Τη στιγμή που η Κίνα προκαλεί αντιδράσεις στη Γηραιά Αλβιόνα με τα σχέδιά της να φτιάξει τη μεγαλύτερη πρεσβεία στην Ευρώπη στο Λονδίνο, μια σοβαρή υπόθεση με φερόμενους πράκτορες της Κίνας ξαφνικά «κατέπεσε», αναζητώντας πολλοί τους υπεύθυνους αυτής της εξέλιξης στο… Ουεστμίνστερ. Γιατί όμως να ήθελε να προβεί σε μια τέτοια κίνηση η ίδια η βρετανική κυβέρνηση;
Στις 15 Σεπτεμβρίου, η Εισαγγελική Υπηρεσία του Στέμματος (CPS) απέσυρε τις κατηγορίες κατά του Κρις Κας, κοινοβουλευτικού ερευνητή, και του Κρις Μπέρι, Βρετανού εκπαιδευτικού στην Κίνα, οι οποίοι κατηγορούνταν ότι κατασκόπευαν για λογαριασμό της Κίνας, παραδίδοντας τουλάχιστον 34 αναφορές με «πολιτικά ευαίσθητες πληροφορίες» σε Κινέζο πράκτορα.
Ωστόσο, για τον Economist, οι λόγοι αυτής της μεταστροφής είναι περίπλοκοι αφήνοντας να εννοηθεί ότι κρύβεται φέρει ευθύνες.
Ειδικότερα, οι δύο άνδρες είχαν κατηγορηθεί βάσει του Νόμου περί Επισήμων Μυστικών του 1911, που αναφέρεται σε υποθέσεις που αφορούν «εχθρό» της Βρετανίας. Ωστόσο, η CPS λέει ότι, λίγο μετά την άσκηση δίωξης, μια ξεχωριστή δίκη για ρωσική κατασκοπεία καθιέρωσε ένα προηγούμενο: ένα «εχθρικό» κράτος έπρεπε να θεωρείται απειλή για την εθνική ασφάλεια της Βρετανίας κατά τον χρόνο τέλεσης του αδικήματος.
Έτσι, η υπηρεσία απέσυρε τις κατηγορίες διότι, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της, δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει από μάρτυρες της κυβέρνησης να το πουν αυτό.
Αίνιγμα
Για τον Economist πρόκειται για αίνιγμα, διότι παρότι διαδοχικές κυβερνήσεις απέφευγαν συνειδητά τη χρήση του όρου «εχθρός» οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών γίνονται όλο και πιο «ευθείς».
Οι επικεφαλής της MI6 και του Αρχηγείου Επικοινωνιών της Κυβέρνησης (GCHQ) έχουν αμφότεροι δηλώσει ότι η Κίνα είναι η ύψιστη προτεραιότητα για τις υπηρεσίες τους.
Ο σερ Κεν Μακάλαμ, επικεφαλής της MI5, έχει περιγράψει την κινεζική κατασκοπεία ως «μια διαρκή εκστρατεία σε μάλλον επική κλίμακα», με Κινέζους πράκτορες να προσεγγίζουν πάνω από 20.000 ανθρώπους στη Βρετανία.
Η ίδια η εθνική στρατηγική ασφάλειας της κυβέρνησης, που δημοσιεύθηκε το περασμένο καλοκαίρι, αναγνώριζε ότι η κινεζική «κατασκοπεία, παρεμβολή στη δημοκρατία μας και υπονόμευση της οικονομικής μας ασφάλειας» έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.
Η Κέμι Μπάντενοκ, αρχηγός των Τόρις, κάλεσε τον σερ Κιρ να «μιλήσει ανοιχτά» για το φιάσκο της κατασκοπείας και τον ρόλο του συμβούλου εθνικής ασφάλειας, Τζόναθαν Πάουελ.
Απαντώντας στις 13 Οκτωβρίου, η υπουργός Παιδείας Μπρίτζετ Φίλιπσον είπε ότι οι υπουργοί της κυβέρνησης δεν είχαν οποιονδήποτε ρόλο «ούτε στην ουσία της υπόθεσης ούτε στα υπό εξέταση αποδεικτικά στοιχεία».
Αυτό αφήνει ωστόσο ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας πολιτικής διά της αμέλειας. Με απλά λόγια, η απροθυμία της κυβέρνησης να δώσει μια ειλικρινή εκτίμηση της κινεζικής δραστηριότητας ίσως να καταδίκασε τη δίωξη.
Εχθροί με… προνόμια;
Η διστακτικότητα της κυβέρνησης αποτελεί μέρος αυτού που ένας ειδικός με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο για τις αγγλο-κινεζικές σχέσεις αποκαλεί «νοοτροπία αναπτυσσόμενης χώρας» μεταξύ διαδοχικών βρετανικών κυβερνήσεων, όπου το εμπόριο, οι επενδύσεις και η ανάπτυξη προτάσσονται έναντι των ζητημάτων εθνικής ασφάλειας.
Στην προηγούμενη κυβέρνηση, το εκκρεμές ταλαντεύτηκε ακανόνιστα, αλλά τελικά περισσότερο προς την ασφάλεια. «Όπου προκύπτουν εντάσεις μεταξύ… των στόχων μας σε σχέση με την Κίνα», έγραφε η κυβέρνηση του Ρίσι Σούνακ το 2023, «η εθνική ασφάλεια θα έρχεται πάντα πρώτη». Τώρα φαίνεται να γέρνει πίσω.
Ο Νόα Μπάρκιν της ερευνητικής εταιρείας Rhodium Group λέει ότι ο δημόσιος τόνος απέναντι στην Κίνα είναι «πιο ανοικτά επικριτικός» στο Βερολίνο, τις Βρυξέλλες και το Παρίσι απ’ ό,τι στο Λονδίνο. Η Βρετανία, παρατηρεί, φαίνεται να αναζητεί μια «θέση» που είναι «λιγότερο γερακίσια» απ’ ό,τι στην Αμερική ή την ΕΕ, αν και και το ίδιο το μπλοκ είναι διχασμένο.
Οικονομικοί λόγοι
Η εύθραυστη οικονομική θέση της κυβέρνησης εξηγεί εν μέρει αυτή τη στάση σύμφωνε με την βρετανική εφημερίδα. Η Κίνα είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βρετανίας. Όμως το μερίδιό της στο συνολικό εμπόριο (5,5%) είναι σχετικά μικρό σε σύγκριση με την Αμερική και την ΕΕ (17,7% και 45,7% αντίστοιχα). Τον Ιανουάριο, η υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς επισκέφθηκε το Πεκίνο, αλλά εξασφάλισε πενιχρές κινεζικές επενδύσεις ύψους μόλις 600 εκατ. λιρών.
Ακόμη κι αν μπορέσει να προσελκυσθεί περισσότερο κεφάλαιο, η πρόκληση είναι επίσης να διασφαλιστεί ότι θα διοχετευθεί στα σωστά πεδία. Το 2022 η Βρετανία μπλόκαρε μια κινεζικής ιδιοκτησίας εταιρεία από την αγορά της Nexperia, ολλανδικής εταιρείας που ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός ημιαγωγών της χώρας. Αυτή την εβδομάδα, η ολλανδική κυβέρνηση ανέλαβε την Nexperia για λόγους εθνικής ασφάλειας, κίνηση που έχει εξοργίσει το Πεκίνο. Μια ακόμη διαμάχη ίσως ζυμώνεται για τα κινεζικά σχέδια δημιουργίας εργοστασίου ανεμογεννητριών στη Σκωτία.
Πέραν των οικονομικών συμφερόντων, οι διπλωμάτες θεωρούν ουσιώδες να συνεργάζεται η Βρετανία με την Κίνα σε παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή και η παγκόσμια υγεία, ιδίως σε μια περίοδο που η Αμερική αποτραβιέται από αυτές τις προκλήσεις. Μία προτεραιότητα είναι το πώς θα αναπτυχθεί η τεχνητή νοημοσύνη με ασφαλή τρόπο.
Ως πρωθυπουργός, ο Σούνακ προσκάλεσε την Κίνα σε σύνοδο για την ασφάλεια της ΤΝ στο Μπλέτσλεϊ, παρά την αμερικανική αντίθεση. Η σημερινή κυβέρνηση διατήρησε τον διάλογο· σπάνιο παράδειγμα αποτελεσματικής επιρροής μέσω εμπλοκής.
Η συνεργασία μεταξύ ερευνητών για τον αντίκτυπο της Τεχνητής Νοημοσύνης σε βιολογικά όπλα και άλλες απειλές «ήδη προσθέτει αξία», σημειώνουν οι Κέιλα Μπλόμκβιστ και Σαμ Χογκ στο Oxford China Policy Lab, με το κινεζικό οικοσύστημα τεχνητής νοημοσύνης να δείχνει σημάδια ότι αφομοιώνει και μιμείται τμήματα της βρετανικής προσέγγισης.
