του Λεωνίδα Λιάμη
Ενδεικτικό της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί στο χώρο είναι το γεγονός πως σε ένα σύνολο περίπου 4.000 υπόχρεων να ανανεώσουν, το 2024 και το 2025, την εγγραφή τους στο Μητρών Εμπόρων Νωπών Οπωροκηπευτικών (ΜΕΝΟ), μόνο οι 400 ή το 10% έχουν συμμορφωθεί με τη νομοθεσία, ενώ για τους υπόλοιπους έχει αρχίσει η αποστολή συστάσεων με προθεσμία συμμόρφωσης και κατόπιν προστίμων, εάν οι υπόχρεοι δεν σπεύσουν να εκπληρώσουν την υποχρέωσή τους.
Ξεφυλλίστε και κατεβάστε σε υψηλή ανάλυση το Fresher Απριλίου 2025
Την ίδια στιγμή, από σχεδόν 12.000 εμπόρους οπωροκηπευτικών σε όλη τη χώρα, μόλις οι 80 έχουν ολοκληρώσει την προαιρετική διαδικασία για να χαρακτηριστούν εγκεκριμένοι, ώστε να βελτιώσουν την εικόνα τους, ως επιχειρηματικά σχήματα με οργανωμένη δομή και λειτουργία που τηρούν τους όρους υγιεινής και ασφάλειας, τόσο στην εγχώρια, όσο και στις αγορές του εξωτερικού.
Τα στοιχεία αυτά παρέθεσε ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Ποιότητας και Ασφάλειας Τροφίμων, του ΥπΑΑΤ, Διονύσης Γραμματικός, στο πλαίσιο σχετικής εκδήλωσης στην πρόσφατη διεθνή έκθεση φρέσκων φρούτων και λαχανικών Freskon, στη Θεσσαλονίκη.
«Βάσει του νόμου πρέπει να ανανεώνουν την εγγραφή στο ΜΕΝΟ κάθε τρία έτη. Οι περισσότεροι, ωστόσο, διαφωνούν, ζητούν να διαγραφούν, καθώς θεωρούν ότι είναι ένα κόστος δυσβάστακτο και δεν θέλουν να το πληρώσουν. Μα τί δυσβάστακτο; Είσαι χονδρέμπορας, με έναν τζίρο 5, 7, 10, ή και 15 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο και σε πειράζει να δώσεις 600 ευρώ ανά τρία χρόνια;», διερωτήθηκε ο κ. Γραμματικός και εξήγησε πως υπόχρεοι εγγραφής στο ΜΕΝΟ είναι οι εξαγωγείς και οι εισαγωγείς (σ. σ. κόστος 600 ευρώ ανά τριετία), οι χονδρέμποροι κι οι λιανέμποροι της εγχώριας αγοράς (σ. σ. κόστος 300 ευρώ ανά τριετία), οι παραγωγοί (σ. σ. ατελώς) και οι λοιποί συναλλασσόμενοι (σ. σ. 400 ευρώ/τριετία).
Πάνω από 53.000 έλεγχοι το 2024 και 560 πρόστιμα
Αναφερόμενος γενικότερα στις μη συμμορφώσεις που εντοπίζονται σε ελέγχους των αρχών ο κ. Γραμματικός είπε ότι το 2024 διενεργήθηκαν περίπου 53.000 τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι και επιβλήθηκαν πρόστιμα σε 560 περιπτώσεις. Σημείωσε, ταυτόχρονα, πως «οι πιο συνηθισμένες παραβάσεις αφορούν σε μη κατάλληλα μέσα συσκευασίας. Την παντελή απουσία σήμανσης για τη χώρα προέλευσης, την ποικιλία, το μέγεθος, τον εμπορικό τύπο, σε σημείο ώστε να μην μπορεί κανείς να καταλάβει τί είναι αυτό που πωλείται. Τη μη υποβολή αναγγελίας εισαγωγών και εξαγωγών, τόσο που να υπάρχουν έμποροι οι οποίοι κάνουν μόλις 10 αναγγελίες, αλλά πουλάνε έως και 100 φορτία. Τη διακίνηση και την εξαγωγή ατυποποίητων προϊόντων από εμπόρους που έρχονται από τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και φορτώνουν κατευθείαν το εμπόρευμα από το χωράφι. Τη μη συμμόρφωση με τις προδιαγραφές εμπορίας και μη τήρησης της ωριμότητας του προϊόντος, με πλέον σύνηθες παράδειγμα να λείπουν οι χώρες καταγωγής στα προϊόντα και όταν παίρνεις το τιμολόγιο να διαπιστώνεις πως είναι εισαγόμενα».
Το «κόλπο με το μικρότερο τιμολόγιο» και το «αμαρτωλό τρίγωνο»
Όσον αφορά ειδικά στο θέμα της αδιαφορίας διενέργειας αναγγελιών εισαγωγής και εξαγωγής, το στέλεχος του ΥπΑΑΤ ανέφερε πως το πρόβλημα που ανακύπτει από αυτή τη συμπεριφορά είναι διττό.
«Δεν είναι μόνο ότι δεν μπορούμε να κάνουν έλεγχο, το θέμα είναι και τί πληρώνει ο έμπορος τον παραγωγό. Διότι, δυστυχώς σε κάποια προϊόντα ο παραγωγός πληρώνεται λιγότερο με το κολπάκι ότι θα σου κόψω μικρότερο τιμολόγιο, ώστε να πληρώσεις λιγότερο ΕΛΓΑ. Αυτό όμως δεν ισχύει. Άρα πρέπει ο παραγωγός πρώτον να οργανωθεί και δεύτερον να καταλάβει ότι όταν αυτός κόβει τιμολόγια είναι υπέρ του και όχι εναντίον του», εξήγησε ο κ. Γραμματικός. Μάλιστα, διευκρίνισε πως αν και οι παρανομούντες είναι διάσπαρτοι σε όλη την Ελλάδα, ο μεγαλύτερος όγκος τους βρίσκεται στην Κεντρική Μακεδονία, και σε περιοχές όπως η Πιερία, η Ημαθία και η Πέλλα, ενώ αφορά κυρίως σε μικρομεσαίους εμπόρους. «Αυτοί οι τρεις νομοί, είναι το αμαρτωλό τρίγωνο για εμάς. Γιατί ο ένας στους δύο ή δύο στους δύο, εξαρτάται την εποχή, είναι από τους παρανομούντες που τους πιάνουμε στο σύστημα να μην εφαρμόζουν διαδικασία» είπε.
Περαιτέρω γνωστοποίησε πως οι ελεγκτικές αρχές του υπουργείου σε συνεργασία με το ΣΔΟΕ, είναι στα ίχνη δύο κυκλωμάτων, στα οποία φέρονται να μετέχουν από 10-15 εταιρείες, οι οποίες είτε μέσα από τριγωνικές πωλήσεις, ελληνοποιούν εισαγόμενα προϊόντα, ενώ όταν κάποια έχει ένα πρόβλημα, της λείπει κάποιο διορθωτικό στοιχείο σε κάποιον έλεγχο, απευθύνεται σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις με βεβαρημένο ιστορικό παρατυπιών, οι προσπαθούν να την καλύψουν, γεγονός που δείχνει συνεργασία και κάθε άλλο παρά τυχαίο θεωρείται.
Εταιρείες «βιτρίνες» ζημιώνουν παραγωγούς και δημόσιο
Σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του ο κ. Γραμματικός έκανε σαφές πως για τις αρμόδιες ελεγκτικές υπηρεσίες το ζητούμενο είναι το προϊόν να φτάνει στο εξωτερικό και να έχει ταυτότητα. Στο πλαίσιο αποκάλυψε ότι «στείλαμε στην Ολλανδία ένα έγγραφο, όπως στέλνουμε κάθε χρόνο την εποχή που είναι πρώιμα τα ακτινίδια, να δούμε τί έχουν φτάσει εκεί. Μας απάντησαν πως 5 εταιρείες είχαν πουλήσει πρώιμα ακτινίδια. Δεν καταφέραμε όμως να τις βρούμε ποτέ. Δεν ήταν γραμμένες στο ΜΕΝΟ, ούτε πουθενά αλλού. Ήταν αυτό που λέμε ανύπαρκτες, μια βιτρίνα. Και εδώ μπαίνει το ερώτημα: Είναι σίγουρο ότι πληρώθηκε ο παραγωγός; Μάλλον όχι. Άρα έχασε η χώρα, έχασε και ο παραγωγός και αυτές οι εταιρείες είχαν πουλήσει ένα προϊόν στην Ολλανδία που δεν πληρούσε τις απαιτήσεις». Σε μια άλλη περίπτωση, δε, ανέφερε πως έμπορος από τη Μακεδονία, διαπιστώθηκε ότι είχε εισάγει πέρυσι ιρανικά ακτινίδια, τα οποία στη συνέχεια τα «βάφτισε» ελληνικά και τα πούλησε στο εξωτερικό. «Στον συγκεκριμένο έμπορο έχει πέσει βαρύς ο πέλεκυς, με ένα υψηλό χρηματικό πρόστιμο», υποστήριξε.
Στα συσκευαστήρια τα «βαφτίσια» της πατάτας
Προσπάθεια, γίνεται, επίσης, να μπει ένα φρένο στις παρανομίες που γίνονται στη διακίνηση της πατάτας. Όπως αποκάλυψε ο συνομιλητής μας, στο μέτωπο αυτό, έχει αναπτυχθεί καλή συνεργασία τα τελευταία χρόνια με τις αρμόδιες κυπριακές Αρχές. «Προσπαθούμε να ελέγξουμε τη διακίνηση της Κυπριοποίησης της πατάτας, που στην πράξη έχουμε την υποψία ότι είναι ένας συνδυασμός ελληνοποίησης-κυπριοποίησης. Φτάνει λοιπόν στην Ελλάδα η πατάτα από την Αίγυπτο και πηγαίνει στα συσκευαστήρια. Εκεί πλένεται, μπαίνει κοκκινόχωμα και βαφτίζεται είτε ελληνική, είτε κυπριακή, ενώ στην πράξη είναι αιγυπτιακή. Δεν λέμε ότι είναι κακή η Αιγυπτιακή πατάτα. Αρκεί όμως ο καταναλωτής να γνωρίζει τί αγοράζει και να την πληρώσει ως αιγυπτιακή και όχι ως ελληνική», εξήγησε ο κ. Γραμματικός. Σημείωσε τέλος πως τον τελευταίο μήνα έχουν ενταθεί οι έλεγχοι και αφορούν και σούπερ μάρκετ, διότι βασικό κανάλι για τη διοχέτευση των «βαφτισμένων» προϊόντων είναι η λιανική αγορά. Παρόμοια κρούσματα διαπιστώνονται και σε βάρος της πατάτας Νάξου, με τον συνομιλητή μας να επισημαίνει πως προ μηνός σε λαϊκή της Πανόρμου στην Αττική, σε πάγκο πωλούνταν πατάτα Νάξου, ενώ η παραγωγή της φημισμένης πατάτας του νησιού δεν έχει βγει ακόμη.
