικανοί στρατιώτες σε Ουκρανικό έδαφος και τονίζει ότι μπορεί να υπάρξει βοήθεια από αέρος, χωρίς όμως να δίνει περισσότερες λεπτομέρειες. Ξεκαθαρίζει δε ότι το μεγαλύτερο βάρος θα το σηκώσει η Ευρώπη, που βρίσκεται μπροστά σε ένα ακόμη πρόβλημα: Η Ρωσία δηλώνει ότι επιθυμεί να είναι μέρος της λύσης και να συμμετέχει στις σχετικές διεθνείς συνομιλίες.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ τόνισε ότι η Μόσχα πρέπει να συμμετέχει σε οποιεσδήποτε συνομιλίες για τις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας, απορρίπτοντας ταυτόχρονα την ευρωπαϊκή διπλωματία ως «επιθετική κλιμάκωση» και ως «αδέξια προσπάθεια να επηρεαστεί ο Τραμπ».
«Το να συζητάμε σοβαρά τις εγγυήσεις ασφαλείας χωρίς τη Ρωσία είναι ένας δρόμος προς το πουθενά», δήλωσε ο Λαβρόφ κατά τη διάρκεια επίσκεψης εργασίας στην Ιορδανία.
Μάλιστα, έβαλε στο παιχνίδι και το Πεκίνο, λέγοντας ότι η Κίνα θα πρέπει να είναι μεταξύ των εγγυητών ασφαλείας της Ουκρανίας – αναβιώνοντας μια πρόταση που υπέβαλαν για πρώτη φορά Ρώσοι διαπραγματευτές κατά τη διάρκεια συνομιλιών στην Τουρκία την άνοιξη του 2022.
Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένως δηλώσει ότι η Μόσχα δεν θα δεχτεί την ανάπτυξη ευρωπαϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία, μία από τις βασικές εγγυήσεις ασφαλείας που συζητούνται. Επίσης, το Κίεβο είναι πιθανό να αντιμετωπίσει με σκεπτικισμό οποιαδήποτε προοπτική η Κίνα, υποστηρικτής της Ρωσίας κατά τη διάρκεια του πολέμου, να ενεργήσει ως εγγυητής ασφάλειας.
Ερωτήματα
Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα παραμένει μεγάλο για τους Ευρωπαίους και τα ερωτήματα εύλογα, όπως καταγράφει και το Politico: Ποια Ευρωπαϊκή χώρα θα στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία; Ποιες θα είναι οι συνθήκες ανάπτυξης ενός κοινού ευρωπαϊκού «στρατού»; Ποιοι θα αναλάβουν το κόστος; Πώς θα αντιδρούσε ο ευρωπαϊκός στρατός σε περίπτωση επίθεσης;
Σύμφωνα με το Bloomberg, περίπου δώδεκα χώρες έχουν εκφράσει την ετοιμότητά τους να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία μετά το τέλος των εχθροπραξιών, στο πλαίσιο των διεθνών εγγυήσεων ασφαλείας.
Το Politico κατέγραψε την προειδοποίηση Ευρωπαίου αξιωματούχου ασφαλείας, που τόνισε ότι η όποια ευρωπαϊκή στρατιωτική αποστολή θα χρειαζόταν «εντολή μάχης» τουλάχιστον για να αμυνθεί σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία. Σημείωσε επίσης ότι τότε μια τέτοια αποστολή δεν θα ήταν υπεύθυνη για την επιβολή της ειρήνης. Αυτό, είπε ο αξιωματούχος, θα παρέμενε δουλειά του ουκρανικού στρατού. Γάλλοι αξιωματούχοι έχουν επίσης προειδοποιήσει για ανάλογα ενδεχόμενα.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ επιθυμούν να δείξουν ότι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Ωστόσο, και οι δύο αντιμετωπίζουν πολιτικά και οικονομικά εμπόδια που τροφοδοτούν τον σκεπτικισμό σχετικά με την ικανότητα των χωρών τους να στείλουν δυνάμεις στην Ουκρανία.
Ανώτατοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, σε τηλεδιάσκεψη, ασχολήθηκαν χθες με το σχέδιο των εγγυήσεων, εξετάζοντας και την παράμετρο συλλογικής προστασίας της Ουκρανίας στα πρότυπα του άρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Για την ώρα, πάντως, όπως παραδέχθηκε ο Γενικός Γραμματέας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, που ενημέρωσε τηλεφωνικά τον Ταγίπ Ερντογάν για τις συνομιλίες της Ουάσιγκτον, δεν έχουν κατασταλάξει στη μορφή των εγγυήσεων ασφαλείας.
