Δέκα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα που ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωνε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, έπειτα από πέντε μήνες άκαρπων διαπραγματεύσεων της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τους δανειστές.
10 Χρόνια Μετά, την Κυριακή 29.06 με την «Καθημερινή»
Η ανακοίνωση έγινε τις πρώτες πρωινές ώρες της 27ης Ιουνίου μέσω ενός δραματικού μεταμεσονύχτιου διαγγέλματος.
Ολόκληρο το διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα
«Ελληνίδες, Ελληνες,
Εδώ και 6 μήνες η ελληνική κυβέρνηση δίνει μια μάχη μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής ασφυξίας, προκειμένου να εφαρμόσει τη δική σας εντολή, της 25ης Γενάρη.
Την εντολή διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας για να τερματιστεί η λιτότητα και να επανέλθει στη χώρα μας η ευημερία και η κοινωνική δικαιοσύνη.
Για μια βιώσιμη συμφωνία που θα σέβεται τόσο τη Δημοκρατία όσο και τους κοινούς ευρωπαϊκούς κανόνες και θα οδηγεί στην οριστική έξοδο από την κρίση.
Σε όλο αυτό το διάστημα των διαπραγματεύσεων, μας ζητήθηκε να εφαρμόσουμε τις μνημονιακές συμφωνίες που συνήψαν προηγούμενες κυβερνήσεις, παρόλο που αυτές καταδικάστηκαν κατηγορηματικά από τον ελληνικό λαό στις πρόσφατες εκλογές.
Ωστόσο, ούτε μια στιγμή δεν σκεφτήκαμε να υποκύψουμε. Να προδώσουμε -δηλαδή- τη δική σας εμπιστοσύνη. Μετά από πέντε μήνες σκληρής διαπραγμάτευσης, οι εταίροι μας, δυστυχώς, κατέληξαν στο προχθεσινό Eurogroup σε μια πρόταση-τελεσίγραφο προς την Ελληνική Δημοκρατία και τον ελληνικό λαό. Ενα τελεσίγραφο που αντίκειται στις ιδρυτικές αρχές και αξίες της Ευρώπης. Στις αξίες του κοινού ευρωπαϊκού μας οικοδομήματος.
Ζητήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί μια πρόταση που συσσωρεύει νέα δυσβάσταχτα βάρη στον ελληνικό λαό και υπονομεύει την ανάκαμψη της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, όχι μόνο συντηρώντας την αβεβαιότητα, αλλά και διογκώνοντας ακόμα περισσότερο τις κοινωνικές ανισότητες.
Η πρόταση των θεσμών περιλαμβάνει: μέτρα που οδηγούν στην περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, περικοπές συντάξεων, νέες μειώσεις στους μισθούς του δημόσιου τομέα καθώς και αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, στην εστίαση και στον τουρισμό, με ταυτόχρονη κατάργηση των ελαφρύνσεων στη νησιωτική Ελλάδα.
Οι προτάσεις αυτές, που παραβιάζουν ευθέως το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο και τα θεμελιώδη δικαιώματα στην εργασία, την ισότητα και την αξιοπρέπεια, αποδεικνύουν ότι στόχος κάποιων εκ των εταίρων και των θεσμών δεν είναι μια βιώσιμη και επωφελής συμφωνία για όλα τα μέρη, αλλά η ταπείνωση ολόκληρου του ελληνικού λαού.
Οι προτάσεις αυτές αναδεικνύουν κυρίως την εμμονή του ΔΝΤ στη σκληρή και τιμωρητική λιτότητα και κάνουν πιο επίκαιρη από ποτέ την ανάγκη οι ηγετικές ευρωπαϊκές δυνάμεις να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να πάρουν πρωτοβουλίες που θα δίνουν επιτέλους οριστικό τέλος στην ελληνική κρίση δημόσιου χρέους, μια κρίση που αγγίζει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες απειλώντας το ίδιο το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης.
Ελληνίδες και Eλληνες,
Αυτή τη στιγμή βαραίνει πάνω μας ιστορική η ευθύνη απέναντι στους αγώνες και στις θυσίες του ελληνικού λαού για την κατοχύρωση της Δημοκρατίας και της εθνικής μας κυριαρχίας. Η ευθύνη μας απέναντι στο μέλλον της χώρας μας. Και η ευθύνη αυτή μας υποχρεώνει να απαντήσουμε στο τελεσίγραφο με βάση την κυρίαρχη βούληση του ελληνικού λαού.
Πριν από λίγο συνεδρίασε το υπουργικό συμβούλιο στο οποίο εισηγήθηκα τη διοργάνωση δημοψηφίσματος, προκειμένου ο ελληνικός λαός κυρίαρχα να αποφασίσει. Η εισήγηση έγινε ομόφωνα αποδεκτή. Αύριο θα συνεδριάσει εκτάκτως η Ολομέλεια της Βουλής προκειμένου να επικυρώσει την πρόταση του υπουργικού συμβουλίου για δημοψήφισμα την ερχόμενη Κυριακή 5 Ιουλίου με ερώτημα την αποδοχή ή την απόρριψη της πρότασης των θεσμών.
Ηδη έχω ενημερώσει για την απόφασή μου τον πρόεδρο της Γαλλίας και την καγκελάριο της Γερμανίας, τον πρόεδρο της ΕΚΤ, ενώ αύριο με επιστολή μου θα ζητήσω επισήμως από τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τους θεσμούς ολιγοήμερη παράταση του προγράμματος, προκειμένου ο ελληνικός λαός να αποφασίσει, ελεύθερος από πιέσεις και εκβιασμούς, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα της χώρας μας και η δημοκρατική παράδοση της Ευρώπης.
Ελληνίδες, Ελληνες,
Στο εκβιαστικό τελεσίγραφο για την αποδοχή από τη μεριά μας μιας αυστηρής και ταπεινωτικής λιτότητας δίχως τέλος και χωρίς προοπτική να ορθοποδήσουμε ποτέ κοινωνικά και οικονομικά, σας καλώ να αποφασίσετε κυρίαρχα και περήφανα, όπως η ιστορία των Ελλήνων προστάζει. Στον αυταρχισμό και στη σκληρή λιτότητα, να απαντήσουμε με δημοκρατία, με ψυχραιμία και αποφασιστικότητα. Η Ελλάδα, τόπος που γέννησε τη Δημοκρατία, να στείλει μια ηχηρή απάντηση δημοκρατίας στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια κοινότητα. Και δεσμεύομαι προσωπικά ότι θα σεβαστώ το αποτέλεσμα της δημοκρατικής σας επιλογής, όποιο και αν είναι αυτό. Και είμαι απολύτως βέβαιος ότι η επιλογή σας θα τιμά την ιστορία της πατρίδας μας και θα στείλει μήνυμα αξιοπρέπειας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Σε αυτές τις κρίσιμες ώρες πρέπει όλοι να θυμόμαστε ότι η Ευρώπη είναι το κοινό σπίτι των λαών της. Οτι στην Ευρώπη δεν υπάρχουν ιδιοκτήτες και φιλοξενούμενοι. Η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει αναπόσπαστο κομμάτι της Ευρώπης και η Ευρώπη αναπόσπαστο κομμάτι της Ελλάδας.
Ομως Ευρώπη χωρίς Δημοκρατία θα είναι μια Ευρώπη χωρίς ταυτότητα και χωρίς πυξίδα. Σας καλώ όλους και όλες με εθνική ομοψυχία, ενότητα και ψυχραιμία να πάρουμε τις αποφάσεις που μας αξίζουν. Για εμάς, για τις επόμενες γενιές, για την ιστορία των Ελλήνων. Για την κυριαρχία και την αξιοπρέπεια του λαού μας».
«Ο κ. Τσίπρας υποστήριξε πως η τελευταία πρόταση των εταίρων υπερβαίνει σαφώς το εύρος της λαϊκής εντολής που έλαβε στις 25 Ιανουαρίου, προαναγγέλλοντας εμμέσως πλην σαφώς πως η προσέγγιση της κυβέρνησης στο επερχόμενο δημοψήφισμα θα είναι αρνητική έναντι της πρότασης των θεσμών», έγραφε η «Καθημερινή» της επόμενης μέρας η οποία κυκλοφόρησε με τίτλο «Επιλογή ρήξης με δημοψήφισμα».
Εκείνη τη μέρα, η Μαρία Κατσουνάκη, στο πρωτοσέλιδο σχόλιο της εφημερίδας σημείωνε: «Ο ιστορικός Μαρκ Μαζάουερ με άρθρο παρέμβαση στους Financial Times, θεωρεί ότι η τελευταία ευκαιρία του Αλέξη Τσίπρα είναι να επιλέξει “τη χώρα από το κόμμα και να μεταλλαχθεί από έναν ριζοσπαστικό μαθητή σε έναν πολιτικό άνδρα”».
Στη σελ. 3 εκείνου του φύλλου παρουσιαζόταν το χρονικό που οδήγησε στην απόφαση Τσίπρα για δημοψήφισμα: «Ο κ. Αλέξης Τσίπρας επέστρεψε χτες στην Αθήνα και συγκάλεσε συνεδρίαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου, έχοντας προηγουμένως απορρίψει πρόταση των εταίρων για πεντάμηνο πρόγραμμα με χρηματοδότηση 15,3 δισ.».
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, «η Αθήνα αιτιολόγησε την απόρριψη της πρότασης, λέγοντας ότι “οι πολίτες και οι αγορές θα προεξοφλούσαν ένα πεντάμηνο περαιτέρω συρρίκνωσης που θα οδηγούσε σε άλλη μια διαπραγμάτευση υπό συνθήκες κρίσης”». Ταυτόχρονα, στην ίδια σελίδα, περιγράφονταν οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες που θα έπρεπε να ακολουθηθούν μέσα σε ελάχιστες μέρες για να επικυρωθεί η διενέργεια του δημοψηφίσματος.
Το ερώτημα του δημοψηφίσματος:
«Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση και πρόταση του υπουργικού συμβουλίου προς τη Βουλή, κατόπιν εισήγησης του πρωθυπουργού, κατά τη διαδικασία του προτεινόμενου δημοψηφίσματος, ο ελληνικός λαός καλείται να αποφασίσει με την ψήφο του εάν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25/6/2015 και αποτελείται από 2 έγγραφα, τα οποία συγκροτούν την πρόταση επί της οποίας προτείνεται το δημοψήφισμα: το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται “Reforms for the completion of the Current Program and Beyond” (Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού) και το δεύτερο “Preliminary Debt sustainability analysis” (προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους).
Όσοι πολίτες απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ
Όσοι πολίτες συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ»
Τα γεγονότα των ημερών είναι πυκνά. Στις 28 Ιουνίου επιβάλλονται capital controls. Ο κόσμος συρρέει στα ΑΤΜ και ο φόβος για κούρεμα καταθέσεων εξαπλώνεται.
Η μία και μοναδική προεκλογική εβδομάδα που ακολουθεί μέχρι να στηθούν οι κάλπες, χαρακτηρίζεται από τις συγκεντρώσεις υποστηρικτών του «Ναι» και του «Οχι» σε κεντρικές πλατείες της Αθήνας, αλλά και σε όλη την Ελλάδα.
5 Ιουλίου 2015: Η πρόταση των θεσμών απορρίπτεται με ποσοστό 61,31% στο δημοψήφισμα. Η «Καθημερινή», την επομένη του δημοψηφίσματος, κυκλοφορεί με τίτλο «Συμφωνία ή Grexit μετά το ισχυρό “όχι”».
Την ίδια μέρα, ο Γιάνης Βαρουφάκης παραιτείται από υπουργός Οικονομικών. Παράλληλα, συγκαλείται σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών.
Στις 13 Ιουλίου 2015, ο Αλέξης Τσίπρας εξέρχεται από την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών στις Βρυξέλλες, έχοντας καταλήξει σε συμφωνία με τους δανειστές.
Δημοψήφισμα – 10 Χρόνια Μετά, την Κυριακή 29.06 με την «Καθημερινή»
Την Κυριακή 29/6 με την «Καθημερινή» κυκλοφορεί ειδική έκδοση που περιλαμβάνει τρεις σημαντικές μαρτυρίες πρωταγωνιστών της κρίσης. Ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζακ Λιου, και το πρόσωπο – κλειδί της ελληνικής χρεοκοπίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε καταθέτουν τη δική τους εκδοχή για τα γεγονότα στον Αλέξη Παπαχελά. Ιδίως η συνέντευξη του Σόιμπλε, που δόθηκε τον Απρίλιο του 2023, λίγους μήνες πριν από τον θάνατό του, αποκαλύπτει το παρασκήνιο των διαβουλεύσεων που είχε με την καγκελάριο Μέρκελ για το ενδεχόμενο ενός Grexit.
Τον δικό τους απολογισμό για το εξάμηνο του 2015 μοιράζονται με την «Κ» ο τότε διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, ο τότε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και μετέπειτα επίτροπος, Μαργαρίτης Σχοινάς και ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος.
Τις αναμνήσεις τους αφηγούνται δύο ανταποκριτές που κάλυψαν από κοντά τα γεγονότα, η Ελένη Βαρβιτσιώτη του ΣΚΑΪ και της «Καθημερινής», και ο Μίχαελ Τούμαν της γερμανικής «Die Zeit».
Την εκλογική σύνθεση και την πολιτική κληρονομιά του «Οχι» αναλύουν οι Γεράσιμος Μοσχονάς, Ευτύχης Βαρδουλάκης, Κωστής Καρπόζηλος, Ηλίας Ντίνας.
Οι ρεπόρτερ της «Κ» ερεύνησαν ξανά το παρασκήνιο των δραματικών ημερών: Τις κινήσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, το πώς συγκροτήθηκαν και εργάστηκαν οι δύο καμπάνιες, του Ναι και του Οχι, το πώς διαμορφώθηκε η γλώσσα της εποχής.
Δημοψήφισμα – 10 Χρόνια Μετά. Μια ειδική έκδοση, την Κυριακή 29 Ιουνίου με την «Καθημερινή».
