Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, πνευματικός ηγέτης περισσότερων από 300 εκατομμυρίων Ορθοδόξων Χριστιανών, προειδοποιεί για τους κινδύνους φαινομένων όπως ο αυταρχισμός, ο εθνικισμός, αλλά και η διαβρωτική επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Σε ομιλία που απηύθυνε το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων (Council on Foreign Relations) στις ΗΠΑ, όπου πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κάλεσε σε «ανανέωση της πίστης, ως σταθεροποιητικής δύναμης σε έναν ολοένα πιο κατακερματισμένο κόσμο».
Η «πεπτωκυία φύση» του ανθρώπου
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ομιλίας του στο «αμερικανικό πείραμα» διακυβέρνησης. Χαρακτήρισε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και το Αμερικανικό Σύνταγμα «έγγραφα που δεν άλλαξαν μόνο τις 13 αποικίες, αλλά ολόκληρο τον κόσμο». Και τόνισε ότι οι ιδρυτές των Ηνωμένων Πολιτειών, εμπνευσμένοι από την ιουδαιοχριστιανική παράδοση, αναγνώρισαν την «πεπτωκυία φύση» του ανθρώπου.
Χωρίς να αναφερθεί σαφώς στις εξελίξεις στις ΗΠΑ και στην προσπάθεια του Αμερικανού προέδρου να αποκτήσει εξουσίες πέραν των αρμοδιοτήτων του, είπε: «Επειδή είμαστε από τη φύση μας ατελείς, είναι λάθος να έχει οποιοσδήποτε άνθρωπος απόλυτη εξουσία», είπε. Ενώ παρέπεμψε στη γνωστή ρήση του Λόρδου Άκτον: «Η εξουσία τείνει να διαφθείρει και η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα», τόνισε.
Εθνικισμός και πόλεμοι
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος αναφέρθηκε και στον εθνικισμό, τον οποίο χαρακτήρισε «ίσως την πιο καταστροφική δύναμη στην ανθρώπινη ιστορία». Και θύμισε ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία, με απόφαση της Πανορθοδόξου Συνόδου του 1872, καταδίκασε τον φυλετισμό. Όπως σημειωνόταν στην απόφαση της συνόδου, «αποκηρύσσουμε, ελέγχουμε και καταδικάζουμε τον φυλετισμό, δηλαδή τις φυλετικές διακρίσεις, τις εθνοτικές έριδες, τα μίση και τις διαιρέσεις μέσα στην Εκκλησία του Χριστού».
Στο πλαίσιο αυτό, άσκησε κριτική στη Ρωσική Εκκλησία για τη στήριξή της στην εισβολή του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία. «Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ρωσίας έδωσε τη βροντερή της έγκριση στη δολοφονία ομόδοξων Χριστιανών από το καθεστώς Πούτιν, υπηρετώντας ένα παρωχημένο και εξωφρενικό ιμπεριαλιστικό δόγμα, τον Ρωσικό Κόσμο».
Υπερασπίστηκε, επίσης, την απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου το 2019 να χορηγήσει Αυτοκεφαλία στην Ουκρανική Εκκλησία, λέγοντας ότι οι Ουκρανοί «επιθυμούσαν ελευθερία συνείδησης μετά από περισσότερες από επτά δεκαετίες καταπίεσης υπό το σοβιετικό καθεστώς».
Συνεχιζόμενη απώλεια ανθρώπινων ζωών
Οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή ήταν επίσης μεταξύ των θεμάτων στα οποία αναφέρθηκε. Όσον αφορά τον πόλεμο στη Γάζα, καταδίκασε την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ. Ωστόσο, εξέφρασε και «φρίκη για τη συνεχιζόμενη απώλεια αθώων ζωών». Ενώ επισήμανε πόσο ευάλωτη είναι η θέση των Χριστιανών στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, αναφερόμενος στην επίθεση εναντίον του χριστιανικού χωριού Ταϊμπέχ.
Οι κίνδυνοι από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Σύμφωνα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, εκτός από τους πολέμους ανησυχία προκαλεί και η διάβρωση της κοινωνικής συνοχής εντός των ίδιων των κοινωνιών. Και την εντόπισε σε μεγάλο βαθμό στον τρόπο λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
«Βρισκόμαστε, οι οικογένειές μας, οι χώροι εργασίας μας και οι κοινότητές μας βαθιά διχασμένοι σήμερα, από την πολιτική, από τις ταυτότητες, από τις κοινωνικές ανισότητες και από τους αλγορίθμους των κοινωνικών μέσων που ενισχύουν τις προκαταλήψεις μας», είπε.
Η πίστη ως θεμέλιο ενότητας
Ο Πατριάρχης υπογράμμισε ότι η πίστη μπορεί να λειτουργήσει ως υπερεθνικός δεσμός, επικαλούμενος τον Τζορτζ Ουάσιγκτον και τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Ο πρώτος είχε πει ότι «από όλες τις διαθέσεις και τις συνήθειες που οδηγούν στην πολιτική ευημερία, η θρησκεία και η ηθική είναι απαραίτητοι πυλώνες». Ο δεύτερος ότι «όλα τα θεμέλια της δημοκρατίας μας έχουν τις ρίζες τους σε μια βαθιά θρησκευτική πίστη».
Χαρακτήρισε τον σύγχρονο κόσμο «παγιδευμένο στον μηδενισμό», επισημαίνοντας πως «χωρίς πίστη, δεν έχουμε άγκυρα, γινόμαστε ικανοί για το οτιδήποτε». Και κατήγγειλε τα κοινωνικά δίκτυα ως «εξαιρετικά αποτελεσματικό εργαλείο διαίρεσης» και περιέγραψε την κουλτούρα της «ακύρωσης» ως «ψηφιακή δημόσια εκτέλεση».
«Η αναζήτηση νοήματος είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο ένστικτο. Προσευχόμαστε οι νέοι να συμμετάσχουν σε αυτή την αναδυόμενη επιστροφή στην πίστη, για το δικό τους καλό και για το καλό της κοινωνίας μας», είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
