Ομιλία, ως τιμώμενος προσκεκλημένος, εκφώνησε ο Αλέξης Τσίπρας στο 28ο Harvard College China Forum, στο οποίο συμμετείχαν εκατοντάδες Κινέζοι φοιτητές και καθηγητές από όλη την Αμερική.
Μιλώντας σχετικά με τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία, ο κ. Τσίπρας υπογράμμισε ότι οι ηγεσίες κάθε χώρας δεν πρέπει να επικεντρώνονται μόνο στην προάσπιση των βραχυπρόθεσμων συμφερόντων των λαών τους σε ένα διεθνές περιβάλλον χωρίς κανόνες που θα οδηγεί στον εμπορικό πόλεμο, αλλά στο πώς θα κατοχυρώσουν αυτά τα συμφέροντα με νέες συμφωνίες και νέες πολυμερείς διευθετήσεις.
Αναφερόμενος στην ισορροπία ΗΠΑ – Κίνα – Ε.Ε., σημείωσε πως αν μια παγκόσμια δύναμη δεν συμφωνεί, τότε οι υπόλοιπες πρέπει να συνεχίσουν μαζί σε ένα μονοπάτι συνεργασίας.
Τέλος, επέκρινε τη λογική του αυταρχικού καπιταλισμού που βασίζεται στο γνωστό απόφθεγμα του Τενγκ Σιαοπίνγκ που αναφέρει ότι «άσπρη γάτα, μαύρη γάτα – αρκεί να πιάνει ποντίκια». «Κάθε χώρα έχει τη δική της πορεία στην πρόοδο, αλλά πρέπει να “αναζητήσουμε την αλήθεια στα γεγονότα”, όπως λέει άλλο κινεζικό ρητό από το Βιβλίο του Han. Kαι τα γεγονότα δείχνουν ότι η οικονομική και η πολιτική πρόοδος είναι αλληλένδετες», επισήμανε.
Ο Αλ. Τσίπρας τόνισε επίσης ότι η προάσπιση της ακαδημαϊκής ελευθερίας στις ΗΠΑ, στην Κίνα και την Ευρώπη είναι πιο σημαντική από ποτέ, «για να μπορούμε να ξεπεράσουμε την δύσκολη αυτή περίοδο».
Ολόκληρη η ομιλία του πρώην πρωθυπουργού:
«Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Harvard College China Forum για την ευγενική του πρόσκληση.
Είμαι πολιτικός και λόγω της θέσης μου έχω ταξιδέψει και συναντήσει ανθρώπους από όλο τον κόσμο.
Αλλά σε όλες τις χώρες που έχω βρεθεί όλα αυτά τα χρόνια, ξέρω ότι η πιο δυναμική, δημιουργική δύναμη κάθε κοινωνίας, με τους πιο ανοιχτούς ορίζοντες, είναι οι νέοι της και ιδιαίτερα οι φοιτητές της.
Ασχολήθηκα με την πολιτική και τα κοινά για πρώτη φορά όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο, μέσω του φοιτητικού κινήματος.
Και θυμάμαι την πρώτη φορά που ένιωσα πως ήταν σημαντικό, όχι μόνο να μάθω για τον κόσμο,
αλλά να θέλω να τον επηρεάσω,
να τον αλλάξω,
να τον κάνω καλύτερο.
Να θέλω, όπως θέλετε και εσείς, να βρω μια θέση στον κόσμο αυτόν για τον εαυτό μου και τα πιστεύω μου.
Και θέλω να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία σας να παλεύετε για να ανοίξετε τον δημόσιο διάλογο για τις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας και τον ρόλο της Κίνας στις διεθνείς εξελίξεις.
Σίγουρα, δεν είναι μια εύκολη στιγμή για αυτήν τη συζήτηση.
Αυτή είναι, ίσως, η πιο δύσκολη στιγμή για τις σχέσεις μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας.
Ομως, αυτός είναι και ο λόγος που πρωτοβουλίες όπως η σημερινή είναι πιο αναγκαίες από ποτέ.
Γιατί πρέπει να αναγνωρίσουμε τι συμβαίνει και γιατί συμβαίνει.
Πρέπει να ανοίξουμε και να προστατεύσουμε τον ακαδημαϊκό χώρο διαλόγου εδώ στις ΗΠΑ, στην Κίνα, αλλά, επίσης, και στην Ευρώπη. Να μιλήσουμε για όλα αυτά τα θέματα.
Να συμφωνήσουμε ή να διαφωνήσουμε.
Κυρίως, όμως, να συζητήσουμε πώς θα ξεπεράσουμε αυτήν τη δύσκολη περίοδο.
Και είμαι πολύ ενθουσιασμένος που βλέπω όλους τους διαφορετικούς τομείς διαλόγου που περιέχει το σημερινό φόρουμ.
Γιατί αυτό αποδεικνύει πως η ατζέντα του διαλόγου και της συνεργασίας Κίνας – ΗΠΑ και γενικότερα Κίνας – Δύσης είναι ευρύτερη και σημαντικότερη από την ατζέντα της σύγκρουσης και της διαφωνίας.
Ζούμε σε έναν πολυπολικό κόσμο με μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις.
Εναν κόσμο που είναι πιο ασταθής από ποτέ, όπου η μεταπολεμική διεθνής τάξη αλλάζει.
Φυσικά, υπήρχαν πολλές αδυναμίες στην προηγούμενη διεθνή τάξη που μας οδήγησαν εδώ.
Ομως η δύναμή της ήταν ότι το διεθνές δίκαιο παρέμενε το σημείο αναφοράς της ακόμη και όταν παραβιαζόταν.
Σήμερα υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος.
Να αποδεχτούμε ότι το νέο σημείο αναφοράς είναι το δίκαιο του ισχυρού.
Κι αυτό δεν πρέπει να το δεχτούμε.
Δεν πρέπει να αποδεχτούμε ότι είναι προς το συμφέρον των λαών μας να έχουμε έναν κόσμο χωρίς κανόνες.
Πρέπει να εργαστούμε για έναν κόσμο με καλύτερους κανόνες.
Κι αυτό σημαίνει πως η ηγεσία σε κάθε μία από τις χώρες μας, ανεξάρτητα από το πόσο μεγάλη ή μικρή είναι, πρέπει να έχει το θάρρος όχι μόνο για να προασπίσει τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα του λαού της.
Αλλά να τα κατοχυρώσει μακροπρόθεσμα, στη βάση νέων συμφωνιών και νέων πολυμερών διευθετήσεων.
Αυτό σημαίνει πως πρώτα απ’ όλα πρέπει να μιλήσουμε για τις κοινές μας προκλήσεις.
Είδαμε, πρόσφατα, πώς η παγκόσμια πανδημία μάς επηρέασε όλους και βλέπουμε καθημερινά τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Οπως βλέπουμε και πόσο γρήγορα η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται. Πόσο σημαντικό είναι να χρησιμοποιήσουμε τις θετικές της δυνατότητες προστατεύοντας όμως τους εαυτούς μας από την κατάχρησή της.
Και όλοι βλέπουμε καθημερινά τις τρομερές συνέπειες, με θανάτους χιλιάδων αμάχων, των πολέμων στην Ουκρανία και την Παλαιστίνη, αλλά και στην Αφρική.
Σήμερα, το να εργαστούμε για την ειρήνη –μια όσο το δυνατόν πιο δίκαιη ειρήνη– είναι πιο απαραίτητο από ποτέ.
Οπως είναι και το να εργαστούμε για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.
Ετσι, σε αυτά τα υπαρξιακά ζητήματα πρέπει να βρούμε ακόμα μεγαλύτερο έδαφος για συνεργασία και να προχωρήσουμε πιο γρήγορα.
Ομως, υπάρχουν, επίσης, τομείς στους οποίους βρισκόμαστε σε οικονομικό ανταγωνισμό.
Πρέπει λοιπόν να εργαστούμε για τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά συμφέροντα των λαών μας και για την προστασία των εταιρειών μας.
Αλλά, ταυτόχρονα, πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, μακροπρόθεσμα, τα οικονομικά συμφέροντα των λαών μας συνδέονται με την αλληλεξάρτηση σε μια παγκόσμια οικονομία.
Να καθιερώσουμε και να σεβαστούμε κοινούς κανόνες και να καταλήξουμε σε δύσκολες αλλά αναγκαίες συμφωνίες, αντί να ενισχύουμε τις εμπορικές ανισορροπίες ή να επενδύουμε σε δασμούς και προστατευτισμό.
Αρα εναπόκειται στις παγκόσμιες οικονομικές δυνάμεις να αναγνωρίσουν πόσο σημαντικό είναι να βρεθεί χώρος για διάλογο και συνεργασία και να μην πέφτουν σε αυτόν τον φαύλο κύκλο της αμοιβαίας καταστροφής.
Κι αν μια παγκόσμια δύναμη δεν συμφωνεί, τότε οι υπόλοιπες πρέπει να συνεχίσουν μαζί σε ένα μονοπάτι συνεργασίας, μέχρι να το αναγνωρίσει.
Τέλος, θεωρώ πως είναι σημαντικό να μιλήσουμε για τους τομείς στους οποίους διαφωνούμε.
Η Κίνα είναι μια σπουδαία αλλά περίπλοκη χώρα, γεμάτη αντιθέσεις.
Υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που έχουν αφήσει πίσω τους τη φτώχεια.
Ομως, υπάρχουν και τομείς στους οποίους διαφωνούμε και πρέπει να μπορούμε να μιλήσουμε ανοιχτά γι’ αυτούς.
Είτε πρόκειται για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για παράδειγμα στο Xinjiang, είτε για τον σεβασμό των σχέσεων καλής γειτονίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Υπάρχουν πολλοί σήμερα στην Κίνα και τη Δύση που χρησιμοποιούν το γνωστό απόφθεγμα του Deng Xiao Ping – “Ασπρη γάτα, μαύρη γάτα – αρκεί να πιάνει ποντίκια”.
Είναι ένα σημαντικό απόφθεγμα, αλλά δίνει το μήνυμα ότι η οικονομική αποδοτικότητα είναι το μόνο κριτήριο στον κόσμο μας.
Πιστεύω πως υπάρχει ένα ακόμη σημαντικότερο κινεζικό ρητό – “αναζητήστε την αλήθεια στα γεγονότα”.
Και αυτό που πιστεύω ότι μας δείχνουν τα γεγονότα είναι ότι κάθε χώρα έχει τον δικό της δρόμο προς την πρόοδο, αλλά η οικονομική και πολιτική πρόοδος είναι αλληλένδετες.
Είχα τη χαρά να επισκεφθώ επίσημα την Κίνα ως πρωθυπουργός τρεις φορές.
Κάθε φορά μιλούσα με τους ομολόγους μου για τον ιστορικό ρόλο που είχε η Κίνα για τον Ανατολικό Πολιτισμό, και για τον ρόλο που είχε η Ελλάδα για τον Δυτικό Πολιτισμό.
Και για τις πολλές εμπορικές, διπλωματικές αλλά και φιλοσοφικές επαφές που είχαν οι πολιτισμοί μας ανά τους αιώνες.
Θεωρώ πως σήμερα πρέπει να μιλήσουμε περισσότερο για αυτήν τη λέξη – “πολιτισμός”.
Θα μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε σε σαράντα, πενήντα χρόνια από σήμερα;
Μιλώντας για μια κοινή τεχνολογική και διπλωματική αρχιτεκτονική διαλόγου και συνεργασίας που να μας ενώνει;
Ή θα αναφερόμαστε μόνο σε έθνη που συγκλίνουν ή συγκρούονται, με βάση τα εθνικά τους συμφέροντα;
Και κυρίως τα συμφέροντα ενός μικρού αριθμού δισεκατομμυριούχων τους;
Πιστεύω ότι αυτήν την περίοδο, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να αναζητήσουμε ξανά αυτήν τη λέξη, πολιτισμός.
Και είμαι πολύ χαρούμενος να βλέπω νέους φοιτητές να την αναζητούν, μιλώντας, σήμερα, για την οικονομία, τη βιωσιμότητα, την επιχειρηματικότητα, τη βιοτεχνολογία, την εκπαίδευση, την τεχνολογία ή τη μόδα.
Και σε αυτούς τους πολύ σκοτεινούς καιρούς, αισθάνομαι πολύ προνομιούχος που είμαι μέρος αυτής της πολύ ελπιδοφόρας διαδικασίας.
Σας ευχαριστώ πολύ».
