Η πλειοψηφία των πολιτών στις περισσότερες από τις 25 χώρες που συμμετείχαν σε πρόσφατη έρευνα δηλώνουν ότι το πολιτικό τους σύστημα χρειάζεται σημαντικές αλλαγές ή πλήρη μεταρρύθμιση, με τους Έλληνες να κυριαρχούν όχι μόνο στη θέληση για αλλαγή αλλά κυρίως στην πεποίθηση πως αυτή δεν θα… έρθει ποτέ.
Σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center σε 25 χώρες, οι άνθρωποι σε διάφορες περιοχές του πλανήτη είναι δυσαρεστημένοι με τα πολιτικά τους συστήματα και τους εκλεγμένους αξιωματούχους. Η πλειοψηφία σε 20 από τις 25 χώρες δηλώνει ότι το πολιτικό τους σύστημα χρειάζεται είτε σημαντικές αλλαγές είτε πλήρη μεταρρύθμιση, με περίπου οκτώ στους δέκα ενήλικες ή περισσότερους να έχουν αυτή την άποψη στην Ελλάδα, την Αργεντινή, την Βραζιλία, την Κένυα, τη Νιγηρία, τη Νότια Κορέα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, πολλοί από όσους επιθυμούν σημαντικές πολιτικές αλλαγές στη χώρα τους δεν είναι ξαθόλου σίγουροι ότι αυτό μπορεί να συμβεί.
Η δυσαρέσκεια συνδέεται, τουλάχιστον εν μέρει, με την απογοήτευση που εισπράττουν από τους πολιτικούς ηγέτες. Περίπου τέσσερις στους δέκα ή περισσότεροι από τους ερωτηθέντες στις 25 χώρες – με τους Έλληνες να ξεχωρίζουν και εδώ – δηλώνουν ότι λίγοι ή κανένας από τους εκλεγμένους πολιτικούς τους δεν είναι ειλικρινείς, ηθικοί, καλά καταρτισμένοι, κατανοούν τις ανάγκες των απλών ανθρώπων ή επικεντρώνονται στα πιο σημαντικά προβλήματα της χώρας.
Σχεδόν 7 στους 10 Έλληνες θέλουν πολιτική αλλαγή, αλλά…
Σε 12 χώρες, περίπου τέσσερις στους δέκα ενήλικες ή περισσότεροι εκφράζουν έντονη επιθυμία για αλλαγή, παράλληλα με τον σκεπτικισμό τους ως προς τη δυνατότητα αλλαγής του πολιτικού τους συστήματος.
Το πιο τρανταχτό παράδειγμα αφορά στη χώρα μας, καθώς το 68% των Ελλήνων – που βρίσκονται στην πρώτη θέση της λίστας των 25 κρατών – επιθυμούν πλήρη μεταρρύθμιση ή σημαντικές αλλαγές στο πολιτικό τους σύστημα, αλλά δεν είναι καθόλου σίγουροι πως είναι δυνατή μια αποτελεσματική αλλαγή, ενώ το 15% που επιθυμεί σημαντική αλλαγή, πιστεύει πως είναι δυνατή.
Μόνο το 17% των Ελλήνων δηλώνει ότι το πολιτικό τους σύστημα χρειάζεται μικρές αλλαγές ή και καμία.
Να σημειωθεί, επίσης, ότι οι άνθρωποι που επιθυμούν αλλαγή, αλλά δεν πιστεύουν πως είναι εφικτή, είναι συχνά σχετικά αρνητικοί ως προς την κατάσταση της χώρας τους και τους εκλεγμένους αξιωματούχους της.
Είναι ιδιαίτερα απίθανο να συνδέουν θετικά χαρακτηριστικά με τους πολιτικούς, αλλά να αισθάνονται ικανοποιημένοι με τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας τους ή να περιγράφουν την οικονομική κατάσταση της χώρας τους ως καλή – κάτι που στην Ελλάδα, το ζούμε και στις μέρες μας, με όλες τις δημοσκοπήσεις και έρευνες να επιβεβαιώνουν αυτό το βασικό συμπέρασμα.
Αυτή η ομάδα είναι επίσης ιδιαίτερα πιθανό να έχει αρνητική άποψη τόσο για το κυβερνών κόμμα όσο και για το κόμμα της αξιωματικής2 αντιπολίτευσης.
Αντίθετα, υπάρχουν επτά χώρες όπου περίπου τέσσερις στους δέκα ενήλικες ή περισσότεροι πιστεύουν ότι το πολιτικό τους σύστημα χρειάζεται μόνο μικρές αλλαγές ή καμία αλλαγή. Περίπου επτά στους δέκα έχουν αυτή την άποψη στην Ολλανδία και την Σουηδία.
Τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τους πολιτικούς;
Στους ερωτηθέντες δόθηκε μια λίστα με πέντε θετικά χαρακτηριστικά και τους ζητήθηκε να απαντήσουν εάν αυτά περιγράφουν τους εκλεγμένους αξιωματούχους της χώρας τους. Οι πολιτικοί ηγέτες λαμβάνουν, στην καλύτερη περίπτωση, μικτές αξιολογήσεις για αυτά τα χαρακτηριστικά και σε αρκετές περιπτώσεις λαμβάνουν σαφώς αρνητικές βαθμολογίες.
Στις 25 χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, το 47% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι λίγοι ή κανένας από τους εκλεγμένους αξιωματούχους τους είναι ειλικρινείς, το 36% πιστεύει ότι μερικοί είναι, και μόνο το 14% πιστεύει πως όλοι ή οι περισσότεροι μπορούν να περιγραφούν με αυτό τον τρόπο.
Οι Έλληνες έχουν την πιο αρνητική άποψη για τους πολιτικούς
Το 46% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι λίγοι ή κανένας πολιτικός δεν κατανοεί τις ανάγκες των απλών ανθρώπων. Και περίπου τέσσερις στους δέκα πιστεύουν πως λίγοι ή κανένας δεν επικεντρώνεται στα πιο σημαντικά προβλήματα της χώρας τους, δεν είναι ηθικός ή κατάλληλος για τη θέση του.
Οι Έλληνες, για μία ακόμη φορά, ξεχωρίζουν για τις ιδιαίτερα αρνητικές απόψεις τους για τους πολιτικούς. Η πλειοψηφία των συμπολιτών μας δηλώνει ότι οι θετικές ιδιότητες που ρώτησε η εταιρεία ερευνών περιγράφουν λίγους ή και κανέναν από τους εκλεγμένους αξιωματούχους τους.
Για παράδειγμα, περίπου τα τρία τέταρτα των Ελλήνων πιστεύουν ότι λίγοι ή κανένας από τους πολιτικούς είναι ειλικρινείς ή κατανοούν τις ανάγκες των απλών ανθρώπων.
Εν γένει, από το σύνολο των 25 χωρών οι πολίτες της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και των ΗΠΑ τείνουν να ξεχωρίζουν για τις αρνητικές τους αξιολογήσεις των πολιτικών, όπως και οι πολίτες των αφρικανικών και λατινοαμερικανικών χωρών που συμμετείχαν στην έρευνα.
Αντίθετα, οι πολίτες του Καναδά, της Ινδίας, της Ιαπωνίας, της Ολλανδίας και της Σουηδίας είναι γενικά λιγότερο επικριτικοί απέναντι στους εκλεγμένους ηγέτες τους.
Αυτά τα ευρήματα συνάδουν με προηγούμενες διεθνείς δημοσκοπήσεις του Pew Research Center. Η έρευνα που πραγματοποίησε το 2023 έδειξε πως υπάρχει ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι οι πολιτικοί ηγέτες δεν ενδιαφέρονται για τη γνώμη των απλών πολιτών.
Και όταν ρωτήθηκαν οι πολίτες τι θα βελτίωνε τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στη χώρα τους, η πιο συνηθισμένη απάντηση ήταν η εκλογή καλύτερων ή διαφορετικών πολιτικών.
Είναι έντιμοι οι πολιτικοί;
Το 47% των ενηλίκων σε 25 χώρες δηλώνουν ότι λίγοι ή κανένας από τους εκλεγμένους αξιωματούχους τους είναι έντιμοι. Περίπου το ένα τρίτο (36%) δηλώνουν ότι ορισμένοι είναι. Μόνο το 14% πιστεύει πως αυτό ισχύει για όλους ή τους περισσότερους αιρετούς της χώρας τους.
Η αντίληψη για τους εκλεγμένους αξιωματούχους είναι ιδιαίτερα αρνητική στην Ελλάδα και στις περισσότερες από τις αφρικανικές και λατινοαμερικανικές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα.
Περίπου τα τρία τέταρτα των Ελλήνων δηλώνουν ότι λίγοι είναι έντιμοι ή… κανένας από τους εκλεγμένους αξιωματούχους τους.
Την ίδια άποψη εκφράζει η πλειοψηφία των πολιτών στην Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Ιταλία, την Κένυα, το Μεξικό και τη Νιγηρία.
«Δεν κατανοούν οι πολιτικοί τις ανάγκες μας»
Το 46% των ερωτηθέντων σε 25 χώρες δηλώνουν πως λίγοι ή κανένας πολιτικός δεν κατανοεί τις ανάγκες των απλών πολιτών. Περίπου το ένα τρίτο (35%) δηλώνουν ότι ορισμένοι εκλεγμένοι αξιωματούχοι κατανοούν τις ανάγκες τους, ενώ μόνο το 16% υποστηρίζει το ίδιο για όλους ή τους περισσότερους.
Έξι στους δέκα ενήλικες ή περισσότεροι στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Βραζιλία και την Κένυα πιστεύουν ότι λίγοι ή κανένας από τους εκλεγμένους αξιωματούχους τους κατανοούν τις ανάγκες των απλών πολιτών.
Μάλιστα, αυτό περιλαμβάνει περίπου το ένα τέταρτο στην Ελλάδα (27%) και την Ιταλία (24%), που δηλώνουν ότι κανένας από τους πολιτικούς τους δεν κατανοεί αυτές τις ανάγκες.
Από την άλλη πλευρά, το ένα τέταρτο των ενηλίκων ή περισσότεροι στον Καναδά, την Γερμανία, την Ινδία, την Ινδονησία, την Ολλανδία και την Σουηδία πιστεύουν πως όλοι ή οι περισσότεροι από τους πολιτικούς τους κατανοούν τις ανάγκες των απλών ανθρώπων.
Είναι ηθικοί;
Το 40% των ερωτηθέντων σε 25 χώρες απαντούν ότι λίγοι ή κανένας από τους αιρετούς πολιτικούς είναι ηθικοί. Ένα παρόμοιο ποσοστό (37%) πιστεύει ότι ορισμένοι είναι ηθικοί, ενώ μόνο το 17% πιστεύει πως όλοι ή οι είναι ηθικοί.
Οι απόψεις είναι ιδιαίτερα αρνητικές – και σε αυτή την περίπτωση – πρωτίστως στην Ελλάδα, ενώ ακολουθούν Ιταλία, Κένυα και τρεις χώρες της Λατινικής Αμερικής που συμμετείχαν στην έρευνα: η Αργεντινή, η Βραζιλία και το Μεξικό.
Περίπου τα δύο τρίτα των Ελλήνων και των Βραζιλιάνων δηλώνουν πως λίγοι ή κανένας από τους πολιτικούς τους δεν είναι ηθικοί.
Επιπλέον, τα κόμματα που ασκούν διακυβέρνηση είναι γενικά μη δημοφιλή στην Ελλάδα (ΝΔ), την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ισπανία, την Βραζιλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, τα κυβερνητικά κόμματα είναι είτε τα πιο δημοφιλή από αυτά για τα οποία ρωτήθηκαν οι πολίτες, είτε ισοβαθμούν με κάποιο άλλο κόμμα.
Διπλό το… «κακό»
Η Ελλάδα και η Ιαπωνία ξεχωρίζουν, όμως, και για κάτι ακόμα – για το μεγάλο ποσοστό των «διπλών αρνητικών», των ατόμων, δηλαδή, που δεν συμπαθούν ούτε το κυβερνών κόμμα ούτε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Αυτό ισχύει για το 61% των ενηλίκων στην Ελλάδα (ΝΔ- ΠΑΣΟΚ) και το 54% των ενηλίκων στην Ιαπωνία.
Στις περισσότερες χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα, περίπου το ένα τέταρτο των ενηλίκων ή λιγότερο έχει αρνητική γνώμη τόσο για το κυβερνών κόμμα όσο και για το βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης.
Αντιδημοφιλής η ακροδεξιά, αλλά με σημαντικές επιδόσεις στις δημοσκοπήσεις
Σε 10 ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, που περιλαμβάνονται στην έρευνα, έγιναν ερωτήσεις για τουλάχιστον ένα ακροδεξιό λαϊκιστικό κόμμα. Τα περισσότερα από αυτά είναι μη δημοφιλή.
Το Forza Italia στην Ιταλία είναι το μόνο από τα 13 ακροδεξιά λαϊκιστικά κόμματα της έρευνας που έλαβε θετική αξιολόγηση από περισσότερους από τους μισούς ενήλικες της χώρας. Είναι επίσης το πιο δημοφιλές κόμμα στην Ιταλία.
Υπάρχουν, όμως, κι άλλα ακροδεξιά λαϊκιστικά κόμματα που έχουν σημαντικές δημοσκοπικές επιδόσεις:
Το κόμμα «Αδελφοί της Ιταλίας» της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόβι, καθώς και το Fidesz στην Ουγγαρία του ακροδεξιού Βίκτορ Όρμπαν , όπως και ο Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο δημοφιλών κομμάτων στις χώρες τους, παρά το γεγονός ότι τα βλέπει θετικά περίπου το 40% των ενηλίκων ή και λιγότερο.
Όσο για τα καθ΄ημάς, περίπου το ένα τέταρτο των ενηλίκων στην Ελλάδα (24%) έχει θετική άποψη για το κόμμα «Ελληνική Λύση», με την έρευνα να επισημαίνει ότι πρόκειται περίπου για το ίδιο ποσοστό που έχει θετική άποψη για τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ.
Πιο αποφασισμένοι αλλά και πιο δύσπιστοι οι νέοι
Σε εννέα χώρες εκ των 25, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η επιθυμία για σημαντικές πολιτικές αλλαγές είναι μεγαλύτερη μεταξύ των νεότερων ενηλίκων σε σύγκριση με τους ενήλικες μεγαλύτερης ηλικίας.
Υπάρχουν όμως και τα παράδοξα: Στη Γερμανία και την Ολλανδία, για παράδειγμα, οι ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω είναι πιο πιθανό να το δηλώσουν αυτό σε σύγκριση με τους νεότερους.
Σε 11 χώρες, οι νεότεροι πιστεύουν πως λίγοι ή κανένας από τους εκλεγμένους πολιτικούς της χώρας τους είναι ειλικρινείς, συμπεριλαμβανομένων των Ελλήνων.
