Οι λιβυκές πολιτοφυλακές έχουν αυξήσει τις επιθέσεις εναντίον μεταναστών και εργαζομένων σε ανθρωπιστικές οργανώσεις στην κεντρική Μεσόγειο τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με έκθεση της ΜΚΟ έρευνας και διάσωσης Sea-Watch.
Στην έκθεση καταγράφονται 60 βίαια περιστατικά από το 2016 από τις λιβυκές πολιτοφυλακές, συμπεριλαμβανομένης της ακτοφυλακής. Η ΜΚΟ επισημαίνει ότι τουλάχιστον 54 από τα βίαια περιστατικά σημειώθηκαν σε διεθνή ύδατα εντός των ζωνών έρευνας και διάσωσης της Μάλτας ή της Λιβύης. Επίσης, ότι τα καταγεγραμμένα περιστατικά έχουν αυξηθεί απότομα τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, με τη μείωση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.
«Σύστημα εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας»
Από μόλις τρία το 2016 σε 11 το 2023 και το 2024. Το τρέχον έτος, μέχρι στιγμής, έχουν καταγραφεί ήδη εννέα περιστατικά. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Sea-Watch, τα περιστατικά που δεν έχουν καταγραφεί είναι πολλά περισσότερα. Επίσης, όπως επισημαίνει η Sea-Watch, το έγγραφο συγκεντρώνει μόνο τις πιο ορατές και άμεσες μορφές σωματικής βίας που συμβαίνουν σε ένα σύστημα αναχαίτισης που, όπως επισημαίνει, είναι, εκ φύσεως, παράνομο και καταναγκαστικό. Μόνο το 2024, ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης κατέγραψε περισσότερα από 21.700 άτομα που απήχθησαν στη Λιβύη, όπου αντιμετωπίζουν συστηματικά βασανιστήρια, δουλεία και σεξουαλική βία.
As the @eu_commission & @frontex are rolling out the red carpet for Libyan militias in their headquarters, we publish the first significant data collection on extreme cases of violence committed by Libyan actors in the Mediterranean since 2016. Read: https://t.co/xj5PbvIwKp pic.twitter.com/21DbMFHJac
— Sea-Watch International (@seawatch_intl) October 14, 2025
Σε δήλωσή της, η Μπερενίς Γκοντέν, της Sea-Watch, σημειώνει:
«Εδώ και χρόνια καταγράφουμε τη δημιουργία ενός συστήματος εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας από την ΕΕ στη Μεσόγειο. Κάθε νέα συμφωνία με τα λιβυκά καθεστώτα, κάθε παράταση εντολών, νομιμοποιεί αυτή τη βία. Είναι απολύτως εξωφρενικό το γεγονός ότι η Frontex και η Επιτροπή στρώνουν τώρα το κόκκινο χαλί σε έδαφος της ΕΕ για τους πολιτοφύλακες που πυροβολούν μετανάστες και τα πλοία διάσωσης».
Η ΜΚΟ Sea-Watch ανέφερε ότι από το 2016 περισσότεροι από 169.000 άνθρωποι έχουν αναχαιτιστεί στη θάλασσα και έχουν επιστραφεί βίαια στη Λιβύη, όπου ο ΟΗΕ έχει καταγράψει συστηματική κράτηση, κακοποίηση και βασανιστήρια. «Κάθε μία από αυτές τις αναχαιτίσεις αποτελεί παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και είναι ενσωματωμένη σε ένα σύστημα που ισοδυναμεί με εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», αναφέρει η έκθεση.
Τι γίνεται με την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
Η έρευνα έρχεται στο φως μόλις λίγες ημέρες πριν συναντηθούν στη Βαρσοβία, στα γραφεία της Frontex, οι αντιπροσωπείες της ΕΕ και της κυβέρνησης της Λιβύης στην Τρίπολη, για να συζητήσουν το μέλλον της συνεργασίας αναφορικά με το μεταναστευτικό.
Σύμφωνα με το Politico, τα ευρήματα της έρευνας εγείρουν νέα ερωτήματα σχετικά με την αμφιλεγόμενη χρηματοδότηση και συνεργασία των Βρυξελλών στο μεταναστευτικό με τη βορειοαφρικανική χώρα.
Πολλοί ευρωβουλευτές προτρέπουν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διακόψει εντελώς τη συνεργασία της με την Τρίπολη. Μάλιστα, σε επιστολή που απευθύνεται στους επιτρόπους για τη μετανάστευση και τη Μεσόγειο, που έχει δει το Politico, ομάδα ευρωβουλευτών αναφέρει «κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της εμπορίας ανθρώπων, της καταναγκαστικής εργασίας, της λιμοκτονίας, της σεξουαλικής βίας και των βασανιστηρίων» από τις λιβυκές αρχές.
Οι ευρωβουλευτές σημειώνουν επίσης ότι η υποστήριξη της ΕΕ «ενθάρρυνε [τη λιβυκή ακτοφυλακή] να διαπράξει περαιτέρω καταχρήσεις». Για τους παραπάνω λόγους, ζητούν την άμεση διακοπή της χρηματοδότησης της ΕΕ για τις λιβυκές δυνάμεις ασφαλείας και την ανακατεύθυνση της υποστήριξης προς την κοινωνία των πολιτών και τους φορείς του ΟΗΕ.
Η έκκληση των ευρωβουλευτών γίνεται μόλις ένα μήνα μετά την κοινή έκκληση πολλών ΜΚΟ προς τις Βρυξέλλες να αναστείλουν τις σχέσεις τους με τη Λιβύη.
«Απαραίτητη συνεργασία»
Από την πλευρά της ΕΕ, αξιωματούχοι υπερασπίζονται τη συνεργασία με τις λιβυκές αρχές ως «απαραίτητη» για τη διάσωση ζωών στη θάλασσα. Η Κομισιόν επίσης έχει απορρίψει τις εκκλήσεις για τερματισμό της συνεργασίας με τη Λιβύη.
Η Λιβύη είναι σημαντικός κόμβος διέλευσης μεταναστών από την Αφρική, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Ωστόσο, από το 2011 και την ανατροπή του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι, η Λιβύη έχει διχοτομηθεί. Κυβερνάται σε μεγάλο βαθμό από δύο παρατάξεις: μια κυβέρνηση που αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ στην Τρίπολη, στη δυτική Λιβύη, και μια ξεχωριστή κυβέρνηση που συνδέεται με τη Ρωσία στη Βεγγάζη στα ανατολικά.
Η Λιβυκή Ακτοφυλακή τελεί τυπικά υπό την εξουσία της κυβέρνησης με έδρα την Τρίπολη, αλλά στην πράξη λειτουργεί μέσω ενός χαλαρού δικτύου πολιτοφυλακών με ελάχιστο κεντρικό έλεγχο. Κάποιες από αυτές τις πολιτοφυλακές έχουν κατηγορηθεί επανειλημμένα για εμπορία ανθρώπων, λαθρεμπόριο και βίαιες καταχρήσεις στη θάλασσα.
Πυρά κατά σκαφών
Την Κυριακή, η ΜΚΟ Alarmphone, που καταγράφει έκτακτα περιστατικά στη θάλασσα, ανέφερε ότι σκάφος που μετέφερε πάνω από 100 άτομα δέχθηκε πυρά στη ζώνη έρευνας και διάσωσης της Μάλτας. Οι επιβαίνοντες κατήγγειλαν ότι δύο άνθρωποι σκοτώθηκαν και πως την επίθεση έκανε η Λιβυκή Ακτοφυλακή. Μία μέρα μετά, οι ένοπλες δυνάμεις της Μάλτας δήλωσαν ότι δεν μπορούσαν ούτε να επιβεβαιώσουν ούτε να διαψεύσουν τους πυροβολισμούς, σημειώνοντας ότι ένα παρακολουθούμενο αλιευτικό σκάφος δεν έδειξε σημάδια ότι διατρέχει κίνδυνο.
🚨 Sea-Watch 5 under fire while rescuing 66 people at sea. At night, we were threatened by a Libyan militia vessel and ordered to leave “their waters.” Minutes after everyone was safely on board, a shot was fired. 👉 https://t.co/DMni3qzZ2F pic.twitter.com/fEvM2jBVBI
— Sea-Watch International (@seawatch_intl) September 26, 2025
Αλλά υπάρχουν και άλλα ανάλογα περιστατικά. Τον Αύγουστο, το σκάφος έρευνας και διάσωσης Ocean Viking δέχτηκε πυρά από ένα λιβυκό περιπολικό σκάφος για 20 λεπτά. Από την επίθεση προκλήθηκαν ζημιές στη γέφυρα και στον εξοπλισμό διάσωσης του πλοίου. Τον Σεπτέμβριου, άλλο λιβυκό σκάφος άνοιξε πυρ στο Sea-Watch 5 κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης διάσωσης. Και στα δύο περιστατικά, τα περιπολικά σκάφη που χρησιμοποιούνται από την Λιβυκή Ακτοφυλακή είχαν δωρηθεί από την Ιταλία στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ προγράμματος διαχείρισης μετανάστευσης SIBMMIL.
