Ένα απόγευμα Σαββάτου στις αρχές του μήνα, περίπου 60 άτομα, νεαρές γυναίκες και οι γονείς τους, συγκεντρώθηκαν σε ένα αμφιθέατρο στο Πανεπιστήμιο της Μποτσουάνα για να ακούσουν αρκετούς συμπατριώτες τους να τους προτρέπουν να τα μαζέψουν και να μετακομίσουν σχεδόν 6.000 μίλια (9.600 χιλιόμετρα) μακριά, στη Δημοκρατία του Ταταρστάν στη Ρωσία.
Οι παρευρισκόμενοι έλαβαν μια πρόταση για ένα πρόγραμμα σπουδών-εργασίας στην Ειδική Οικονομική Ζώνη Αλαμπούγκα, ένα βιομηχανικό συγκρότημα 12 ώρες ανατολικά της Μόσχας, αφιερωμένο στη μηχανολογία και την παραγωγή μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones) καμικάζι Shahed-136. Τα φυλλάδια και το διαφημιστικό υλικό για το πρόγραμμα περιείχαν εικόνες χαμογελαστών νεαρών αφρικανών γυναικών που εργάζονταν ως τεχνικοί και σερβιτόρες.
«Προσηλυτισμός» γυναικών για την κατασκυεή drones
Στόχος του Alabuga Start, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, είναι να βοηθήσει «τις νεαρές γυναίκες να βρουν μια επίσημη καλά αμειβόμενη δουλειά και να δημιουργήσουν ένα λαμπρό μέλλον». Για να μπουν στο διετές πρόγραμμα, οι υποψήφιες πρέπει να περάσουν τεστ «επιχειρηματικής προσομοίωσης» και βασικών ρωσικών, να έχουν κάποια μόρφωση λυκείου, έγκυρο διαβατήριο και καθαρό πιστοποιητικό υγείας. Σε αντάλλαγμα, θα λάβουν μαθήματα ρωσικής γλώσσας και κουλτούρας, διαμονή σε ξενώνα με 44 δολάρια το μήνα και μηνιαίο αρχικό μισθό έως 860 δολάρια, εξηγεί δημοσίευμα του Bloomberg.
Καθώς οι επισκέπτες από την Αλαμπούγκα παρακολουθούσαν, νεαρές Αφρικανίδες ανέβηκαν στη σκηνή για να επιδείξουν τις ικανότητές τους στα ρωσικά. Μια χορωδία γκόσπελ τραγούδησε και ένας από τους γονείς ανέλαβε την ευθύνη για μια προσευχή ζητώντας από τις κόρες τους, όλες ηλικίας 18 έως 22 ετών, να παραμείνουν ασφαλείς και να εκπροσωπήσουν καλά τη Μποτσουάνα στο εξωτερικό.
Η εκδήλωση οργανώθηκε από την Pelinah Gorata Pinaemang, συνήγορο της νεολαίας και τοπική εκπρόσωπο της Alabuga Start, η οποία ασχολήθηκε με την πρωτοβουλία αφού έμαθε γι’ αυτήν τον περασμένο Σεπτέμβριο κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη ρωσική περιοχή του Όρενμπουργκ. Είναι μέρος μιας αυξανόμενης στρατιάς αντιπροσώπων και παραγόντων επιρροής πίσω από μια επιθετική διεθνή εκστρατεία στρατολόγησης. Από το 2022 που ξεκίνησε, η Alabuga Start έχει φέρει περίπου 350 γυναίκες στο Ταταρστάν. Φέτος, ο στόχος είναι να αυξηθεί ο αριθμός αυτός κατά επιπλέον 8.500.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης ερωτήσεων και απαντήσεων, τα μέλη του ακροατηρίου πίεσαν τους διοργανωτές για το τι ακριβώς θα κάνουν οι νεαρές γυναίκες στη Ρωσία. Θα τους ανατεθεί να εργαστούν σε εργοστάσια πυρομαχικών; Υπήρχε περίπτωση να χρησιμοποιηθούν για να πολεμήσουν στον πόλεμο της χώρας κατά της Ουκρανίας; Και υπό το φως των αναφορών για καταναγκαστική εργασία στην Αλαμπούγκα, θα έπρεπε να ανησυχούν για την εμπορία ανθρώπων;
Έλλειψη εργατικού δυναμικού στην Ρωσία
«Δεν τις παίρνουμε για να γίνουν στρατιώτες ή για να εργαστούν στην κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών», διαβεβαίωσε έναν γονέα η εκπρόσωπος της Alabuga Start, Guzel Galimzianova, απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς ως συκοφαντίες από απορριφθέντες αιτούντες. «Εργάζονται στην παραγωγή της κατοικίας μας, όχι για να κατασκευάσουν βόμβες ή κάτι τέτοιο».
«Κάντε ένα άλμα πίστης», είπε στο ακροατήριο ο Christopher Seagateng, ακτιβιστής και πρόεδρος της τοπικής μη κερδοσκοπικής οργάνωσης BW Jobs for Grads. «Πήγα εκεί το 2022 και ήμουν επίσης επιφυλακτικός. Δεν χρειάζεσαι βίζα για να πας στη Ρωσία από την Μποτσουάνα. Οι Ρώσοι είναι πολύ γλυκοί άνθρωποι».
Η Ρωσία παλεύει με την έλλειψη εργατικού δυναμικού. Τα τελευταία τρία χρόνια, ο ηλικιωμένος, μειωμένος πληθυσμός της έχει επιβαρυνθεί από την απώλεια εκατοντάδων χιλιάδων νέων ανδρών που στάλθηκαν στο μέτωπο. Για να επανδρώσουν τα άδεια εργοστάσια, οι αξιωματούχοι στρέφονται σε προγράμματα όπως το Alabuga Start.
Σύμφωνα με τον ιστότοπό του, το πρόγραμμα προσέλκυσε πέρυσι συμμετέχοντες από 44 χώρες και έκτοτε έχει επεκταθεί σε άλλες 33. Έχει εντείνει τις προσπάθειες προβολής στην Κεντρική Ασία και τη Λατινική Αμερική και τώρα κάνει διαφημιστική εκστρατεία σε μερικά από τα φτωχότερα έθνη της Αφρικής, όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Νότιο Σουδάν και το Λεσότο. Ακόμη και στη Μποτσουάνα, μια από τις πλουσιότερες χώρες της Αφρικής σε κατά κεφαλήν βάση, η κρίση ανεργίας των νέων έχει οδηγήσει τους ανθρώπους να εξετάσουν την προσφορά.
Αλλά οι αναφορές στα διεθνή μέσα ενημέρωσης δείχνουν ότι η πραγματικότητα της εργασίας στην Αλαμπούγκα είναι πολύ πιο ζοφερή από την εκδοχή που πωλείται.
Εξαντλητικές και επικίνδυνες οι συνθήκες στην Αλαμπούγκα
Τον περασμένο Οκτώβριο, το Associated Press ανέφερε ότι οι Αφρικανές γυναίκες αναγκάζονται να κατασκευάζουν drones στην Αλαμπούγκα υπό εξαντλητικές και επικίνδυνες συνθήκες, και για λιγότερα χρήματα από αυτά που υποσχέθηκαν, καθώς τα έξοδα διαβίωσης αφαιρούνται από τους μισθούς τους. Βρίσκονταν υπό συνεχή επιτήρηση και τους έδιναν οδηγίες να χειρίζονται τοξικές ουσίες χωρίς προστατευτικό εξοπλισμό, είπαν οι γυναίκες στους δημοσιογράφους. Το άρθρο ακολούθησε μια έκθεση του μη κερδοσκοπικού Ινστιτούτου Επιστήμης και Διεθνούς Ασφάλειας, η οποία εκτιμά ότι «περισσότερο από το 90% του προσωπικού του προγράμματος Start» είχε αναλάβει τη συναρμολόγηση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, με στόχο την παραγωγή 6.000 drones φέτος.
Η εργασία στην Αλαμπούγκα μπορεί επίσης να σημαίνει άμεση έκθεση στον πόλεμο. Ουκρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη επιτέθηκαν στην τοποθεσία νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με τον ανεξάρτητο ρωσικό ειδησεογραφικό ιστότοπο Astra και πλάνα που μοιράστηκαν στο YouTube.
«Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτές οι γυναίκες έχουν πλήρη κατανόηση του τι υπογράφουν», δήλωσε ο Denys Reva, ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της Πρετόριας, με έδρα τη Νότια Αφρική. «Η εργασία στα εργοστάσια τις καθιστά νόμιμους στόχους».
Εκπρόσωποι της ειδικής οικονομικής ζώνης, της περιφερειακής κυβέρνησης του Ταταρστάν και της Alabuga Start δεν απάντησαν σε αιτήματα σχολιασμού σχετικά με αυτούς τους ισχυρισμούς. Όταν επικοινώνησε το Bloomberg, ο Seagateng, ο πρόεδρος της μη κερδοσκοπικής εταιρείας, παρέπεμψε όλα τα ερωτήματα στους διοργανωτές του προγράμματος. Ο υπουργός Εξωτερικών της Μποτσουάνα, Phenyo Butale, δήλωσε ότι δεν ήταν ενήμερος για το πρόγραμμα.
Ο Pinaemang, εκπρόσωπος του προγράμματος στη Μποτσουάνα, απέρριψε τις υποδείξεις ότι η Αλαμπούγκα ήταν εκμεταλλευτική ή συνδεόταν με τις πολεμικές προσπάθειες της Ρωσίας. «Έκανα ερωτήσεις σχετικά με την εμπορία ανθρώπων, έκανα ερωτήσεις σχετικά με την κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών», δήλωσε. «Και το αρνήθηκαν».
Στα υλικά μάρκετινγκ, ακόμη και στην κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, οι πληροφορίες γύρω από την Alabuga Start ελέγχονται αυστηρά. Τα άρθρα σχετικά με το πρόγραμμα σε μικρές διαδικτυακές εκδόσεις συχνά επαναλαμβάνουν άκριτα τα επίσημα σημεία συζήτησης και οι συμμετέχοντες που είναι πρόθυμοι να συζητήσουν δημόσια τις εμπειρίες τους είναι όλοι στη μισθοδοσία της Αλαμπούγκα.
Όταν το Bloomberg επικοινώνησε με την εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram – έναν από τους κύριους τρόπους με τους οποίους το πρόγραμμα προσελκύει και οργανώνει τους συμμετέχοντες – με μια γυναίκα από την Αιθιοπία που εμφανίζεται στον ιστότοπο Alabuga Start δήλωσε ότι έπρεπε να πάρει άδεια από τα αφεντικά της πριν μιλήσει στα μέσα ενημέρωσης. Δεν απάντησε ποτέ σε περαιτέρω μηνύματα από δημοσιογράφους, όπως και άλλοι πέντε συμμετέχοντες από την Αιθιοπία με τους οποίους επικοινώνησε το Bloomberg.
Μια άλλη νεαρή γυναίκα με την οποία μίλησε το ίδιο ειδησεογραφικό μέσο στην Αιθιοπία δήλωσε ότι υπέβαλε αίτηση για το πρόγραμμα μέσω ενός συνδέσμου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν από περίπου ένα μήνα και τώρα περιμένει το εισιτήριό της για τη Ρωσία. Αφού υπέβαλε ένα έντυπο, επικοινώνησε μαζί της μέσω Whatsapp ένας εκπρόσωπος της Alabuga Start και της ζήτησε να παίξει ένα παιχνίδι για να αξιολογήσει τις επιχειρηματικές της δεξιότητες. Στη συνέχεια την έστειλαν στη ρωσική πρεσβεία, όπου πλήρωσε περίπου 80 δολάρια για τη βίζα. Η ρωσική πρεσβεία στην Αιθιοπία δεν απάντησε σε αιτήματα για σχόλια.
Ένα σκιώδες σύστημα
Σύμφωνα με μια σειρά εμπεριστατωμένων ερευνών για την Αλαμπούγκα από το Protokol, ένα ανεξάρτητο ρωσικό μέσο ενημέρωσης, η ειδική οικονομική ζώνη έχει καταγράψει ιστορικό παρακολούθησης των εργαζομένων που ασχολούνται με την κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών και κρατά λεπτομέρειες σχετικά με την παραγωγή υπό στενή σφραγίδα. Οι σπουδαστές της κοντινής επαγγελματικής σχολής Alabuga Polytechnic, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τη συναρμολόγηση μη επανδρωμένων αεροσκαφών προτού αρχίσει να αυξάνεται η Alabuga Start, αντιμετώπισαν την αποβολή και την απειλή προστίμων που κυμαίνονταν από 1,5 έως 2 εκατομμύρια ρούβλια (18.000- 24.000 δολάρια), εάν διαπιστωθεί ότι μοιράστηκαν οποιαδήποτε πληροφορία σχετικά με την εργασία τους.
Ωστόσο, καθώς το πρόγραμμα επεκτείνεται, ο έλεγχος των όσων λέγονται έχει γίνει πιο δύσκολος.
Στη Μποτσουάνα, η Ιντερπόλ άρχισε να ερευνά κατά πόσον η Alabuga Start μπορεί να εμπλέκεται σε εμπορία ανθρώπων, αφού οι αναρτήσεις της εταιρείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τέθηκαν υπόψη της οργάνωσης, σύμφωνα με τον ντετέκτιβ Senior Superintendent Selebatso Mokgosi, ο οποίος είναι επικεφαλής του γραφείου στην Γκαμπορόνε. Είπε ότι έχει ήδη ανακριθεί ένας τοπικός διοργανωτής.
Για τις νεαρές γυναίκες που αντιμετωπίζουν ζοφερές οικονομικές προοπτικές στην πατρίδα τους, ωστόσο, η ευκαιρία για σταθερή εργασία μπορεί να υπερισχύει όλων των άλλων. Οι μισθοί στην Αλαμπούγκα είναι πολύ υψηλότεροι από εκείνους σε πολλά μέρη όπου το πρόγραμμα κάνει προσλήψεις, και οι συμμετέχουσες ενημερώνονται ότι μπορούν να βρουν μόνιμη δουλειά στη Ρωσία μόλις λήξει το διετές συμβόλαιό τους.
«Άκουσα για ιστορίες ότι τα παιδιά θα διακινούνται στη Ρωσία και θα εργάζονται για την κατασκευή μη επανδρωμένων αεροσκαφών», δήλωσε ένας γονέας στους διοργανωτές στην εκδήλωση στη Γκαμπορόνε, προσθέτοντας ότι ήταν ανοιχτός στο να ακούσει την απάντησή τους. «Απλώς αναζητώ ευκαιρίες για τα παιδιά μου».
