Τα τελευταία χρόνια, μετά από επαναλαμβανόμενες συστημικές κρίσεις και αυξανόμενη αβεβαιότητα, η Ευρώπη έχει περιέλθει σε ένα σημείο καμπής, ενώ «το μέλλον» αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ωστόσο, επισημαίνει ο Δρ. Roland Benedikter, το καθοριστικό χαρακτηριστικό του μέλλοντος είναι, πρώτον, ότι δεν υπάρχει και, δεύτερον, ότι είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια «νεοκυβερνητική», επί της ουσίας, πρόκληση. Αυτή τοποθετεί «το μέλλον» στη διασταύρωση των παγκόσμιων και των ευρωπαϊκών εξελίξεων.
Ένα χαρακτηριστικό της σημερινής κατάστασης είναι ότι και τα δυο αυτά συστατικά αλλάζουν ταχύτερα και πιο βαθιά απ’ ό,τι στο παρελθόν, αλλά χωρίς να υπάρχει ανάλογη ευθυγράμμιση. Αυτή η έλλειψη ευθυγράμμισης είναι μια από τις πηγές της αύξησης του λαϊκισμού και του νέου ευρωπαϊκού εθνικισμού.
Σε αυτό το πεδίο έγκειται και η έως τώρα αποτυχία της ΕΕ να οικοδομήσει ένα στέρεο μέλλον. Μέχρι στιγμή, ο σχετικός σχεδιασμός της ΕΕ έχει αποκλείσει την Ευρώπη από τη διεθνή συνεργασία.
Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, σε μια σχεδόν ιδεοληπτική εμμονή σε «αξίες» που μπορεί να είναι αυτονόητες για τους Ευρωπαίους, αλλά δεν συμμερίζονται πάντα και άλλοι παγκόσμιοι παράγοντες.
Εν όψει πολυπολικού μέλλοντος
Η ΕΕ έχει σχεδόν πεισματικά την τάση να τείνει προς την κανονιστική προσέγγιση, τον προληπτικό έλεγχο και την ασφάλεια, παρά προς την ελεύθερη πειραματική καινοτομία ή τη χαρτογράφηση άγνωστου εδάφους.
Ως εκ τούτου, η δικτύωσή της με παγκόσμια φόρα που βρίσκονται στο προσκήνιο και παράγουν διεθνή δυναμική, όπως αυτά του λεγόμενου παγκόσμιου Νότου, είναι σχεδόν μηδενική.
Ωστόσο, επειδή οι κοινωνικές συγκρούσεις για το μέλλον αυξάνονται, το μέλλον γίνεται ολοένα και περισσότερο μέρος των διαδικασιών κοινωνικής διαπραγμάτευσης και χαρακτηρίζεται συχνότερα από ρήξεις.
Επομένως, χρειάζεται μια ολοκληρωμένη, μακροπρόθεσμη δέσμευση περί «ορθής διαχείρισης του μέλλοντος» μιας Ευρώπης που θα έχει τη δυνατότητα να συνεργάζεται με τις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες.
Για να παραμείνει στην πρώτη γραμμή, η Ευρώπη θα να εγκαταλείψει άμεσα την απομόνωσή της και να προωθήσει νέες συνεργασίες πέρα από τα πολιτικά και κοινωνικά συστήματα, προσθέτει ο Δρ. Benedikter.
Το σχέδιο θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τα ακαδημαϊκά τους ιδρύματα
Με τη βοήθεια της διαθέσιμης επιστημονικής γνώσης, η Ευρώπη θα πρέπει να κατευθυνθεί προς έναν άλλο δρόμο, καθώς το μέλλον δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα σύστημα ή ήπειρο.
Το σχέδιό της θα πρέπει να παρέχει μια σταθερή βάση για την πολιτική, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία, ούτως ώστε να ενισχυθεί η βιωσιμότητα του μέλλοντός της και, ως εκ τούτου, να διασφαλισθεί και μακροπρόθεσμα μια βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη.
Στόχος, κατ’ αρχάς, θα πρέπει να είναι η εντατικοποίηση της διεθνούς συνεργασίας, ιδίως με μη ευρωπαϊκές περιφέρειες που έχουν εμπειρία στη διαχείριση της προόδου, προκειμένου να αναπτυχθούν μέσα που μπορούν να προσαρμοστούν στην ήπειρο και να συμβάλουν καρποφόρα στις ιδιαίτερες απαιτήσεις της.
Η ηγεσία της ΕΕ αρνείται πεισματικά να αναπτύξει νέες συνεργασίες για την Ευρώπη.
Το σχέδιο θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τα ακαδημαϊκά τους ιδρύματα, καθώς και να προσανατολίζεται στην επένδυση σημαντικών χρηματικών ποσών στις τεχνολογίες και το ανθρώπινο δυναμικό που θα μπορούσαν να της χαρίσουν μια ασφαλή θέση στον νέο κόσμο που σχηματίζεται.
Επιπροσθέτως, τονίζει ο Δρ. Benedikter, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι ανοιχτόμυαλη σε συνεργασίες και να μην συνεχίσει την εν πολλοίς διχαστική πολιτική που ασκεί επί του παρόντος.
Με άλλα λόγια, θα πρέπει να σταματήσει το… κήρυγμα που κάνει σε άλλες περιοχές του πλανήτη, προτάσσοντας «αξίες» της που λειτουργούν ως στοιχεία πόλωσης ενώ υπάρχουν κοινοί τόποι προσέγγισης – τους οποίους παραμερίζει.
Πρόκειται για στοιχεία κουλτούρας που τοποθετεί λανθασμένα στην κορυφή της πυραμίδας οιασδήποτε προσέγγισης, ενώ η ίδια παρεκκλίνει διαρκώς από τις θεμελιώδεις αρχές στις οποίες θέλησε να οικοδομήσει την -ολοένα και πιο απομακρυσμένη- ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Τεχνητή νοημοσύνη
Προ ημερών, πάντως, η Κομισιόν προειδοποίησε για τις «εξωτερικές εξαρτήσεις» της Ευρώπης στην υποδομή και το λογισμικού που απαιτούνται για τη δημιουργία, εκπαίδευση και διαχείριση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης (AI), οι οποίες, όπως σημείωσε, «μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως όπλο» από κρατικούς ή μη κρατικούς δρώντες, δημιουργώντας κινδύνους για τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Οι ανησυχίες αυτές έχουν ενταθεί μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, γεγονός που αναζωπύρωσε τις συζητήσεις για την ψηφιακή ανεξαρτησία της Ευρώπης και την εξάρτησή της από την αμερικανική τεχνολογία.
Την ίδια στιγμή, η Κίνα διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία στην ανάπτυξη AI, προκαλώντας φόβους ότι η Ευρώπη θα μείνει χωρίς ουσιαστικό λόγο στη διαμόρφωση των μελλοντικών κανόνων της τεχνολογίας.
Παρά τη δημιουργία τα τελευταία χρόνια αρκετών υποσχόμενων ευρωπαϊκών εταιρειών ΑΙ -όπως η γαλλική Mistral και η γερμανική Helsing στον τομέα της αμυντικής τεχνολογίας- η ΕΕ εξακολουθεί να εξαρτάται από τις ΗΠΑ και την Ασία για το μεγαλύτερο μέρος του λογισμικού, του υλικού και των κρίσιμων πρώτων υλών που απαιτούνται για την ανάπτυξη AI.
