Φόρτωση Text-to-Speech…
Μια αργόσυρτη, αλλά απαραίτητη διαδικασία για την προώθηση της ελληνικής ιδέας για ένα πενταμερές φόρουμ στην Ανατολική Μεσόγειο, με αντικείμενο πέντε θεματικές ενότητες, με κεντρική την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών (ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας) έχει εκκινήσει ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης. Σύμφωνα με το τρέχον χρονοδιάγραμμα, το οποίο έχει και την έγκριση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο υπουργός Εξωτερικών έχει αναλάβει να εξηγήσει –κατ’ αρχάς– προφορικά την πρόταση.
Εφόσον η πρώτη, προφορική διερεύνηση έχει αίσιο τέλος, θα κινητοποιηθεί και ο μηχανισμός του υπουργείου Εξωτερικών, προκειμένου να γίνει το επόμενο βήμα, το οποίο κατά πάγια διπλωματική πρακτική είναι η αποστολή μιας γραπτής επιστολής – πρόσκλησης για συμμετοχή σε μια πρώτη άτυπη συνάντηση. Ευθύς εξαρχής, πέρα από το επίμαχο που είναι η οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών, προστέθηκαν τέσσερις ακόμη θεματικές ενότητες και συγκεκριμένα η διαχείριση της μετανάστευσης, η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, η συνδεσιμότητα (ενέργεια, υποδομές) και η πολιτική προστασία, με την ελπίδα ότι σε περίπτωση που ξεκινήσει μια τέτοια συζήτηση θα κρατηθεί ζωντανή η διαδικασία.
Με το νέο έτος
Είναι απολύτως σαφές προς όλες τις κατευθύνσεις ότι η ημέρα αυτή αργεί. Με βάση την πιο αισιόδοξη εξέλιξη, η αποστολή των προσκλήσεων θα μπορούσε να γίνει με το νέο έτος. Ο κ. Γεραπετρίτης γνωρίζει, βεβαίως, τον βαθμό δυσκολίας του εγχειρήματος, γι’ αυτό και προχωράει με πολύ προσεκτικά βήματα. Οπως είναι γνωστό, ο κ. Γεραπετρίτης ήδη έχει μιλήσει για το θέμα με τον Τούρκο ομόλογό του Χακάν Φιντάν, ο οποίος δεν εξεδήλωσε τις προθέσεις του.
Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι για την Τουρκία η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας αποτελεί εκ των προτέρων συνθήκη αποχής από ένα τέτοιο φόρουμ. Ενώ, αντιστρόφως, η Αθήνα και η Λευκωσία δεν μπορούν να αποδεχθούν τη συμμετοχή εκπροσώπου του ψευδοκράτους σε τέτοιο σχήμα.
Η «ατζέντα» – Πέρα από το φλέγον ζήτημα των θαλασσίων ζωνών, στο σχέδιο για το φόρουμ προστέθηκαν ακόμη η διαχείριση της μετανάστευσης, η προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, η συνδεσιμότητα (ενέργεια, υποδομές) και η πολιτική προστασία.
Μια πιθανή λύση, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις, θα ήταν η εκπροσώπηση των συμφερόντων των Τουρκοκυπρίων από την τουρκική πλευρά. Και σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για σενάρια τα οποία δεν έχουν συζητηθεί. Είναι απολύτως προφανές ότι η επίτευξη μιας οποιασδήποτε συμφωνίας σ’ αυτό το πλαίσιο του πενταμερούς φόρουμ δεν μπορεί παρά να έχει προαπαιτούμενο την επίλυση του Κυπριακού.
Δεν νοείται να γίνει συζήτηση για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών όταν στο ίδιο φόρουμ μια πλευρά υποστηρίζει ότι το Κυπριακό πρέπει να λυθεί με βάση τα ψηφίσματα του ΟΗΕ για διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία και η άλλη να επιμένει στην ανάγκη να δημιουργηθούν δύο διακριτά κράτη.
Δύο κυβερνήσεις
Επίσης, σημαντικό εμπόδιο είναι η ιδιόρρυθμη κατάσταση που επικρατεί στη Λιβύη, ένα κράτος με δύο ντε φάκτο εξουσίες, μια στην Τρίπολη η οποία είναι ευθυγραμμισμένη με την Αγκυρα και συνήψε μαζί της το τουρκολιβυκό μνημόνιο, και μια στη Βεγγάζη, που τελεί υπό τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ και τους γιους του. Για την Αθήνα η βέλτιστη λύση θα ήταν η εκπροσώπηση των δύο αυτών πλευρών από ένα πρόσωπο το οποίο θα μπορούσε να είναι αποδεκτό τόσο από τη Βεγγάζη όσο και από την Τρίπολη, κάτι που –επίσης– μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει προκύψει.
Αν και η σύγκλιση ανάμεσα στις δύο πλευρές για τόσο σημαντικά ζητήματα μπορεί να φαίνεται δύσκολη, ανάμεσα στη Βεγγάζη και την Τρίπολη υπάρχουν κάποιες συνεργασίες –οικονομικού κυρίως χαρακτήρα– που αποδεικνύουν ότι η τρέχουσα κατάσταση περιλαμβάνει αρκετές «γκρίζες» ζώνες. Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η συμφωνία που θα υλοποιηθεί το επόμενο χρονικό διάστημα για την αεροπορική σύνδεση της Αθήνας με την Τρίπολη και τη Βεγγάζη, η οποία θα έχει κάποια τριγωνικά δρομολόγια ανάμεσα σε αυτές τις τρεις πόλεις κάθε εβδομάδα. Είναι ενδιαφέρον ότι η αεροπορική εταιρεία που θα αναλάβει είναι συμφερόντων της οικογένειας Χαφτάρ.
Το Κυπριακό – Η επίτευξη οποιασδήποτε συμφωνίας στο πλαίσιο του πενταμερούς φόρουμ δεν μπορεί παρά να έχει προαπαιτούμενο την επίλυση του Κυπριακού,
καθώς με την Τουρκία να επιμένει για δύο κράτη στο νησί, δεν μπορεί να γίνει κουβέντα για οριοθέτηση ΑΟΖ.
Στην Αθήνα υπάρχει η εκτίμηση ότι σε περίπτωση που η πρωτοβουλία 5×5 προχωρήσει, τότε το Κάιρο θα την αγκαλιάσει. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι μέχρι σήμερα τόσο για την Ελλάδα που διαθέτει τμηματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο από το 2020 όσο και για την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία έχει οριοθετήσει με τη μεγάλη αραβική χώρα από το 2004, οι συμφωνίες με το Κάιρο αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της εξωτερικής πολιτικής τους, καθώς η ύπαρξή τους επικυρώνει στην πράξη την άποψη ότι για τη χάραξη θαλασσίων ζωνών είναι απαραίτητο να αξιοποιηθούν οι προβλέψεις της Σύμβασης του Διεθνούς Δικαίου για τη Θάλασσα (UNCLOS).
Προφανώς η κυπριακή πλευρά έχει ήδη ενημερωθεί (ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε συναντήσει λίγες ημέρες μετά τη σχετική αποστροφή του στη Βουλή τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη), ωστόσο η σχετική σιγή ιχθύος που τηρείται από τη Λευκωσία τις τελευταίες εβδομάδες είναι ενδεικτική και των προσδοκιών που υπάρχουν στην Κύπρο για την τύχη του εγχειρήματος.
Ο αμερικανικός παράγων
Φυσικά, η επιτυχία ενός τέτοιου φόρουμ διαλόγου ή οποιουδήποτε άλλου συναφούς εγχειρήματος απαιτεί την εναρμόνιση των ΗΠΑ, οι οποίες έχουν δείξει ενδιαφέρον για την προώθηση σχεδίων επίλυσης διαφορών. Οι Αμερικανοί φαίνεται, πάντως, ότι προκρίνουν τις ad hoc συνεννοήσεις, που θα επιτρέψουν την υλοποίηση των δικών τους σχεδίων, εν προκειμένω των ενεργειακών, και αν σε αυτό το πλαίσιο προκύψουν και δυνατότητες για την επίλυση κάποιων διαφορών με πιθανότητα επίτευξης κάποιας συμφωνίας, τότε θα ρίξουν το βάρος τους προς αυτή την κατεύθυνση.
