Όταν η Τίφανι ήταν μικρή, η μητέρα της, η Ρίτα, είχε διαρκώς οικονομικά προβλήματα. Τους είχαν κάνει έξωση και τους είχαν κόψει το ρεύμα και το νερό πολλές φορές, κι έτσι αναγκάζονταν να μετακομίζουν συνέχεια από συγγενή σε συγγενή. Η μητέρα της Ρίτα συχνά τις φιλοξενούσε και βοηθούσε οικονομικά, όμως πριν από δέκα χρόνια πέθανε.
Έπειτα η φροντίδα της μητέρας της έπεσε στους ώμους της Τίφανι. Για επτά χρόνια η ζωή τους είχε πολλά σκαμπανεβάσματα. Η Ρίτα μετακόμιζε σε δικό της σπίτι για σύντομο χρονικό διάστημα, όμως σε λίγους μήνες πάντα κατέληγε να φιλοξενείται από την Τίφανι, επειδή ήταν αδύνατον να καλύψει τους λογαριασμούς της. Η Ρίτα είχε δουλειά πλήρους απασχόλησης, όμως δεν μπορούσε να διαχειριστεί σωστά τα οικονομικά της.
Advertisment
Ως εκ τούτου, η Τίφανι θεωρούσε ότι πάντα θα έπρεπε να στηρίζει οικονομικά τη μητέρα της. Όμως, αυτό την έκανε να αγανακτεί, γιατί και η ίδια ήταν χωρισμένη μητέρα δύο αγοριών που έπρεπε να τα φροντίσει.
Η Τίφανι ήξερε ότι η μητέρα της ήταν πάντα ανεύθυνη με τα οικονομικά της, όμως νόμιζε ότι αυτό οφειλόταν στο ότι η Ρίτα αρνιόταν να την ακούσει και να ακολουθήσει τις σοφές συμβουλές της. Η Τίφανι δεν μπορούσε να καταλάβει ότι η μητέρα της αντιμετώπιζε τα δικά της εσωτερικά εμπόδια. Εκείνη ήλπιζε απλώς ότι θα μπορούσε να μάθει πώς να υποστηρίζει τη μητέρα της χωρίς να νιώθει συνέχεια τόση πικρία.
Είναι σημαντικό να αντιληφθείτε ότι δύο πράγματα μπορούν να ισχύουν ταυτόχρονα. Μπορεί να αγαπάτε την οικογένειά σας και επίσης να έχετε βαθιά τραύματα εξαιτίας αυτών των σχέσεων. Η Τίφανι είχε ανάγκη να αποδεχτεί αυτή τη δυαδικότητα, να νιώθει πληγωμένη από τη μητέρα της ενώ ταυτόχρονα την αγαπούσε.
Advertisment
Οι γονείς είναι άνθρωποι που έχουν παιδιά
Να έχετε κατά νου ότι οι γονείς πριν κάνουν παιδιά ήταν απλοί άνθρωποι. Το ότι γινόμαστε γονείς δεν μας κάνει απαραίτητα πιο υπεύθυνους, σοφούς, ανεκτικούς, λιγότερο θυμωμένους ή κάτι άλλο. Το να είναι κάποιος γονέας κυριολεκτικά δεν σημαίνει κάτι άλλο πέρα από το ότι είναι ένας άνθρωπος που έχει παιδί.
Είναι ωριμότητα να βλέπετε τους γονείς σας ως ανθρώπους πέρα από τον ρόλο τους ως γονιών σας. Πριν η Ρίτα γίνει μητέρα της Τίφανι ήταν απλώς η Ρίτα χωρίς παιδί. Ίσως οι σπατάλες της να μην ήταν τόσο επιζήμιες όταν ήταν ένα άτομο μόνο, χωρίς την υποχρέωση να φροντίζει κάποιον άλλο. Είναι πιθανό ότι το τίμημα του να είναι γονέας δεν συμβάδιζε με τις επιλογές που έκανε η Ρίτα στη ζωή της.
Ναι, είχε την ευθύνη του παιδιού της, όμως δεν μπορούσε να φροντίσει τον εαυτό της και ακόμα ένα άτομο. Φαίνεται λογικό να περιμένουμε από τους γονείς μας να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να μας φροντίσουν, όμως εκείνοι παραμένουν αυτοί που είναι τουλάχιστον μέχρι να κάνουν κάποια βήματα για να αλλάξουν. Για τη Ρίτα η αλλαγή είναι εφικτή, όμως πρέπει να είναι διατεθειμένη να την κάνει.
Οι άνθρωποι είμαστε περίπλοκα όντα και η προσπάθεια να αλλάξουμε μπορεί να είναι μια δύσκολη διαδικασία.
Δεν μπορείτε να αλλάξετε τους ανθρώπους – οπότε μην ανυπομονείτε να αλλάξουν
Η αποδοχή δεν είναι εύκολο πράγμα, όμως κάνει τη ζωή πιο γαλήνια. Όταν η λύση στο πρόβλημα είναι «αυτοί πρέπει να αλλάξουν», το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί ποτέ. Μόνο τη δική σας πλευρά του δρόμου μπορείτε να ελέγχετε. Δεν μπορείτε να αναγκάσετε τους άλλους να κουρέψουν το γρασίδι τους, να μαζέψουν τα σκουπίδια τους ή να κάνουν οτιδήποτε από τη δική τους πλευρά του δρόμου.
Έχετε εξουσία μόνο στη δική σας μεριά της σχέσης για να συνυπάρξετε με ανθρώπους που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αλλάξουν. Αν δεν θέλετε να φύγετε από τη σχέση, χρειάζεστε τα απαραίτητα εργαλεία για να αποδεχτείτε τη κατάσταση ως έχει.
Οι άνθρωποι δεν είναι Lego. Δεν μπορείτε να αποφασίσετε εσείς πώς θα θέλατε να είναι. Αποδοχή σημαίνει να τους αφήνετε να είναι αυτοί που είναι, είτε εσείς συμφωνείτε με αυτό είτε όχι. Αυτό δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπετε. Σημαίνει απλώς ότι υποχωρείτε μπροστά στην υφιστάμενη κατάσταση και διεκδικείτε την εσωτερική γαλήνη σας. Το να μάχεστε ενάντια στην αποδοχή δημιουργεί ένα διαρκές χάος στις σχέσεις. Αποδοχή δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανέχεστε κάποια συμπεριφορά που έχει επίπτωση σε εσάς. Αντίθετα, εσείς επιλέγετε πώς θέλετε να διαχειριστείτε αυτά που δεν μπορείτε να αλλάξετε στους άλλους.
Όταν ήμουν στην πρώτη γυμνασίου σε ένα δημόσιο σχολείο του Ντιτρόιτ, η καθηγήτριά μου ανακοίνωσε στην αρχή της σχολικής χρονιάς ότι δεν θα σταματούσε τσακωμούς στην τάξη της. Η αρχική μου σκέψη ήταν: «Όλοι θα αρχίσουν να τσακώνονται σε αυτή την τάξη». Όμως, συνέβη το αντίθετο. Θυμάμαι μόνο μία περίπτωση αναταραχής όλη εκείνη τη χρονιά.
Τα παιδιά ίσως θέλουν να τσακωθούν, όμως περιμένουν ότι οι μεγάλοι θα παρέμβουν και θα σταματήσουν τον τσακωμό. Όταν η καθηγήτρια μας επέτρεψε να τσακωνόμαστε, σκεφτήκαμε ότι ίσως αυτό ήταν το κατάλληλο περιβάλλον για χάος χωρίς παρέμβαση. Αποδεχόμενη ότι τα παιδιά αναπόφευκτα θα προσπαθούσαν να τσακωθούν στο γυμνάσιο, μας επέτρεψε να αποφασίσουμε να φανούμε ανώτεροι των περιστάσεων μέσα από τις πράξεις μας. Αφήστε τους ανθρώπους να αλλάξουν χωρίς να τους πείτε τι πρέπει να αλλάξουν.
Θέστε όρια όταν δεν μπορείτε να αλλάξετε τους άλλους
Μπορείτε να αλλάξετε μόνο τη δική σας αντίδραση όταν οι άλλοι είναι αναπόφευκτα ο εαυτός τους. Για την καθηγήτριά μου η αντίδραση ήταν: «Δεν θα τραυματιστώ σωματικά μπαίνοντας στη μέση».
Για την Τίφανι τα υγιή όρια ίσως φαίνονται ως εξής:
- Επιτρέπει στη μητέρα της να παραμείνει αν συνεισφέρει βοηθώντας με τα εγγόνια της.
- Βάζει στην άκρη ένα συγκεκριμένο ποσό για να της προσφέρει.
- Καλεί τη μητέρα της να μείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα ώστε να βάλει τέλος στα πισωγυρίσματα
- Κάνει ψυχοθεραπεία για να διαχειριστεί την πικρία που νιώθει.
Για την Τίφανι τα υγιή όρια δεν είναι:
- Να αναγκάζει τη μητέρα της να αποταμιεύει χρήματα.
- Να της κάνει κήρυγμα όταν γίνεται πολύ σπάταλη.
- Να την κάνει να νιώθει ντροπή προκειμένου να αλλάξει τη συμπεριφορά της.
- Οι άλλοι δεν γίνονται καλύτεροι αν τους ντροπιάζετε
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά δεν αλλάζουν με θετικό τρόπο όταν τα ντροπιάζουμε, αλλά γίνονται περισσότερο επιθετικά. Είτε πρόκειται για παιδιά είτε για ενήλικες, όταν κάνουμε τους άλλους να νιώθουν ντροπή, μειώνεται η αυτοπεποίθησή τους και οδηγούνται σε ακόμα περισσότερες συμπεριφορές που δεν θέλετε.
Μάλιστα, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι αν κατακρίνετε τους άλλους για το πάχος τους, παίρνουν κι άλλο βάρος. Για αυτό, λοιπόν, η πρόκληση αισθημάτων ντροπής δεν είναι αποτελεσματικό εργαλείο για οτιδήποτε. Κι όμως, οι άνθρωποι το χρησιμοποιούν για να προσπαθήσουν να κάνουν τους άλλους να αλλάξουν.
Όταν βρίσκεστε έξω από την κατάσταση, είναι δύσκολο να κατανοήσετε ποιος μπορεί και ποιος δεν μπορεί να αλλάξει, ποιους περιορισμούς μπορεί να αντιμετωπίζει και ποια είναι τα εμπόδια που δημιουργεί σε εκείνον ο εσωτερικός του μονόλογος. Αν πιέζετε τους άλλους να γίνουν διαφορετικοί, αποσπάτε την προσοχή σας από το να αλλάξετε αυτά που μπορείτε να ελέγξετε.
αναλάβετε τις δικές σας ευθύνες
Σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι παραμένουν σε προβληματικές σχέσεις και εξακολουθούν να δυσκολεύονται επειδή δεν διαθέτουν τα εργαλεία για να κάνουν πιο υγιείς τις σχέσεις τους. Πιστεύουν ότι ο μόνος τρόπος για να βελτιωθεί οτιδήποτε είναι να αλλάξει το άλλο άτομο.
Μπορείτε να αλλάξετε τις πεποιθήσεις που έχετε για τις ικανότητες των άλλων, να αναδιαμορφώσετε τις προσδοκίες σας και να αντιμετωπίσετε δύσκολες συζητήσεις που πιθανόν να αλλάξουν τις σχέσεις σας. Όμως, δεν μπορείτε με κανέναν τρόπο να αλλάξετε τους άλλους, όσο κι αν προσπαθήσετε.
Πράγματα που μπορείτε να αλλάξετε όταν οι άνθρωποι δεν αλλάζουν
Τις απόψεις σας για τις ικανότητες των άλλων
Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία οικονομικών, το You Only Live Once, θίγει το ζήτημα των αρχών της οικονομικής διαχείρισης εστιάζοντας έντονα στον τρόπο σκέψης. Η Τίφανι προσπαθεί να αλλάξει τη νοοτροπία της μητέρας της, όμως η Ρίτα δεν ενδιαφέρεται, παρότι υποφέρει από τις επιπτώσεις της σπατάλης της. Απλώς δεν είναι ακόμα έτοιμη να αλλάξει.
Ίσως ήταν βοηθητικό για την Τίφανι να σκεφτόταν ότι:
- Η διαχείριση των χρημάτων δεν είναι εύκολη υπόθεση, και για αυτόν τον λόγο υπάρχουν τόσα βιβλία για το συγκεκριμένο θέμα.
- Οι παλιές συνήθειες μας είναι οικείες.
- Το να κάνει κάποιος κάτι διαφορετικό δεν είναι τόσο εύκολο όσο φαίνεται.
Τις προσδοκίες σας
Είναι υγιές να έχετε προσδοκίες, όμως θα πρέπει να βασίζονται στο άτομο, όχι στον ρόλο που παίζει αυτό στη ζωή σας. Το ότι είστε γονείς δεν συνεπάγεται αυτόματα ότι ξέρετε πώς να διαχειριστείτε τα οικονομικά σας. Το ότι γίνεστε γονείς δεν σας εφοδιάζει με τη δεξιότητα να μπορείτε να διαχειρίζεστε τα χρήματά σας.
Ίσως ήταν βοηθητικό για την Τίφανι να σκεφτόταν ότι:
- «Η μητέρα μου δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα οικονομικά της».
- «Η μητέρα μου δεν είναι διατεθειμένη να αλλάξει τον τρόπο που βλέπει την κατάσταση».
- «Η μητέρα μου είναι καλή σε πολλά πράγματα, όμως η διαχείριση των οικονομικών δεν είναι ένα από αυτά».
Τις συζητήσεις που κάνετε και τις δηλώσεις σας
Σταματήστε να προσποιείστε ότι η κατάσταση είναι φυσιολογική και να σιωπάτε για να διατηρήσετε την ειρήνη. Οι υγιείς σχέσεις απαιτούν δύσκολες συζητήσεις και τοποθέτηση ορίων.
Ίσως ήταν βοηθητικό για την Τίφανι να σκεφτόταν:
- Πώς θέλει να βοηθήσει τη μητέρα της και πώς πρέπει να διατυπώσει τις δηλώσεις της:
- «Είμαι διατεθειμένη να σε αφήσω να μείνεις μαζί μου επ’ αόριστον».
- «Θα σε αφήσω να μείνεις μαζί μου έναν χρόνο, και μετά θα ήθελα να είσαι σε θέση να μετακομίσεις».
Πώς να επικοινωνήσει τις προσδοκίες της:
- «Όσο θα μένεις εδώ θέλω να πληρώνεις τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος».
- «Θα βοηθούσε και τις δυο μας να διατηρήσουμε έναν προϋπολογισμό για τα έξοδα του σπιτιού».
Τι να πει στη μητέρα της όταν παραβιάζει τα όρια που έχει θέσει:
- «Συμφώνησες να πληρώνεις τον λογαριασμό του ρεύματος, και έχει λήξει. σε παρακαλώ, μέχρι την Παρασκευή να μου έχεις δώσει τα χρήματα».
- «Είπαμε ότι κάθε τρίτη θα προσέχεις τα παιδιά. σε παρακαλώ, να είσαι διαθέσιμη την επόμενη φορά».
Το παραπάνω απόσπασμα είναι από το βιβλίο Ό,τι μας έχει σημαδέψει της Nedra Glover Tawwab. Κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Διόπτρα και στο Dioptra.gr. Διαβάστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου.
