Στην κινεζική μεγαλούπολη Τσονγκτσίνγκ, ένα ενιαίο κτιριακό συγκρότημα φιλοξενεί περισσότερους από 20.000 κατοίκους. Το “Regent International”, όπως ονομάζεται, αποτελεί παράδειγμα υπερπυκνωμένης αστικής ανάπτυξης, συγκεντρώνοντας χιλιάδες κατοικίες, καταστήματα, σχολεία και υποδομές αναψυχής σε ένα μόνο κτιριακό σώμα. Η περίπτωσή του έχει τραβήξει την προσοχή παγκόσμιων μέσων ενημέρωσης, όχι μόνο για τις διαστάσεις του, αλλά και για το κοινωνιολογικό ενδιαφέρον που παρουσιάζει η οργάνωση ζωής σε τέτοιον χώρο.
Αν και το φαινόμενο είναι εντυπωσιακό σε κλίμακα, δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με την ποιότητα ζωής, την κοινωνική συνοχή και τις επιπτώσεις τέτοιων πολεοδομικών μορφών στην ανθρώπινη εμπειρία της πόλης. Το “Regent International” δεν αποτελεί μεμονωμένη περίπτωση, αλλά μέρος μιας ευρύτερης δυναμικής που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη αστική ανάπτυξη στην Ανατολική Ασία.
Advertisment
Πολεοδομική συγκρότηση και χωρική αρχιτεκτονική
Η Τσονγκτσίνγκ, ως μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες πόλεις της Κίνας, αντιμετωπίζει πίεση για κατασκευή μεγάλου όγκου κατοικιών. Η απάντηση που προσφέρουν πολεοδομικά γραφεία είναι η καθετοποίηση της κατοικίας, η ανάπτυξη δηλαδή πολυώροφων συγκροτημάτων που φιλοξενούν χιλιάδες ανθρώπους σε σχετικά περιορισμένο εμβαδόν εδάφους.
Το “Regent International” υιοθετεί την αρχή της μικτής χρήσης (mixed-use development), με ενσωματωμένα καταστήματα, ιατρεία, σχολεία, ακόμη και εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας. Αυτή η εσωστρεφής διάρθρωση επιτρέπει την ικανοποίηση βασικών αναγκών χωρίς έξοδο από το συγκρότημα. Η αποτελεσματική χρήση του χώρου θεωρείται επιτυχία από την άποψη της χωρικής οικονομίας, ωστόσο η αστική εμπειρία που παράγεται δεν είναι χωρίς αντιφάσεις.
Πηγή: Mirror Now / YouTube
Advertisment
Κοινωνική διάσταση και δομές κοινότητας
Η συγκέντρωση μεγάλου πληθυσμού σε ένα συγκρότημα δημιουργεί, από κοινωνιολογική άποψη, μια συνθήκη “υπέρ-γειτονιάς”. Η αυξημένη πυκνότητα δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην κοινωνική συνοχή. Η απουσία ποιοτικών δημόσιων χώρων και η επικράτηση ιδιωτικών ή περιορισμένης πρόσβασης περιοχών δυσκολεύουν την επαφή μεταξύ των κατοίκων και περιορίζουν τις ευκαιρίες για δημιουργία ενεργής κοινότητας. Ορισμένοι κάτοικοι αναφέρουν ότι δεν έχουν καμία επαφή με τους γείτονές τους, παρά την εγγύτητα των κατοικιών. Παρόμοια ευρήματα έχουν καταγραφεί και σε άλλες μελέτες για συγκροτήματα υψηλής πληθυσμιακής πυκνότητας στο Χονγκ Κονγκ ή τη Σεούλ. Η κοινωνική απομόνωση, ειδικά μεταξύ ηλικιωμένων ή ατόμων χωρίς οικογενειακή υποστήριξη, αποτελεί σοβαρό ενδογενές ρίσκο τέτοιων δομών.
Από την άλλη, όταν η διαχείριση των κοινόχρηστων υποδομών είναι διαφανής και ενισχύονται οι κοινοτικές πρωτοβουλίες, τα υπερσυγκροτήματα μπορούν να λειτουργήσουν ως τοπικά κοινωνικά οικοσυστήματα. Η διοργάνωση κοινών δράσεων, η ύπαρξη πολιτιστικών ομάδων και η συμμετοχή σε συλλογικές αποφάσεις λειτουργούν θετικά προς αυτή την κατεύθυνση.
Περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις
Η αυξημένη συγκέντρωση ανθρώπων σε περιορισμένο χώρο εντείνει την ανάγκη για συστηματική περιβαλλοντική διαχείριση. Η ποιότητα του αέρα εντός των εσωτερικών διαδρόμων, η θερμική επιβάρυνση, η κυκλοφοριακή συμφόρηση στις εισόδους-εξόδους και η ανάγκη για αποδοτική διαχείριση απορριμμάτων συνιστούν λειτουργικές προκλήσεις.
Σε συνθήκες πανδημίας, όπως με την COVID-19, τέτοιου τύπου οικιστικές δομές καθίστανται ευάλωτες λόγω της δυσκολίας στην απομόνωση και της ταχείας διάδοσης νοσημάτων σε πυκνοκατοικημένα περιβάλλοντα. Τα προβλήματα αυτά επιβάλλουν τη θέσπιση ειδικών υγειονομικών πρωτοκόλλων και τη συνεχή παρακολούθηση των συνθηκών διαβίωσης.
Συγκριτικά παραδείγματα και στρατηγικές ανάπτυξης
Η αρχιτεκτονική πρόταση του “Regent International” δεν είναι μοναδική. Παρόμοια πρότυπα εμφανίζονται στη Βαρκελώνη με τα “superblocks”, στη Σιγκαπούρη με τα HDB (Housing & Development Board) συγκροτήματα και στο Τόκιο με τις “vertical microcities”. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στη Βαρκελώνη, οι πολεοδομικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την ενίσχυση πεζοδρομήσεων και την ενσωμάτωση πράσινου χώρου για ανακούφιση του αστικού περιβάλλοντος.
Αντιθέτως, στην Κίνα, η λογική της ταχύτητας και της μεγιστοποίησης του οικοδομήσιμου χώρου κυριαρχεί σε πολλά αναπτυξιακά προγράμματα. Το αποτέλεσμα είναι συχνά μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα με περιορισμένο σχεδιασμό κοινωνικών υποδομών ή ελεύθερων χώρων.
Το συγκρότημα “Regent International” αποτελεί ενδεικτική περίπτωση των σύγχρονων διλημμάτων στον αστικό σχεδιασμό. Πώς επιτυγχάνεται η χωρική αποδοτικότητα χωρίς να θυσιάζεται η ποιότητα ζωής; Ποια μορφή κοινωνικής οργάνωσης καθίσταται βιώσιμη σε συνθήκες υψηλής πυκνότητας;
Η εμπειρία από το συγκεκριμένο μοντέλο δεν πρέπει να αξιολογείται με όρους εντυπωσιασμού, αλλά ως αφετηρία προβληματισμού για την κατεύθυνση της πολεοδομικής πολιτικής σε πυκνοκατοικημένες πόλεις. Η πρόκληση δεν είναι μόνο τεχνική ή μόνο χωρική, είναι πολιτική και κοινωνική. Ζητά έναν αστικό σχεδιασμό που να συνδυάζει την αποδοτικότητα με τον σεβασμό στις αρχές της προσβασιμότητας και της συλλογικής ωφέλειας.
Πηγές / Βιβλιογραφία
- Gazzetta.gr (2024). Κτίριο-πόλη στην Κίνα όπου ζουν πάνω από 20.000 άνθρωποι και δεν θέλουν να το εγκαταλείψουν.
- United Nations Human Settlements Programme (UN-Habitat) (2020). World Cities Report 2020: The Value of Sustainable Urbanization.
- Li, X., & Zhang, Y. (2019). High-density urban living: A comparative study of Hong Kong and Singapore. Urban Studies Journal, 56(4), 789–806.
- Gehl, J. (2010). Cities for People. Island Press.
- Chongqing Municipal Bureau of Statistics (2023). Statistical Yearbook of Chongqing.
- Dovey, K., & Pafka, E. (2020). What is density? Urban form and the politics of urban density. Built Environment, 46(1), 56–71.
