Οι πανάδες, γνωστές επιστημονικά ως μέλασμα, είναι ένα συχνό φαινόμενο υπερμελάγχρωσης, που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες ηλικίας 25-50 ετών. Εμφανίζονται πιο συχνά στο πρόσωπο, στα μάγουλα, το μέτωπο και το άνω χείλος, ενώ γίνονται πιο έντονες το καλοκαίρι, λόγω της αυξημένης ηλιακής έκθεσης.
Αν και δεν είναι επικίνδυνες, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την αυτοπεποίθηση. Η λειτουργική προσέγγιση μας καλεί να μην τις αντιμετωπίζουμε επιφανειακά, αλλά να διερευνήσουμε τα βαθύτερα αίτια, ώστε να προχωρήσουμε σε μια ουσιαστική και φυσική διαχείριση.
Advertisment
Τι προκαλεί τις πανάδες;
Οι πανάδες προκύπτουν από συνδυασμό παραγόντων – πέρα από τον ήλιο – που περιλαμβάνουν ορμόνες, φλεγμονή, οξειδωτικό στρες και δυσλειτουργία αποτοξίνωσης.
Βασικές αιτίες:
- Ηλιακή ακτινοβολία (UV και blue light) – ενεργοποιεί τα μελανοκύτταρα και αυξάνει την παραγωγή μελανίνης.
- Ορμονικές αλλαγές – εγκυμοσύνη, αντισυλληπτικά, εμμηνόπαυση
- Χρόνια φλεγμονή – μπορεί να προέρχεται από το έντερο, τροφικές δυσανεξίες ή περιβαλλοντικούς παράγοντες.
- Ηπατική δυσλειτουργία – μειωμένη ικανότητα αποβολής οιστρογόνων και τοξινών.
- Ερεθισμός από καλλυντικά – π.χ. υπερβολική απολέπιση ή χρήση δραστικών ουσιών χωρίς αντηλιακή προστασία.
Πρόληψη και φυσική υποστήριξη
Η αντιμετώπιση δεν πρέπει να είναι μόνο αισθητική, αλλά και ολιστική και λειτουργική: μειώνουμε τη φλεγμονή, στηρίζουμε την ορμονική ισορροπία και την αποτοξίνωση.
Advertisment
1. Αντιοξειδωτική διατροφή
Η μελανίνη ενεργοποιείται από οξειδωτικό στρες. Τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά δρουν προστατευτικά:
- Μούρα, ρόδι, φράουλες – αντιοξειδωτικά (ανθοκυανίνες).
- Καρότα, γλυκοπατάτες, κολοκύθα – β-καροτένιο.
- Ντομάτες, καρπούζι – λυκοπένιο (φωτοπροστατευτικό).
- Λιπαρά ψάρια, λιναρόσπορος – ωμέγα-3 λιπαρά οξέα.
- Πράσινα φυλλώδη – μαγνήσιο, φυλλικό οξύ.
2. Υποστήριξη ήπατος και ορμονών
Ένα συκώτι που δεν αποτοξινώνει σωστά επιβαρύνει τα επίπεδα οιστρογόνων – που συνδέονται με την υπερμελάγχρωση.
Τροφές που βοηθούν:
- Πικρές τροφές: αγκινάρα, ρόκα, πικραλίδα.
- Προβιοτικά και τρόφιμα πλούσια σε φυτικές ίνες.
- Σταυρανθή λαχανικά: μπρόκολο, λάχανο – βοηθούν στο μεταβολισμό των οιστρογόνων (sulforaphane).
Εξωτερική φροντίδα & ρουτίνα
1. Αντηλιακή προστασία (καθημερινά, όλο το χρόνο!)
- SPF 30+ με ορυκτά φίλτρα (διοξείδιο τιτανίου, οξείδιο ψευδαργύρου).
- Ανανέωση κάθε 2 ώρες σε εξωτερικούς χώρους.
- Καπέλο, γυαλιά και φυσική σκιά — όχι μόνο κρέμα!
2. Κρέμες με βιταμίνες για τοπική εφαρμογή:
- Νιασιναμίδη (B3) – μειώνει φλεγμονή και μελανίνη.
- Βιταμίνη C (σε σταθερή μορφή): αντιοξειδωτική και λευκαντική δράση.
- Αζελαϊκό οξύ – ιδανικό για ευαίσθητο δέρμα και μελάσμα.
- Αρβουτίνη, γλυκυρριζίνη (licorice root) – φυτικά λευκαντικά.
Η ρετινόλη το καλοκαίρι – Φίλος ή εχθρός;
Η ρετινόλη είναι ένα από τα πιο ισχυρά συστατικά για την αντιγήρανση, αλλά το καλοκαίρι απαιτεί προσοχή.
Τι να προσέχουμε:
- Η ρετινόλη αυξάνει τη φωτοευαισθησία – δεν προκαλεί πανάδες από μόνη της, αλλά αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά, μπορεί να επιδεινώσει την υπερμελάγχρωση.
- Να χρησιμοποιείται μόνο βράδυ, σε χαμηλές συγκεντρώσεις και πάντα με πρωινή αντηλιακή προστασία.
- Για ιστορικό πανάδων ή πολύ ευαίσθητο δέρμα, καλύτερα να προτιμήσουμε εναλλακτικά συστατικά όπως το αζελαϊκό οξύ ή η νιασιναμίδη.
Ενίσχυση της ορμονικής ισορροπίας
Η ορμονική ισορροπία είναι θεμέλιο για την πρόληψη των πανάδων, ειδικά σε γυναίκες.
Πρέπει λοιπόν να φροντίσουμε για τα παρακάτω:
- Ρύθμιση σακχάρου: σταθερά γεύματα, υγιή λιπαρά, αποφυγή ζάχαρης.
- Μείωση κορτιζόλης: καλός ύπνος, χαλάρωση, ήπια άσκηση.
- Στήριξη μικροχλωρίδας – απαραίτητη για τη σωστή αποβολή οιστρογόνων.
Πότε να δούμε ειδικό
Αν οι πανάδες:
- εμφανίστηκαν αιφνίδια,
- αλλάζουν σχήμα ή χρώμα,
- δεν ανταποκρίνονται σε συντηρητική φροντίδα,
τότε καλό είναι να τις αξιολογήσει δερματολόγος, για να αποκλειστούν άλλες μορφές υπερμελάγχρωσης.
Οι πανάδες είναι αντανάκλαση εσωτερικής ανισορροπίας, που εκφράζεται στο δέρμα. Η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση έρχεται μέσα από συστηματική προστασία, ήπια φροντίδα και διατροφή που στηρίζει τη λειτουργία του ήπατος, των ορμονών και της αντιοξειδωτικής άμυνας.
Συμβουλή
Πριν εντάξετε δραστικά συστατικά (όπως ρετινόλη, οξέα, συμπληρώματα) ή κάνετε διατροφικές παρεμβάσεις για ορμονική υποστήριξη, συμβουλευτείτε τον/την δερματολόγο ή διατροφολόγο σας.
Βιβλιογραφικές Πηγές
- Grimes, P.E. (1995). “Melasma: Etiologic and therapeutic considerations.” Archives of Dermatology
- Kang, H.Y., & Ortonne, J.P. (2009). “Melasma update.” Acta Dermato-Venereologica
- Bandyopadhyay, D. (2009). “Topical treatment of melasma.” Indian Journal of Dermatology
- Lima, E., et al. (2022). “Niacinamide: A multifaceted molecule for skin health.” International Journal of Cosmetic Science
- Draelos, Z.D. (2007). “Skin lightening preparations and the hydroquinone controversy.” Dermatologic Therapy
- Lupo, M.P. (2015). “Antioxidants and vitamins in cosmetics.” Clinics in Dermatology
