Η τάση στην Ευρώπη – και πέρα από αυτήν – στρέφεται ολοένα και περισσότερο στην πυρηνική ενέργεια.
Σύμφωνα με τον Guardian, η πρόσφατη εκτεταμένη διακοπή ρεύματος στην Ισπανία, καθώς και οι τεράστιες ενεργειακές ανάγκες των κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης, οδηγούν κυβερνήσεις και ηγέτες σε ένα είδος «επανεκκίνησης» της πυρηνικής πολιτικής.
Nέος γύρος πολιτικής συζήτησης
Η Ιβηρική χερσόνησος υπέστη τον περασμένο μήνα τη μεγαλύτερη διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος των τελευταίων δεκαετιών στην Ευρώπη.
Το συμβάν αυτό, αν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξήγητο, αναζωπύρωσε τις συζητήσεις γύρω από την ενεργειακή στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έφερε στο προσκήνιο ερωτήματα για τη σταθερότητα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ως βασικό άξονα της πράσινης μετάβασης.
Το επεισόδιο επανέφερε στο προσκήνιο τη συζήτηση περί πυρηνικής ενέργειας, που ήδη γνώριζε αναγέννηση σε παγκόσμιο επίπεδο, λόγω των αυξανόμενων αναγκών για σταθερή και χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα ενέργεια.
Η Ισπανία και η αμφιλεγόμενη απολιγνιτοποίηση
Στην Ισπανία, το περιστατικό συνέπεσε με μια κρίσιμη περίοδο λήψης αποφάσεων για το ενεργειακό μέλλον της χώρας. Η ισπανική κυβέρνηση έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή σχέδιο για το κλείσιμο και των επτά πυρηνικών της αντιδραστήρων μέχρι το 2035.
Η στήριξη, ωστόσο, προς τις μορφές ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα επανήλθε στο προσκήνιο, προκαλώντας αμφιβολίες για το κατά πόσο οι ανανεώσιμες πηγές επαρκούν.
Τη στιγμή της διακοπής, περίπου το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα προερχόταν από ανανεώσιμες πηγές. Ειδικοί εκτιμούν ότι αυτό το υψηλό ποσοστό ίσως δυσχέρανε τη διατήρηση σταθερής συχνότητας στο δίκτυο από τον διαχειριστή.
Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έσπευσε να απορρίψει κάθε υπόνοια ότι οι ανανεώσιμες πηγές ήταν υπεύθυνες για τη βλάβη.
Από το βήμα του ισπανικού κοινοβουλίου δήλωσε: «Δεν υπήρξε κανένα πρόβλημα που προκλήθηκε από την υπερβολική χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Όσοι συνδέουν αυτό το περιστατικό με την έλλειψη πυρηνικής ενέργειας είτε λένε ψέματα είτε αποκαλύπτουν την άγνοιά τους».
Προειδοποιήσεις από τη βιομηχανία ενέργειας
Παρά την κυβερνητική στάση, οι ανησυχίες δεν είναι καινούργιες.
Ο Ιγνάθιο Γκαλάν, πρόεδρος της Ιμπερντρόλα, μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ισπανία – η οποία, ωστόσο, διατηρεί μικρή συμμετοχή και στον πυρηνικό τομέα – είχε προειδοποιήσει νωρίτερα για τις συνέπειες του κλεισίματος των αντιδραστήρων.
Ο Γκαλάν εκτίμησε ότι οι τιμές του ρεύματος θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 25% και η αξιοπιστία του δικτύου να υπονομευθεί, αν η Ισπανία ακολουθούσε το μοντέλο της Γερμανίας.
Η τελευταία εγκατέλειψε οριστικά την πυρηνική ενέργεια το 2023, μετά από μια δεκαετία σταδιακής αποχώρησης που ξεκίνησε με την καταστροφή της Φουκουσίμα.
Ανάλογες ήταν και οι τοποθετήσεις της Σάμα Μπιλμπάο ι Λεόν, γενικής διευθύντριας της Παγκόσμιας Ένωσης Πυρηνικής Ενέργειας, η οποία από συνέδριο στη Μαδρίτη δήλωσε:
«Ανησυχώ για το οικονομικό μέλλον της Ισπανίας χωρίς πυρηνική ενέργεια. Η πρόοδός της θα εξαρτηθεί από άφθονη, καθαρή και προσιτή ενέργεια, διαθέσιμη καθημερινά, όλο το χρόνο».
Στροφή και στη Γερμανία
Η Γερμανία, παρότι ολοκλήρωσε το 2023 την αποπυρηνικοποίησή της, φαίνεται πως επανεξετάζει τη θέση της.
Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, που ανέλαβε την εξουσία τον Φεβρουάριο, επέκρινε την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης και δεσμεύτηκε να διερευνήσει τη δυνατότητα επαναλειτουργίας των σταθμών.
Ο Μερτς δεν υποστηρίζει την κατασκευή νέων συμβατικών πυρηνικών έργων, αλλά έχει προαναγγείλει επενδύσεις σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες και η πυρηνική σύντηξη.
Η Ελβετία ακολούθησε, ανακοινώνοντας την πρόθεση της να άρει την απαγόρευση νέων πυρηνικών έργων που ισχύει από το 2018, δίνοντας έμφαση σε SMR.
Παγκόσμια αναθέρμανση της πυρηνικής στρατηγικής
Η αλλαγή στάσης δεν περιορίζεται στην Ευρώπη.
Η Ταϊβάν αναμένεται να διεξάγει δημοψήφισμα για την επανεκκίνηση πυρηνικού αντιδραστήρα, που είχε κλείσει μόλις πριν λίγες μέρες, λόγω των πιέσεων από τη ραγδαία αυξανόμενη ενεργειακή ζήτηση των βιομηχανιών μικροεπεξεργαστών αλλά και των γεωπολιτικών ανησυχιών για ενδεχόμενο στρατιωτικό αποκλεισμό από την Κίνα.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο πυρηνικός σταθμός Τρι Μάιλ Άιλαντ στην Πενσυλβάνια πρόκειται να επανεκκινήσει για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια, χάρη σε συμφωνία με τη Microsoft για την κάλυψη των αναγκών των ενεργοβόρων υποδομών τεχνητής νοημοσύνης.
Νέα ώθηση από τις ΗΠΑ
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε αυτό τον μήνα σειρά εκτελεστικών διαταγμάτων με στόχο την κατασκευή 10 μεγάλων πυρηνικών αντιδραστήρων έως το 2030 και τον τετραπλασιασμό της πυρηνικής ικανότητας των ΗΠΑ μέχρι το 2050.
Η πρωτοβουλία του χαιρετίστηκε από τους υποστηρικτές της πυρηνικής ενέργειας ως μέσο μείωσης εκπομπών και ενίσχυσης των τεχνολογικών υποδομών.
Η επενδυτική τράπεζα Goldman Sachs εκτιμά ότι αρκετές μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας έχουν ήδη υπογράψει συμφωνίες για νέα πυρηνική ισχύ και προβλέπει ότι έπονται και άλλες.
Η εξάπλωση των κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης ενισχύει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στη ζήτηση, οδηγώντας στην επαναλειτουργία μονάδων και τη μελέτη νέων μεγάλων έργων.
Το μέλλον της πυρηνικής τεχνολογίας
Παράλληλα, η τεχνολογική πρόοδος στους μικρούς αντιδραστήρες (SMR) προσφέρει νέα προοπτική.
Ενώ τα μεγάλης κλίμακας έργα χαρακτηρίζονται από καθυστερήσεις και υπερβάσεις κόστους, οι SMR υπόσχονται ταχύτερη και οικονομικότερη υλοποίηση. Ωστόσο, η τεχνολογία παραμένει σε πειραματικό στάδιο.
Η Google υπέγραψε πέρυσι την πρώτη συμφωνία αγοράς πυρηνικής ενέργειας από SMR, αναπτυγμένους από την Kairos Power.
Παρόμοιες πρωτοβουλίες προωθούνται σε ΗΠΑ, Κορέα, Κίνα, Ρωσία και Καναδά, με τον τελευταίο να εγκρίνει την πρώτη κατασκευή SMR στη Δύση, που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία έως το 2029.
Μάλιστα στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Κιρ Στάρμερ παρουσίασε σχέδιο για την ιστορική επέκταση της πυρηνικής ενέργειας στην Αγγλία και την Ουαλία, καλώντας τις εταιρείες τεχνολογίας να συμβάλουν στην κατασκευή SMR για την κάλυψη των αναγκών της τεχνητής νοημοσύνης.
Υπολογίζει ότι οι πρώτοι αντιδραστήρες θα λειτουργούν έως το 2032.
Ενστάσεις και προβληματισμοί
Οι επικριτές της πυρηνικής βιομηχανίας υποβαθμίζουν το δυναμικό των SMR να αλλάξουν τα δεδομένα στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας.
Ο Δρ Νταγκ Παρ, επικεφαλής επιστήμονας και διευθυντής της Greenpeace UK, δήλωσε ότι η κυβέρνηση των Εργατικών «έχει καταπιεί ολόκληρη την προπαγάνδα της πυρηνικής βιομηχανίας, κάτι που είναι θαρραλέο – ή ανόητο – δεδομένου ότι δεν έχει κατασκευαστεί ούτε ένας αντιδραστήρας και ότι η πυρηνική βιομηχανία έχει ιστορικό υπερβάσεων χρόνου και προϋπολογισμού που δεν έχει όμοιο σε κανέναν άλλο τομέα».
Πρόσθεσε: «Όσον αφορά το άλυτο πρόβλημα της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων, η κυβέρνηση δεν θεωρεί απαραίτητο να το αναφέρει καθόλου».
Η πυρηνική ενέργεια έχει γνωρίσει ψευδείς αυγές στο παρελθόν, αλλά η βιομηχανία πιστεύει ότι η επόμενη δεκαετία θα μπορούσε να είναι καθοριστική για την αναγέννησή της.
