Ανατροπή στην πρόληψη, θεραπεία και έλεγχο του ιού HIV/AIDS, προκάλεσαν διεθνώς οι απότομες και ξαφνικές περικοπές στη διεθνή χρηματοδότηση του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) φέτος θέτοντας σε κίνδυνο ή διακόπτοντας τα βασικά προγράμματα προστασίας, ιδίως της προφύλαξης πριν από την έκθεση στον ιό (PrEP) και των πρωτοβουλιών μείωσης της βλάβης για άτομα που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών.
Το 2024, οι προσπάθειες πρόληψης του HIV παρέμειναν στάσιμες, με 1,3 εκατομμύρια νέες μολύνσεις, επιβαρύνοντας ιδιαίτερα τους βασικούς και ευάλωτους πληθυσμούς. Σε παγκόσμιο επίπεδο, εκτιμάται ότι 40,8 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με τον ιό HIV και 630.000 άνθρωποι πέθαναν από αιτίες που σχετίζονται με τον ιό HIV.
Περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν PrEP το 2024 έχασαν την πρόσβαση στα φάρμακά τους το 2025
Νέα φάρμακα πετυχαίνουν πρόληψη της μόλυνσης από HIV
Με αφορμή την 1η Δεκεμβρίου Παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS, ο ΠΟΥ επεσήμανε ότι «μετά από δεκαετίες προόδου, η αντιμετώπιση του HIV βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι» λόγω των οικονομικών περικοπών, παρά τα νέα μέσα που έχουν εγκριθεί από τον Οργανισμό μεταξύ των οποίων και η λενακαπαβίρη, για την μείωση των λοιμώξεων.
Στοιχεία του UNAIDS αποκαλύπτουν ότι σχεδόν οι μισές (49%) νέες μολύνσεις από τον ιό HIV εμφανίστηκαν σε βασικούς πληθυσμούς – μεταξύ των οποίων οι εργαζόμενοι στο σεξ, οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες, οι τρανς γυναίκες και τα άτομα που κάνουν ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών – και των σεξουαλικών τους συντρόφων.
Ενώ οι εργαζόμενοι του σεξ και οι τρανς γυναίκες αντιμετωπίζουν 17 φορές υψηλότερο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό HIV, οι άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες αντιμετωπίζουν 18 φορές υψηλότερο κίνδυνο και τα άτομα που κάνουν ενέσεις ναρκωτικών – 34 φορές υψηλότερο κίνδυνο.
Οι παράγοντες που υποβόσκουν, αφορούν το στίγμα, τις διακρίσεις και τα νομικά, κοινωνικά και δομικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν αυτές οι ομάδες στην πρόσβαση σε περίθαλψη για τον ιό HIV.
Πρόληψη
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ενώ η πλήρης κλίμακα των επιπτώσεων των περικοπών της ξένης βοήθειας εξακολουθεί να αξιολογείται, η πρόσβαση στην PrEP εκτιμάται ότι έχει μειωθεί δραματικά.
Περίπου 2,5 εκατομμύρια άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν PrEP το 2024 έχασαν την πρόσβαση στα φάρμακά τους το 2025, αποκλειστικά και μόνο λόγω περικοπών της χρηματοδότησης, αναφέρουν οι εκτιμήσεις από τον Συνασπισμό Υποστήριξης του Εμβολίου κατά του AIDS.
Τέτοιες ανατροπές θα μπορούσαν να έχουν εκτεταμένες συνέπειες για την παγκόσμια αντιμετώπιση του HIV, θέτοντας σε κίνδυνο τις προσπάθειες για την εξάλειψη του AIDS ως το 2030.
Αποτελεσματικές προληπτικές θεραπείες
Παρά τις περικοπές, με αφορμή τη χθεσινή παγκόσμια ημέρα κατά του AIDS, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) κάλεσε τις κυβερνήσεις και τους εταίρους να επεκτείνουν γρήγορα την πρόσβαση στα νέα φάρμακα και μέσα που έχει εγκρίνει ο ΠΟΥ, μεταξύ των οποίων η λενακαπαβίρη, για τη μείωση των λοιμώξεων και την αντιμετώπιση των περιορισμών στις βασικές υπηρεσίες υγείας εξαιτίας των περικοπών.
Παρά τις δραματικές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση, η παγκόσμια αντιμετώπιση του HIV έχει αποκτήσει αξιοσημείωτη δυναμική το 2025 με την εισαγωγή και την έγκριση από τον ΠΟΥ της διετούς χορήγησης ενέσιμης λενακαπαβίρης για την πρόληψη του HIV.
Η λενακαπαβίρη (LEN), μια εξαιρετικά αποτελεσματική, μακράς δράσης εναλλακτική λύση στα από του στόματος χάπια και άλλες επιλογές, αποτελεί μια μετασχηματιστική παρέμβαση για άτομα που αντιμετωπίζουν προκλήσεις με την τακτική συμμόρφωση και το στίγμα στην πρόσβαση στην περίθαλψη. Ο ΠΟΥ δημοσίευσε τον Ιούλιο φέτος νέες κατευθυντήριες γραμμές που συνιστούν τη χρήση της λενακαπαβίρης ως πρόσθετη επιλογή προφύλαξης πριν από την έκθεση (PrEP) για την πρόληψη του HIV.
«Αντιμετωπίζουμε σημαντικές προκλήσεις, με τις περικοπές στη διεθνή χρηματοδότηση και την καθυστέρηση στην πρόληψη», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ Δρ Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγιέσους επισημαίνοντας ότι «Ταυτόχρονα, έχουμε σημαντικές ευκαιρίες, με συναρπαστικά νέα μέσα που έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν την πορεία της επιδημίας του HIV. Η επέκταση της πρόσβασης σε αυτά τα εργαλεία για άτομα που κινδυνεύουν από τον ιό HIV παντού πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα νούμερο ένα για όλες τις κυβερνήσεις και τους εταίρους».
Σηματοδοτώντας την Παγκόσμια Ημέρα AIDS με θέμα «Υπερνίκηση της αναστάτωσης, μετασχηματισμός της αντιμετώπισης του AIDS», ο ΠΟΥ προτρέπει σε μια διττή προσέγγιση – αλληλεγγύη και επενδύσεις σε καινοτομίες για την προστασία και την ενδυνάμωση των κοινοτήτων που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
«Εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή ισχυρών καινοτομιών στην πρόληψη και θεραπεία του HIV. Συνδυάζοντας αυτές τις προόδους με αποφασιστική δράση και αίροντας τα διαρθρωτικά εμπόδια, μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι οι βασικοί και ευάλωτοι πληθυσμοί έχουν πλήρη πρόσβαση σε υπηρεσίες που σώζουν ζωές», δήλωσε η Διευθύντρια του Τμήματος HIV, φυματίωσης, ηπατίτιδας και σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων του ΠΟΥ Δρ Τερέζα Κασάεβα.
HIV στην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη
Ο ΠΟΥ τονίζει ότι ο τερματισμός της επιδημίας του AIDS εξαρτάται από την προσέγγιση της νόσου μέσω της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Παρά τις καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση, η ανθεκτικότητα και η ηγεσία των κοινοτήτων προσφέρουν μια σαφή πορεία προς τα εμπρός. Ενισχύοντας τα συστήματα υγείας, αυξάνοντας τις εγχώριες επενδύσεις και προστατεύοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι χώρες μπορούν να διασφαλίσουν τα κέρδη και να διασφαλίσουν ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω.
