Του Αντώνη Αντζολέτου
Η Μαρία Καρυστιανού τέμνει οριζόντια το πολιτικό σκηνικό και αυτό το γνωρίζουν καλά στο επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα. Ακόμα και οι πιο αισιόδοξοι, που εκτιμούν πως δεν θα έχει διάρκεια, αναγνωρίζουν ότι τη «ζημιά» μπορεί να την κάνει. Δύο κόμματα ή φορείς που γεννιούνται μαζί, μοιραία το ένα αφαιρεί δυναμική από το άλλο. Ο πρώην πρωθυπουργός επιχείρησε να «καθαρίσει» με το παρελθόν, όμως το παρόν δεν τον αφήνει ήσυχο.
Η «μητέρα των Τεμπών» προηγείται δημοσκοπικά και έχει κερδίσει τον σεβασμό ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας. Δεν εφάπτονται πολιτικά, ωστόσο η Μαρία Καρυστιανού έχει απήχηση και στο απογοητευμένο κομμάτι της Κεντροαριστεράς. Και αν η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από το βουλευτικό αξίωμα είχε δώσει ένα «σήμα» αντισυμβατικότητας, η Μαρία Καρυστιανού εμφανίζεται να έχει σημαντικό προβάδισμα στην αντισυστημική ψήφο.
Οι νέες πολιτικές πρωτοβουλίες θα στηριχθούν στις προσωπικότητες των αρχηγών τους. Θα «κονταροχτυπηθούν» και για τα φρέσκα πρόσωπα που θα φέρουν στο προσκήνιο. Η επιλογή έχει ήδη ξεκινήσει.
Οι νέες πολιτικές πρωτοβουλίες θα στηριχθούν στις προσωπικότητες των αρχηγών τους. Θα «κονταροχτυπηθούν» και για τα φρέσκα πρόσωπα που θα φέρουν στο προσκήνιο. Η επιλογή έχει ήδη ξεκινήσει. Δεν είναι τυχαίο πως την «πόρτα» και των δύο χτυπούν συνεχώς κομματικά στελέχη, ενεργά ή ξεχασμένα από τον χρόνο. Και οι δύο φοβούνται τη σύγκριση με το παλαιό. Το πλεονέκτημα του Αλέξη Τσίπρα έχει να κάνει με την εμπειρία. Πιο εύκολα μπορεί να πείσει πως μπορεί να συγκροτήσει ένα φορέα με ολοκληρωμένο πρόγραμμα. «Χτύπημα» για τη Μαρία Καρυστιανού, η οποία δεν έχει κριθεί ακόμα ως πολιτικός, θα είναι η πιθανή αποπομπή της από τον Σύλλογο Συγγενών Θυμάτων Τεμπών, στον οποίο έχει την προεδρία και πρωταγωνιστικό ρόλο.
Παλιοί λογαριασμοί
Οι αντιπαλότητες του Αλέξη Τσίπρα που έρχονται από το παρελθόν θα φουντώσουν από τη νέα χρονιά. Δεν είναι μυστικό πως με τον Νίκο Ανδρουλάκη δεν είχε ποτέ καλή χημεία. Η σύγκρουση ΠΑΣΟΚ – ΣΥΡΙΖΑ, που κρατάει από το 2012, μεταφέρθηκε με την ίδια ένταση ανάμεσά τους την περίοδο που είχαν συνυπάρξει ως επικεφαλής των κομμάτων τους. Το «παγωμένο» κλίμα ήταν έκδηλο μεταξύ τους κάθε φορά που βρίσκονταν στις Βρυξέλλες, στις συνόδους των ευρωσοσιαλιστών. Το γεγονός επίσης ότι δεν συναντήθηκαν ποτέ από τον Δεκέμβριο του 2021, όταν ο Νίκος Ανδρουλάκης αναδείχθηκε πρώτη φορά αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, μαρτυρά τη βαριά ατμόσφαιρα μεταξύ των δύο, που συνεχίζεται και σήμερα.
Ο πρώην πρωθυπουργός έχει προκαλέσει τα μεγαλύτερα πάθη και αυτό είναι φυσιολογικό λόγω της πολλαπλής διάσπασης του ΣΥΡΙΖΑ. Τα πράγματα ξέφυγαν μετά την έκδοση της «Ιθάκης» και την παρουσίαση του βιβλίου στο «Παλλάς». Η Ζωή Κωνσταντοπούλου είχε ξεκινήσει εδώ και αρκετό καιρό να βάλλει εναντίον του με εξαιρετικά σκληρούς χαρακτηρισμούς όπου στεκόταν και όπου βρισκόταν. Πλέον δεν θέλει να ακούσει το όνομά του. Η σύγκρουση αναμένεται να κορυφωθεί όταν ο Αλέξης Τσίπρας ανακοινώσει τις προθέσεις του. Από το καλοκαίρι του 2015 έχει κοπεί κάθε επαφή με τον Γιάνη Βαρουφάκη, τον οποίο «στόλισε» περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο στο βιβλίο του.
Από τη στιγμή που η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από το βουλευτικό αξίωμα ερμηνεύτηκε από πολλούς σαν προάγγελος αυτοδιάλυσης του ΣΥΡΙΖΑ, οι σχέσεις του και με τον Σωκράτη Φάμελλο βρίσκονται στο χειρότερο σημείο. Ο επικεφαλής της Κουμουνδούρου κρατά τους τύπους, ωστόσο η πικρία του δεν κρύβεται. Η επόμενη ημέρα είναι θολή: για το αν και πότε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ «θα βάλει νερό στο κρασί του».
«Παγωμένες» είναι οι σχέσεις του με τους Αλέξη Χαρίτση, Εφη Αχτσιόγλου, Νάσο Ηλιόπουλο και Δημήτρη Τζανακόπουλο μετά την αποχώρησή τους από τον ΣΥΡΙΖΑ. Υστερα από τα γεγονότα του εξώστη και τη σκληρή κριτική που άσκησε ο πρώην πρωθυπουργός στο σύνολο της αντιπολίτευσης, τα πράγματα δυσκόλεψαν ακόμα πιο πολύ. Ο επικεφαλής της Νέας Αριστεράς δεν έκρυψε τον εκνευρισμό του, ενώ το restart στις σχέσεις τους δεν έχει δρομολογηθεί ακόμα.
Πρώην συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα επιμένουν πως θα έπρεπε να είχε διαγράψει τον Πολάκη στις αρχές του 2023. Ο Χανιώτης βουλευτής είναι ο βασικός πόλος στον ΣΥΡΙΖΑ που θεωρεί «διασπαστή» τον πρώην πρωθυπουργό.
Στο βιβλίο του ο Αλέξης Τσίπρας έδειξε τις διαθέσεις του απέναντι στον Παύλο Πολάκη. Ακόμα και σήμερα, πρώην συνεργάτες του Αλέξη Τσίπρα επιμένουν πως θα έπρεπε να είχε προχωρήσει στη διαγραφή του στις αρχές του 2023. Πλέον ο Χανιώτης βουλευτής είναι ο βασικός πόλος μέσα στην Κουμουνδούρου που θεωρεί τον πρώην πρωθυπουργό «διασπαστή». Αν επιχειρήσει να «κρατήσει» τον ΣΥΡΙΖΑ, η σύγκρουση θα είναι σφοδρή, εκτός από αμήχανη. Για τον Αλέξη Τσίπρα ο Στέφανος Κασσελάκης είναι εντελώς εκτός του οπτικού πεδίου του. Εδειξε πως θέλει να κλείσει οριστικά το συγκεκριμένο κεφάλαιο με τις αναφορές που έκανε στο βιβλίο του.
Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Ευκλείδης Τσακαλώτος, Νίκος Βούτσης, Πάνος Σκουρλέτης και Νίκος Φίλης δεν συζητούν την εκ νέου συμπόρευσή τους με τον Αλέξη Τσίπρα, συνεπώς θα τους βρει και αυτούς απέναντι. Οχι πως ο πρώην πρωθυπουργός τούς συμπεριλαμβάνει στα σχέδιά του. Παράλληλα, όμως, το συγκεκριμένο «μπλοκ» δεν συμπορεύεται με τον Αλέξη Χαρίτση και την Εφη Αχτσιόγλου, που βλέπουν ως μόνη λύση για τον χώρο την επίτευξη μιας προγραμματικής συνεργασίας των προοδευτικών δυνάμεων.
Κατά πολλούς η Νέα Αριστερά προετοιμάζεται για «δύσκολες ημέρες» ενόψει του συνεδρίου του Ιανουαρίου, αν και το τελευταίο διάστημα η αντιπαλότητα έχει μετριαστεί. Βοήθησε η πρόσφατη απόφαση του Πολιτικού Γραφείου με μια προσεκτική «φωτογραφική» αναφορά στον Αλέξη Τσίπρα περί «κεντρώων, προσωποκεντρικών και μεσσιανικών στρατηγικών», με τον Νίκο Μπίστη να την καταψηφίζει.
Ο πρώην και η νέα φωνή του αντισυστημισμού
Της Αγγελικής Σπανού
Μα είναι δυνατόν να καταγγέλλει ο –συνήθως απών στα εσωτερικά– Γιώργος Παπανδρέου τον έλεγχο της ΑΑΔΕ στα οικονομικά του συλλόγου «Τέμπη 2023» και να σιωπά ο Αλ. Τσίπρας; Η εξήγηση, ίσως, βρίσκεται στον ανομολόγητο ανταγωνισμό του με τη Μαρία Καρυστιανού, που μπορεί κανείς να τον διακρίνει στην ανησυχία του για «τροφή στην αντιπολιτική» όπως την εξέφρασε συζητώντας με φοιτητές στο Πάντειο.
Ο πολιτικός αναλυτής της aboutpeople Πέτρος Ιωαννίδης υπογραμμίζει το απόλυτο δημοσκοπικό παράδοξο: «Μετριούνται κόμματα που, πιθανότατα, δεν θα συμμετάσχουν στις επόμενες εκλογές (ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά, Κίνημα Δημοκρατίας) και δεν μετριούνται, παρά μόνον ως προς τη δυνητική ψήφο, κόμματα που, αν δεν προκύψει κάτι απρόοπτο, θα διεκδικήσουν με αξιώσεις εκπροσώπηση στην επόμενη Βουλή».
Τα κυοφορούμενα κόμματα είναι η αστάθμητη μεταβλητή της εκλογικής εξίσωσης, γιατί δεν μπορεί να αξιολογηθεί, με αξιοπιστία, η δυναμική τους πριν αποκτήσουν υπόσταση. Μέχρι τότε η Μαρία Καρυστιανού και ο Αλέξης Τσίπρας θα βρίσκονται σε ανταγωνισμό ορατότητας και ικανότητας να εκφράσουν πολιτικά την κοινωνική δυσφορία απέναντι στον πρωθυπουργό και στην κυβέρνηση, επικαλούμενοι, με διαφορετικό τρόπο, ηθικό πλεονέκτημα: εκείνη ως η εμβληματική μητέρα των Τεμπών που διεκδικεί δικαιοσύνη, εκείνος ως ο πρωθυπουργός «της εντιμότερης κυβέρνησης της Μεταπολίτευσης».
«Συναισθηματικό Νατσιό» – χαρακτηρίζει τη Μαρία Καρυστιανού ο Γιώργος Σιακαντάρης και εξηγεί ότι «κινείται στη σφαίρα της αντιπολιτικής, πολιτική χωρίς πολιτικούς, ενώ δεν έχει καμία σχέση με την Αριστερά».
Ο γενικός διευθυντής της Pulse Γιώργος Αράπογλου είναι επιφυλακτικός στην αξιολόγηση της δυνητικής ψήφου γιατί «δεν έχει σχέση, ούτε αναλογική, με την πρόθεση ψήφου, αφού μπορεί μια επιλογή να είναι δεύτερη ή τρίτη, αλλά να μη γίνει πρώτη τελικά». Ούτε η δημοτικότητα συνδέεται αυτόματα με την πρόθεση ψήφου, κατά την ανάλυσή του: «Είναι ένα χρήσιμο χαρακτηριστικό που το λαμβάνουμε υπόψη μαζί με άλλους δείκτες, αλλά μέχρις εκεί».
Το ακροατήριο
Στην ερώτηση αν τα εκλογικά κοινά στα οποία απευθύνονται αλληλοεπικαλύπτονται, ο δρ Κοινωνιολογίας και συγγραφέας Γιώργος Σιακαντάρης (παρουσίασε το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα στην Πάτρα) απαντάει αρνητικά: «Η Μαρία Καρυστιανού κινείται στη σφαίρα της αντιπολιτικής, πολιτική χωρίς πολιτικούς, ενώ δεν έχει καμία σχέση με την Αριστερά. Είναι ένας “συναισθηματικός Νατσιός”. Ο Αλέξης Τσίπρας απευθύνεται στον κόσμο της εργασίας και εστιάζει την προσοχή του στις ανισότητες, διακηρύττοντας συνάντηση των ριζοσπαστικών ρευμάτων με τη σοσιαλδημοκρατία. Απευθύνονται σε διαφορετικά κοινά. Τέμνονται μόνο στο σημείο που θέλουν να κερδίσουν όσους απομακρύνθηκαν από τις κάλπες μετά το 2015».
Σύμφωνα με τον Γιώργο Τράπαλη, επικεφαλής Ερευνών της Goodaffair, η Μαρία Καρυστιανού έχει απήχηση οριζόντια στο πολιτικό φάσμα, με θετικές γνώμες να εκφράζονται από ψηφοφόρους όλων των κομμάτων, με εξαίρεση τη Ν.Δ. του 28% των ευρωεκλογών. Με βάση τα στοιχεία που μελετάει, «ο Αλέξης Τσίπρας, προ Καρυστιανού, ήταν πρώτος μακράν στον κόσμο που απέσχε από τις ευρωεκλογές και θέλει να συμμετάσχει στις εθνικές εκλογές, ένας κόσμος σε αναμονή, στον οποίο πλέον υπάρχει επικάλυψη».
Η ψήφος του θυμού είναι η προνομιακή εκλογική δεξαμενή για τη Μαρία Καρυστιανού. Και αυτή η δεξαμενή είναι μεγάλη κατά τον Γ. Τράπαλη που βρίσκει, για παράδειγμα, την Πλεύση Ελευθερίας να «ανεβοκατεβαίνει σαν καρδιογράφημα» ανάλογα με τα ξεσπάσματα της Ζωής Κωνσταντοπούλου (όπως το πιο πρόσφατο, στην Εξεταστική για τον ΟΠΕΚΕΠΕ).
Το «μάταιο»
Ο αναπληρωτής καθηγητής Εκλογικής Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Γιάννης Κωνσταντινίδης αναγνωρίζει σημαντικό πλεονέκτημα στη Μαρία Καρυστιανού: «Εμφανίζει ως πρόσωπο τον υψηλότερο δείκτη χρησιμότητας για τα πολιτικά πράγματα της χώρας (21% σύμφωνα με την τελευταία μέτρηση της QED), μια ιδιότητα εξαιρετικά σημαντική σε περιόδους έντονου αισθήματος ματαιότητας της κοινής γνώμης. Στον βαθμό που η ματαιότητα συνδέεται με τη διαχείριση της δημόσιας ζωής από τα υφιστάμενα κόμματα και τα γνώριμα πρόσωπα, το πρόσωπο της Μαρίας Καρυστιανού προβάλλει στους πολίτες ως ουσιαστική εναλλακτική, ακριβώς επειδή δεν συνδέεται με το συμβατικό πλαίσιο πολιτικής. Αυτό το στοιχείο λείπει και από τον Αλέξη Τσίπρα και από τη Ζωή Κωνσταντοπούλου, οι οποίοι έχουν σαφές πολιτικό παρελθόν».
Το 24% της Μαρίας Καρυστιανού στον δείκτη χρησιμότητας σε όσους δεν τοποθετούνται στον άξονα «Aριστερά – Δεξιά» επισημαίνει ο Γιάννης Κωνσταντινίδης σε αντιδιαστολή με το «απόλυτο μηδέν» του Τσίπρα.
Το προνομιακό πεδίο της, κατά τον Γ. Κωνσταντινίδη, είναι το αντισυστημικό: «Καταγράφει αυξημένη τιμή στον δείκτη χρησιμότητας (24%) σε όσους δηλώνουν ότι δεν τοποθετούνται στον άξονα “Aριστερά – Δεξιά” (οι οποίοι φθάνουν περίπου στο 25% των Ελλήνων σήμερα), την ίδια στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας καταγράφει το απόλυτο 0% σε αυτή την κατηγορία και η Ζωή Κωνσταντοπούλου περιορίζεται στο 18%. Και ο υψηλός δείκτης για τη Μαρία Καρυστιανού στους νέους έως 34 ετών (26%) μαρτυρά την απήχησή της στους εκλογείς που απορρίπτουν το συμβατικό πλαίσιο κομμάτων και προσώπων, τη στιγμή που ο Αλέξης Τσίπρας καταγράφει σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία μόλις 8%, με το ποσοστό του στους άνω των 55 ετών να είναι υψηλότερο (10%), ένδειξη και αυτή της σαφώς συμβατικής εικόνας του πρώην πρωθυπουργού».
Ως προς το ηλικιακό προφίλ των δυνητικών υποστηρικτών της Μαρίας Καρυστιανού εμφανίζονται αρκετές ομοιότητες με το αντίστοιχο προφίλ για τη Ζωή Κωνσταντοπούλου. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η Μαρία Καρυστιανού φαίνεται να συγκεντρώνει την αποϊδεολογικοποιημένη αίσθηση ματαιότητας από την πολιτική και όχι μια πιο μαχητική αντισυστημική διάθεση που εντοπίζεται στους ψηφοφόρους της Ζωής Κωνσταντοπούλου».
Ο πολιτικός αναλυτής της aboutpeople Πέτρος Ιωαννίδης συμφωνεί ότι ο Αλ. Τσίπρας «δεν απευθύνεται ιδιαίτερα στον χώρο του αντισυστημισμού», γιατί «είναι θα έλεγε κανείς περισσότερο wanna be mainstream».
Με τον Στ. Κασσελάκη να δηλώνει έτοιμος για στήριξη στη Μ. Καρυστιανού («ΚτΚ», 21/12) και τα περισσότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ να περιμένουν στην αποβάθρα να περάσει το τρένο Τσίπρα, η εικόνα μπερδεύεται ακόμη περισσότερο και δεν θα ξεκαθαρίσει πριν το «Οξυγόνο» και η «Πυξίδα» αποκτήσουν σχήμα και χρώμα.
