Τίποτα δεν είναι δεδομένο και αυτό είναι που κάνει τη ζωή πολύτιμη
Πότε ήταν η τελευταία φορά που κοίταξες κάποιον και σκέφτηκες: «Δεν θα είναι εδώ για πάντα»; Ή που ένιωσες το σώμα σου να σε υπακούει, και το παρατήρησες με ευγνωμοσύνη αντί για βιασύνη; Ή που, περπατώντας στο φως μιας συνηθισμένης μέρας, αναγνώρισες ότι η απλότητα αυτή μπορεί να μην ξανάρθει;
Advertisment
Δεν μεγαλώσαμε για να το σκεφτόμαστε αυτό. Μεγαλώσαμε πιστεύοντας πως τα σημαντικά πράγματα θα είναι πάντα εκεί, πως οι άνθρωποι που αγαπάμε θα μας περιμένουν, το σώμα μας θα μας εξυπηρετεί, η καθημερινότητά μας θα επαναλαμβάνεται πιστά. Μόνο που κάποια στιγμή, κάτι ραγίζει. Και τότε αρχίζουμε να βλέπουμε.
Το “δεδομένο”, όσο κι αν ακούγεται ακίνδυνο, είναι μια από τις πιο επικίνδυνες ψευδαισθήσεις. Είναι ανθρώπινο ένστικτο. Ο εγκέφαλός μας μαθαίνει να συνηθίζει ό,τι επαναλαμβάνεται, για να νιώθει ασφαλής. Όμως η συνήθεια θολώνει την εκτίμηση. Και κάποια στιγμή, χωρίς καν να το καταλάβουμε, αρχίζουμε να ξεχνάμε πόσο πολύτιμα είναι αυτά που δεν φωνάζουν για την προσοχή μας.
1. Η υγεία
Συνδέουμε την υγεία με την απουσία ασθένειας. Είναι όμως κι η ικανότητα να αναπνέεις χωρίς να το σκέφτεσαι, να περπατάς χωρίς πόνο, να σκέφτεσαι καθαρά. Είναι το να μπορείς να κρατήσεις το πιρούνι σου, να θυμάσαι τη λέξη που ψάχνεις, να ξυπνάς χωρίς φόβο. Η υγεία δεν φωνάζει όσο υπάρχει κι όμως, είναι το θεμέλιο όλων των άλλων.
Advertisment
Και μόνο όταν τρίζουν αυτά τα θεμέλια, καταλαβαίνουμε τι σημαίνει να «αισθάνεσαι καλά». Όταν αρρωστήσουμε, ή όταν κάποιος κοντινός μας χάσει τη δική του ευχέρεια, τότε θυμόμαστε ότι τίποτα δεν είναι πιο πολύτιμο από ένα σώμα και μια ψυχή που μας επιτρέπουν να ζούμε ελεύθερα μέσα στη μέρα μας.
2. Οι σχέσεις
Μια φωνή που σε ρωτάει “πώς είσαι”, μια ματιά από κάποιον που σε καταλαβαίνει χωρίς λόγια, μια σιωπη που δεν είναι άβολη αλλά παρηγορητική. Η ανθρώπινη σύνδεση είναι απαραίτητη, μα γίνεται σχεδόν αόρατη όταν την έχουμε σταθερά δίπλα μας.
Μέσα στη ρουτίνα, οι σχέσεις μοιάζουν να συνεχίζονται από μόνες τους. Μένουν για λίγο στο περιθώριο, κι εμείς λέμε «θα το πω αύριο», «θα ζητήσω συγγνώμη αργότερα», «θα δείξω την αγάπη μου όταν έχω χρόνο». Μόνο που δεν έχουμε πάντα χρόνο. Και δεν έχουμε πάντα το “μετά”. Η παρουσία του άλλου είναι δώρο — όχι σύμβαση.
3. Η ελευθερία
Η δυνατότητα να εκφράζεσαι, να επιλέγεις, να κινείσαι — μοιάζει αυτονόητη, μέχρι που δεν είναι. Πολλοί άνθρωποι στον κόσμο στερούνται βασικές ελευθερίες. Και ακόμα πιο συχνά, είναι ο ίδιος μας ο εαυτός που περιορίζει τη ζωή μας μέσα από φόβους, ενοχές ή κοινωνικά πρέπει.
Η ελευθερία δεν είναι μόνο πολιτικό προνόμιο· είναι και ψυχική κατάσταση. Το να μπορείς να είσαι ο εαυτός σου χωρίς να χρειάζεται να απολογείσαι. Το να μπορείς να πεις “όχι” χωρίς φόβο, και “ναι” χωρίς ντροπή. Και αν το ζούμε αυτό σήμερα, αξίζει να το δούμε ως τύχη — όχι ως κανονικότητα.
4. Η καθημερινότητα
Πόσες φορές έχουμε πει: «βαριέμαι», «όλα τα ίδια», «μια από τα ίδια». Κι όμως, η επαναληπτική μας ζωή, αυτή που συχνά νιώθουμε μονότονη, είναι και η πιο σταθερή μας αγκαλιά. Όταν συμβεί κάτι που τη διακόψει, μια απώλεια, μια κρίση, μια απρόσμενη αλλαγή, καταλαβαίνουμε ότι η «βαρετή Τρίτη» ήταν τελικά ιερή.
Το ξυπνητήρι, ο καφές, η διαδρομή στη δουλειά, τα ίδια αστεία με τους ίδιους ανθρώπους, είναι όλα κομμάτια μιας ζωής που συνεχίζεται. Και το να συνεχίζεται, είναι από μόνο του ευλογία.
5. Η αγάπη
Όταν την έχουμε, συχνά δεν τη βλέπουμε. Επειδή εκφράζεται με πράξεις, με σιωπές, με πράγματα που μοιάζουν μικρά αλλά κρατούν ολόκληρους δεσμούς όρθιους. Επειδή η αγάπη, όταν είναι σταθερή, γίνεται τοπίο, κάτι που υπάρχει γύρω μας, όχι κάτι που προσέχουμε.
Μέχρι να σταματήσει. Μέχρι να μην εκφραστεί πια. Τότε καταλαβαίνουμε ότι η αγάπη χρειάζεται φροντίδα, αναγνώριση, προσοχή. Δεν «μένει» από μόνη της, αν δεν της δώσουμε χώρο να υπάρχει.
Γιατί τα θεωρούμε δεδομένα;
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αγαπά την επανάληψη. Είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης. Για να μη μας εξουθενώνει το άγχος, μαθαίνουμε να «ξεχνάμε» ότι όσα έχουμε μπορεί να χαθούν. Η υγεία, οι σχέσεις, η ρουτίνα — όλα μπαίνουν σε ένα φόντο προβλεψιμότητας. Γίνονται το «default».
Αυτό μάς βοηθά να συνεχίζουμε, αλλά μας απομακρύνει από τη ζωντανή επαφή με το παρόν. Όταν κάτι χαθεί, αυτό το φόντο ανατρέπεται. Κι εκεί έρχεται η επίγνωση, μαζί με τον πόνο, αλλά και με μια νέα όραση.
Τελικά, τίποτα δεν είναι δεδομένο. Όχι γιατί η ζωή είναι σκληρή, αλλά γιατί είναι αληθινή, ευμετάβλητη. Γι’αυτό, ό,τι αγαπάς, κράτα το κοντά με επίγνωση. Όλα είναι δώρα κι όσο πιο βαθιά το καταλαβαίνουμε, τόσο πιο αληθινά τα ζούμε.
