Φόρτωση Text-to-Speech…
Σε έναν κόσμο όπου οι παλιές βεβαιότητες καταρρέουν, ο Ρόμπερτ Κάπλαν παραμένει ρεαλιστής και κάπως απαισιόδοξος. Με εμπειρία πέντε δεκαετιών, ο Αμερικανός αναλυτής μιλάει στην «Κ» για τις δυνάμεις που θα αναμορφώσουν τον κόσμο το 2026.
– Καθώς οδεύουμε προς το 2026, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι κεντρικές δυνάμεις που αναδιαμορφώνουν τη διεθνή τάξη; Βαδίζουμε προς έναν πιο κατακερματισμένο ή απλώς έναν πιο περίπλοκο κόσμο;
– Θα είναι και τα δύο. Θα είναι πιο περίπλοκος, διότι η τεχνολογία συνεχίζει να νικάει τη γεωγραφία – ή, μάλλον, να τη συρρικνώνει. Η τεχνολογία θα συνεχίσει να μειώνει τη σημασία των αποστάσεων και αυτό σημαίνει ότι κάθε κρίση επηρεάζει κάθε άλλη κρίση, όπως ποτέ πριν. Θα είναι επίσης πιο κατακερματισμένος, διότι αντί για έναν μονοπολικό ή διπολικό κόσμο, ζούμε σε έναν κόσμο πολλών μεγάλων δυνάμεων: των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ρωσίας και δυνάμεων δεύτερης βαθμίδας, όπως η Ινδία κ.ά. Αρα θα είναι ταυτόχρονα πιο κατακερματισμένος και πιο περίπλοκος. Και αυτές οι τάσεις θα συνεχιστούν.
– Πέρυσι μιλήσαμε περίπου την ίδια περίοδο και είχατε πει για τον Τραμπ: «Να τον παίρνετε στα σοβαρά, όχι κατά λέξη». Στο πλαίσιο αυτό, πώς πρέπει η Ευρώπη να αντιλαμβάνεται τη νέα αμερικανική στρατηγική εθνικής ασφάλειας;
– Ογδόντα χρόνια είναι πολύς καιρός. Για 80 χρόνια οι ΗΠΑ ουσιαστικά επιδότησαν την άμυνα της Ευρώπης, επιτρέποντάς της να δαπανάει τεράστια ποσά σε γενναιόδωρα κοινωνικά προγράμματα. Αυτή η εποχή τελείωσε. Και η Ευρώπη θα έπρεπε να προετοιμάζεται για αυτό εδώ και δεκαετίες – αλλά δεν το έκανε. Το 2010 ο υπουργός Αμυνας της κυβέρνησης Ομπάμα, ο Δημοκρατικός Ρόμπερτ Γκέιτς, είχε προειδοποιήσει τους Ευρωπαίους ότι εάν δεν αύξαναν δραστικά τις αμυντικές τους δαπάνες, θα εμφανιζόταν ένας Αμερικανός ηγέτης που δεν θα είχε καμία υπομονή μαζί τους. Αρα, δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη. Η Ευρώπη έπρεπε να προετοιμάζεται, όχι μόνο για χρόνια, αλλά για δεκαετίες.
– Υπό το φως των νέων δεδομένων, πώς βλέπετε την πορεία της Ευρώπης στην άμυνα και την ασφάλεια; Γεννιέται μια πιο στρατηγικά αυτόνομη Ευρώπη;
– Ακούω πολλή ρητορική, αλλά πολύ λίγη δράση από τους Ευρωπαίους ηγέτες. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι αδύναμοι στο εσωτερικό τους: ο Κιρ Στάρμερ, ο Εμανουέλ Μακρόν, ο Φρίντριχ Μερτς – τρεις βασικοί ηγέτες που είναι πολιτικά αδύναμοι. Μιλούν για περισσότερες δαπάνες στην άμυνα και για στήριξη της Ουκρανίας. Αλλά ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται εδώ και τέσσερα χρόνια. Ανατρέξτε λίγο στο παρελθόν και σκεφτείτε πώς οι ΗΠΑ από ένα μικρό πολεμικό ναυτικό βρέθηκαν να έχουν στόλο 700 πλοίων στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο πόλεμος κράτησε τέσσερα χρόνια. Eχετε δει κάτι αντίστοιχο από την Ευρώπη αυτά τα τέσσερα χρόνια; Οχι. Μόνο λόγια, σχέδια, διαδικασίες – αλλά όχι την τεράστια αναβάθμιση της αμυντικής παραγωγής και συνοχής που θα περιμένατε για έναν πόλεμο στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης.
– Πόσο πιθανή θεωρείτε μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας;
– Είναι πολύ πιο κοντά τώρα από ό,τι ήταν πριν από τέσσερα χρόνια.
– Ακούγεται απαισιόδοξο.
– Ανεξάρτητα από το αν είναι απαισιόδοξο ή αισιόδοξο, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αναλυτικά λάθος. Είναι προτιμότερο να είσαι απαισιόδοξος και αναλυτικά σωστός, παρά αισιόδοξος και αναλυτικά λάθος.
– Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία εξελίσσεται, ποια είναι τα πιθανότερα σενάρια για το 2026;
– Το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί για τους επόμενους έξι μήνες και μετά ίσως υπάρξει κάποια διευθέτηση κατά την οποία η Ουκρανία θα πάρει μια πολύ κακή συμφωνία. Και θα πάρει κακή συμφωνία, όχι μόνο λόγω του προέδρου Τραμπ, αλλά και λόγω της αδράνειας της Ευρώπης. Το γεγονός ότι ο Τραμπ μπορεί να προωθήσει πρωτοβουλίες για ένα φιλορωσικό σχέδιο ειρήνης οφείλεται στο ότι η Ευρώπη είναι ουσιαστικά απούσα. Βλέπω φωτογραφίες Μακρόν – Ζελένσκι, χειραψίες, χειρονομίες αβροφροσύνης, αλλά –και το ξέρω ότι επαναλαμβάνομαι– βλέπω πολύ λίγη δράση.
– Η Ρωσία εισέρχεται σε περίοδο αναπόφευκτης μακροπρόθεσμης παρακμής ή μετασχηματίζεται σε μια διαφορετική μορφή δύναμης;
– Πιστεύω ότι η Ρωσία βρίσκεται σε αναπόφευκτη παρακμή, γιατί ο πόλεμος θα τη δυσκολεύει όλο και περισσότερο να προβάλλει ισχύ στον Καύκασο, στη Σιβηρία, στην Κεντρική Ασία, στη ρωσική Απω Ανατολή.
– Σε ποιο βαθμό η τεχνητή νοημοσύνη και η ψηφιακή υποδομή ανταγωνίζονται την παραδοσιακή στρατιωτική ισχύ;
– Δεν νομίζω ότι θα «σώσουν» την παγκόσμια τάξη. Θα την κάνουν πιο περίπλοκη και πιο επικίνδυνη.
– Τέλος, τι πρέπει να έχουν κατά νουν οι ηγέτες και οι πολίτες καθώς πλοηγούνται σε έναν κόσμο που μοιάζει ολοένα πιο απρόβλεπτος;
– Χρειάζονται ισχυρότερους αμυντικούς προϋπολογισμούς και καινοτομία στη στρατιωτική τεχνολογία. Η Ελλάδα είναι μια ξεχωριστή περίπτωση, γιατί αντιμετωπίζει πρόκληση από την Τουρκία εδώ και πολλές δεκαετίες – έναν αιώνα. Αρα η Ελλάδα καταλαβαίνει πολλά από όσα λέω. Αλλά χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Αγγλία έχουν ζήσει σε έναν «παράδεισο» επί δεκαετίες χωρίς να βλέπουν απειλές, επειδή οι ΗΠΑ τις προστάτευαν. Αυτός ο παράδεισος τελειώνει.
