Καθώς ο πλανήτης παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τον εν εξελίξει πόλεμο μεταξύ Ισραήλ-Ιράν, με ανοιχτή την προοπτική διάχυσης, μετά και την εμπλοκή των ΗΠΑ και σχέδια καθεστωτικής αλλαγής στην Τεχεράνη, στο φόντο συμβαίνουν έτερα… «πράματα και θαύματα».
Για όσους χρειάζονται υπενθύμιση, η αιματοχυσία και η ανθρωπιστική καταστροφή συνεχίζονται στη Γάζα για 20ο μήνα.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται ατέρμονος για 1210η ημέρα, με εμφανείς πια αλλαγές στην αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ευρώπη.
Αν και σε προσωρινή ανάπαυλα, εν τω μεταξύ μαίνονται επίσης οι εμπορικοί πόλεμοι του Αμερικανού προέδρου Τραμπ -με τιμωρητική διάθεση για την ΕΕ και με κύριο στόχο την Κίνα- ενόσω ο ίδιος αυτοπροβάλλεται ως «ειρηνοποιός», χωρίς αποτελέσματα προσώρας, αλλά αντίθετα προκαλεί με τις αμφίσημες πολιτικές του ισχυρούς κραδασμούς εντός και εκτός των ΗΠΑ.
Κοντολογίς, αρκετές πυρηνικές δυνάμεις ήδη εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σε κανονικούς ή οιονεί πολέμους.
Αν και εννέα στον αριθμό, οκτώ παραδέχονται επίσημα την κατοχή πυρηνικών οπλοστασίων, πλην του Ισραήλ.
Στις τάξεις τους δεν συγκαταλέγεται το Ιράν, παρά τις καταγγελίες του Ισραήλ για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και το πρόσφατο καταδικαστικό ψήφισμα σε βάρος της στη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) του ΟΗΕ.
Πρώτο εδώ και μια 2Οετία, προωθήθηκε με πρωτοβουλία των ΗΠΑ, Γαλλίας, Βρετανίας και Γερμανίας και επί της ουσίας λειτούργησε ως νομιμοποιητική βάση για την ισραηλινή επίθεση, βάζοντας στο «κάδρο» το Ιράν για αθέτηση των υποχρεώσεών του, ως συμβαλλόμενου μέρους της Συνθήκης για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων (NPT).
Εκ των εννέα πυρηνικών δυνάμεων στον πλανήτη εν τω μεταξύ, μόλις οι πέντε -ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία- την έχουν υπογράψει.
Εκτός παραμένουν η Ινδία, το Πακιστάν -που πρόσφατα βρέθηκαν στο χείλος γενικευμένου πολέμου- και η Βόρεια Κορέα, που αποχώρησε από την NPT το 2003.
Το δε Ισραήλ ουδέποτε αποτέλεσε μέλος της, καθώς δεν παραδέχεται επίσημα την ύπαρξη του πυρηνικού προγράμματός του.
Μια νέα επικίνδυνη κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών
Και οι εννέα πυρηνικές δυνάμεις αναβάθμισαν σημαντικά τα πυρηνικά τους οπλοστάσια πέρυσι.
Επένδυσαν 100 δισεκατομμύρια δολάρια, περίπου 11% περισσότερα από ό,τι το προηγούμενο έτος, αναφέρει σε νέα έκθεσή της η -βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης- Διεθνής Εκστρατεία για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων (ICAN).
Οι σχετικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 47% σε πέντε χρόνια.
Οι ΗΠΑ έχουν δαπανήσει 56,8 δισεκατομμύρια δολάρια, περισσότερα από όλες μαζί οι άλλες οκτώ χώρες του πυρηνικού «κλαμπ».
Ακολουθούν η Κίνα με 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια και η Μεγάλη Βρετανία με 10,4 δισεκατομμύρια δολάρια.
Προς επίρρωση ήρθε, δε, και η νέα έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), που καταγράφει μια ανησυχητική εξάλειψη της προόδου που είχε καταγραφεί μεταψυχροπολεμικά στον έλεγχο των πυρηνικών οπλοστασίων παγκοσμίως.
Επεκτείνονται και εκσυγχρονίζονται συνεχώς, αναφέρει, με σχεδόν όλα τα κράτη που διαθέτουν πυρηνικά όπλα να συμμετέχουν σε εντατικά προγράμματα εκσυγχρονισμού το 2024, αναβαθμίζοντας τα υπάρχοντα όπλα και προσθέτοντας στα οπλοστάσιά τους νεότερες εκδόσεις.
Μια επικίνδυνη νέα κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών αναδύεται, σε μια εποχή που οι συνθήκες ελέγχου των εξοπλισμών βρίσκονται στο ναδίρ.
Από το συνολικό παγκόσμιο απόθεμα των 12.241 πυρηνικών κεφαλών, περίπου οι 9.614 προορίζονται για πιθανή χρήση -29 περισσότερες από ό, τι το προηγούμενο έτος.
Κι αν και σχεδόν το 90% όλων των πυρηνικών όπλων συνεχίζουν να κατέχουν οι ΗΠΑ και η Ρωσία, ως απόρροια του Ψυχρού Πολέμου, μια τρίτη κορυφαία πυρηνική δύναμη αναδύεται στη σκιά τους: η Κίνα.
Το απόθεμα του ανερχόμενου ασιατικού γίγαντα υπολογίζεται σε περίπου 600 πυρηνικές κεφαλές.
Είναι περισσότερες από όσες έχουν σήμερα συνολικά οι δύο πυρηνικές δυνάμεις της Ευρώπης: η Γαλλία (290) και τη Μεγάλη Βρετανία (225), που αναθεωρούν τα αμυντικά τους δόγματα, προσφέροντας «πυρηνικές ομπρέλες» σε νατοϊκούς συμμάχους στη Γηραιά Ήπειρο, εν μέσω φόβων στρατιωτικής αποδέσμευσης των ΗΠΑ από την περιοχή, ενόσω οι φόβοι για την επιθετικότητα της Ρωσίας πληθαίνουν.
«Τα πυρηνικά όπλα δεν εγγυώνται την ασφάλεια»
«Η εποχή της μείωσης του αριθμού των πυρηνικών όπλων παγκοσμίως, η οποία διήρκεσε από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, φτάνει στο τέλος της», σημειώνει ο εμπειρογνώμονας του SIPRI Χανς Κρίστενσεν.
«Αντί αυτού, παρατηρούμε μια σαφή τάση προς την αύξηση των πυρηνικών οπλοστασίων, την εντατικοποίηση της πυρηνικής ρητορικής και τον τερματισμό των συμφωνιών ελέγχου των εξοπλισμών», προειδοποιεί.
Και δη με την τεχνητή νοημοσύνη να υπεισέρχεται ως νέος αδήλωτος παράγοντας, ενόσω δείχνουν να ξαναγράφονται οι όροι της πυρηνικής αποτροπής.
Οι πρόσφατες εχθροπραξίες μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν δείχνουν ότι τα πυρηνικά όπλα δεν αποτρέπουν τις συγκρούσεις, παρατηρεί ο εμπειρογνώμονας του SIPRI Ματ Κόρντα. «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα πυρηνικά όπλα δεν εγγυώνται την ασφάλεια», εξηγεί.
Αντίθετα, σύμφωνα με το ανεξάρτητο σουηδικό ινστιτούτο, η αναζωπύρωση των συζητήσεων για τα πυρηνικά στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Ασία υποδηλώνει ότι ενδέχεται να υπάρξουν και άλλα κράτη που θα θελήσουν να αναπτύξουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα.
Όσο για τον εν εξελίξει πόλεμο μεταξύ του κρυφά πυρηνικού Ισραήλ -που σύμφωνα με το SIPRI πραγματοποίησε το 2024 δοκιμή ενός συστήματος πρόωσης πυραύλων και φέρεται επίσης να αναβαθμίζει τον αντιδραστήρα παραγωγής πλουτωνίου στις εγκαταστάσεις στη Ντιμόνα- και του πυρηνικά φιλόδοξου Ιράν;
«Ο βομβαρδισμός των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από το Ισραήλ αποτελεί επικίνδυνη κλιμάκωση από ένα πυρηνικά οπλισμένο κράτος που απειλεί να ματαιώσει τις διαπραγματεύσεις για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα», αναφέρει η Μελίσα Παρκ, εκτελεστική διευθύντρια της Διεθνούς Εκστρατείας για την Κατάργηση των Πυρηνικών Όπλων.
Και οι δύο χώρες, παρατηρεί, «πρέπει να προσχωρήσουν στη Συνθήκη των Ηνωμένων Εθνών για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Όπλων χωρίς καθυστέρηση».
Κάτι ωστόσο που «θα απαιτούσε από το Ισραήλ να διαλύσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων του και από το Ιράν να διατηρήσει το τρέχον πλαίσιο πυρηνικών διασφαλίσεων υπό την επίβλεψη της ΙΑΕΑ».
