ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Σε επί της αρχής συμφωνία όσον αφορά το κείμενο του κανονισμού SAFE, που αφορά το αμυντικό ταμείο των 150 δισ. ευρώ και ανοίγει τον δρόμο για κοινές επενδύσεις στην άμυνα και με τη συμμετοχή τρίτων χωρών, προχώρησαν οι μόνιμοι αντιπρόσωποι (Coreper) των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το νέο χρηματοδοτικό «εργαλείο», που πρότεινε η Κομισιόν αρχές Μαρτίου και αφορά συγκέντρωση κεφαλαίων από τις αγορές, σηματοδοτώντας στροφή «ορόσημο» της Ε.Ε. για την ενίσχυση της άμυνάς της, αναμένεται να υιοθετηθεί επισήμως την ερχόμενη εβδομάδα στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.
Αν και υπήρξε κατανόηση των επιχειρημάτων Αθήνας – Λευκωσίας, η πλειονότητα των μελών δεν επιθυμούσε μια διατύπωση που θα εξαιρούσε την Aγκυρα.
Θα έχει προηγηθεί συζήτηση των υπουργών Αμυνας της Ε.Ε. σήμερα στις Βρυξέλλες, προκειμένου, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, που μίλησαν στην «Κ», να δοθεί σήμα «ότι ήρθε η ώρα εφαρμογής του χρηματοδοτικού εργαλείου», ώστε να δρομολογηθούν άμεσα σχέδια για κοινά αμυντικά πρότζεκτ.
Το τελικό κείμενο –για το οποίο υπήρξαν εντατικές διαπραγματεύσεις εδώ και εβδομάδες– έχει ήδη μοιραστεί από την πολωνική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. στα κράτη-μέλη για τελευταία αξιολόγηση, με ορισμένες διπλωματικές πηγές να επιμένουν, πάντως, για διατήρηση επιφυλάξεων από κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Οι επιφυλάξεις αφορούν κυρίως τις συμφωνίες που θα επιχειρήσει να πετύχει η Κομισιόν με τρίτες χώρες –όπως και με την Τουρκία σε μεταγενέστερο χρόνο– για κοινές προμήθειες, ότι δηλαδή θα πρέπει να βασίζονται στον κανόνα της ομοφωνίας, ώστε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να έχει αποφασιστικό λόγο, κάτι που δύσκολα ωστόσο θα γίνει αποδεκτό.
Είχαν προηγηθεί σκληρές διαπραγματεύσεις για τα κριτήρια «επιλεξιμότητας» και το επίπεδο συμμετοχής τρίτων χωρών, με τη Γαλλία να ηγείται των προσπαθειών για διασφάλιση περισσότερων κονδυλίων για τις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες.
Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή της Τουρκίας, αν και υπήρξε ευρεία κατανόηση με το επιχείρημα της Αθήνας και Λευκωσίας για την ανάγκη πλήρους ευθυγράμμισής της με την κοινή εξωτερική πολιτική της Ε.Ε. –που θα αφορούσε και άλλες υποψήφιες προς ένταξη στην Ε.Ε χώρες–, η πλειονότητα των κρατών-μελών δεν επιθυμούσε μια διατύπωση που θα εξαιρούσε γενικά την Αγκυρα.
Αλλωστε, τα περισσότερα κράτη-μέλη ήθελαν να δοθεί σαφές μήνυμα συμμετοχής νατοϊκών εταίρων, ενώ είναι ευρέως γνωστό ότι η Γερμανία, η Ιταλία, αλλά και η Πολωνία έχουν ήδη προτεραιοποιήσει τη συνεργασία τους με την τουρκική αμυντική βιομηχανία.
Πάντως, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. συμφώνησαν χθες επί της αρχής ότι τα δάνεια μπορούν πλέον να δαπανηθούν σε αμυντικά προϊόντα –όπου τουλάχιστον το 65% της αξίας των εξαρτημάτων– που προέρχονται από αμυντικές εταιρείες στην Ε.Ε., στην Ουκρανία, στην Ισλανδία, στο Λιχτενστάιν, στη Νορβηγία και στην Ελβετία. Οι εταιρείες σε τρίτες χώρες μπορούν να αντιπροσωπεύουν το μέγιστο 35% της αξίας αγοράς, εκτός εάν έχουν υπογράψει αμυντική συμφωνία με την Κομισιόν, όπως συνέβη χθες μεταξύ Ε.Ε. – Ηνωμένου Βασιλείου. Οι διαπραγματεύσεις για το τι θα περιλαμβάνει θα διατυπωθούν σε ειδική τεχνική συμφωνία σε μεταγενέστερο χρόνο.
Επειτα από επιμονή της Γαλλίας ο περιορισμός συμμετοχής των υπεργολάβων τρίτων χωρών στα κοινά σχήματα θα παραμείνει στο 15%. Αυτό μπορεί να ανέλθει στο 35% εάν υπάρχει ήδη συμφωνία με ανάδοχο της Ε.Ε. ή ο ανάδοχος της Ε.Ε. «δεσμεύεται να μελετήσει εντός δύο ετών τη σκοπιμότητα αντικατάστασής της» με εναλλακτική λύση του «μπλοκ», επιτρέποντας ενός είδους «ευελιξία» σε υπεργολάβους εκτός Ε.Ε.
