Νέα έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον διαπίστωσε ότι η εμπιστοσύνη στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, όπως τα κοινοβούλια, οι κυβερνήσεις και τα πολιτικά κόμματα, μειώνεται στις δημοκρατικές χώρες σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο The British Journal of Political Science, παρουσιάζει τη μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη ανάλυση των τάσεων στην εμπιστοσύνη στην πολιτική παγκοσμίως μέχρι σήμερα. Συγκεντρώνει αποτελέσματα από 3.377 έρευνες που καλύπτουν 143 χώρες μεταξύ 1958 και 2019, οι οποίες αντιπροσωπεύουν πάνω από πέντε εκατομμύρια ερωτηθέντες στην έρευνα.
Ενώ η εμπιστοσύνη στους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς μειώνεται ολοένα και περισσότερο, η εμπιστοσύνη σε μη αντιπροσωπευτικούς θεσμούς, όπως η αστυνομία, η δημόσια διοίκηση και το δικαστικό σύστημα, έχει παραμείνει σταθερή ή αυξάνεται, γεγονός που υποδηλώνει μια ιδιαίτερη κρίση εμπιστοσύνης στους αιρετούς αντιπροσώπους των χωρών.
Οι ερευνητές λένε ότι τα ευρήματα αποτελούν «προειδοποιητικό σημάδι» που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για τους μη δημοκρατικούς πολιτικούς ηγέτες να χρησιμοποιήσουν το κράτος με πιο αυταρχικούς τρόπους.
«Η μείωση της εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς δεν είναι αναπόφευκτη»
«Η μείωση της δημόσιας εμπιστοσύνης στις Αρχές της Πολιτείας είναι κεντρικής σημασίας για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατικές κυβερνήσεις σε πολλές χώρες σήμερα», λέει ο καθηγητής Viktor Valgarðsson, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον.
«Η χαμηλή εμπιστοσύνη στην πολιτική τείνει να συνδέεται με την υποστήριξη λαϊκιστικών κομμάτων και ηγετών που καταδικάζουν το πολιτικό κατεστημένο. Επίσης, δυσκολεύει τις κυβερνήσεις να ανταποκριθούν σε κρίσεις όπως η κλιματική αλλαγή και η πανδημία Covid-19.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εμπιστοσύνη στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει μειωθεί απότομα τις τελευταίες δύο δεκαετίες και δεν είναι τυχαίο ότι τώρα βλέπουμε μια δραματική επίθεση στους εκεί δημοκρατικούς θεσμούς, με επικεφαλής έναν υποψήφιο που εξελέγη έχοντας υποσχεθεί να υλοποιήσει ακριβώς αυτό.
Ενώ εξακολουθούν να υπάρχουν στοιχεία ότι οι πολίτες υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την ιδέα της δημοκρατίας, μεγάλος αριθμός από αυτούς έχει χάσει την πίστη τους στους θεσμούς που είναι απαραίτητοι για τη δημοκρατική διακυβέρνηση, οδηγώντας ορισμένους από αυτούς να ψηφίσουν υποψηφίους που δείχνουν να έχουν την πρόθεση να διαλύσουν τη δημοκρατία όπως την ξέρουμε».
Η μελέτη διαπίστωσε:
- Συνολικά, η εμπιστοσύνη στο κοινοβούλιο έχει μειωθεί κατά περίπου εννέα ποσοστιαίες μονάδες από το 1990 έως το 2019 σε όλες τις δημοκρατίες παγκοσμίως, ενώ η εμπιστοσύνη στην αστυνομία αυξήθηκε κατά περίπου 13 μονάδες την ίδια περίοδο.
- Η εμπιστοσύνη στο κοινοβούλιο μειώνεται σε 36 δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων της Αργεντινής, της Βραζιλίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας, της Νότιας Κορέας, της Αυστραλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, και έχει αυξηθεί μόνο σε έξι.
- Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εμπιστοσύνη στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση μειώνεται σταδιακά τις τελευταίες δεκαετίες, αν και μια μικρή (φαινομενικά προσωρινή) ανάκαμψη ήταν εμφανής την περίοδο που διεξήχθη το δημοψήφισμα για το Brexit. Η εμπιστοσύνη στο νομικό σύστημα και την αστυνομία μειωνόταν μέχρι την οικονομική κρίση του 2008, αλλά έκτοτε αυξάνεται σταδιακά.
- Η εμπιστοσύνη στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση σημείωσε παγκόσμια πτώση μετά από την οικονομική κρίση του 2008, αλλά υπάρχουν ορισμένες κατά τόπους διαφορές. Στη Λατινική Αμερική, η εμπιστοσύνη στην πολιτική αυξανόταν μέχρι περίπου το 2014, αλλά από τότε μειώνεται ραγδαία. Εν τω μεταξύ, δεν υπήρξε εμφανής μείωση στην Ασία και τον Ειρηνικό.
- Η Δανία, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Ελβετία, ο Ισημερινός και η Νέα Ζηλανδία αντιτίθενται στην παγκόσμια τάση, με την εμπιστοσύνη να αυξάνεται στους εκεί αντιπροσωπευτικούς θεσμούς.
Ο καθηγητής Will Jennings, ένας από τους συγγραφείς της έκθεσης από το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, λέει: «Η μείωση της εμπιστοσύνης στους δημοκρατικούς θεσμούς δεν είναι αναπόφευκτη. Αν πρόκειται για κάτι στον τρόπο άσκησης της δημοκρατικής πολιτικής που οι πολίτες δεν εμπιστεύονται, ίσως αυτή η πολιτική πρέπει να αλλάξει.
Δεδομένης της σταθερής και ισχυρής υποστήριξης των δημοκρατικών ιδανικών από τους πολίτες, αυτές οι αλλαγές μπορεί κάλλιστα να είναι προς την κατεύθυνση μιας περισσότερο δημοκρατικής διακυβέρνησης, και όχι λιγότερο».
