Ο σεισμός μεγέθους 8,7 βαθμών ανοικτά της Ρωσίας σημειώθηκε σε αυτό που είναι γνωστό ως «ρήγμα πολύ μεγάλης ώσης» όπου η πιο συμπαγής πλάκα του Ειρηνικού ολισθαίνει κάτω από την πιο ελαφριά πλάκα της Βόρειας Αμερικής, όπως εξηγούν επιστήμονες.
Μάλιστα η πλάκα του Ειρηνικού είναι σε κίνηση, καθιστώντας την περιοχή της χερσονήσου Καμτσάτκα ανοικτά των ακτών της ρωσικής Άπω Ανατολής, ιδιαίτερα ευάλωτη σε τέτοιους σεισμούς ενώ δεν μπορεί να αποκλειστούν μεγαλύτεροι μετασεισμοί, όπως τονίζουν οι ειδικοί.
Με το επίκεντρό του κοντά στην πόλη Πετροπαβλόφσκ-Καμτσάτσκι, ήταν ο μεγαλύτερος σεισμός μετά το καταστροφικό γεγονός το 2011, που προκάλεσε τσουνάμι και κατέστρεψε τον πυρηνικό σταθμό της Ιαπωνίας Φουκουσίμα Νταϊιτσί. Τότε ο σεισμός μεγέθους 9,1 Ρίχτερ προκάλεσε κύματα ύψους σχεδόν 40 μέτρων. Οι συνδυασμένες επιπτώσεις του σεισμού και του τσουνάμι στοίχισαν τη ζωή σε σχεδόν 20.000 ανθρώπους.
Διαβάστε ακόμη: Σεισμός Καμτσάτκα: Σκηνές πανικού και υστερίας μετά τα 8,7 Ρίχτερ – Συγκλονιστικές μαρτυρίες
«Η σεισμική ζώνη της Καμτσάτκα είναι μία από τις πιο ενεργές ζώνες υποβύθισης γύρω από το Δαχτυλίδι της Φωτιάς του Ειρηνικού, και η πλάκα του Ειρηνικού κινείται δυτικά περίπου 80 χιλιοστά τον χρόνο», δηλώνει ο ερευνητής Ρότζερ Μούσον.
«Οι διαδικασίες υποβύθισης, κατά τις οποίες μία πλάκα ωθείται κάτω από μία άλλη, είναι ικανές να προκαλέσουν πολύ ισχυρότερους σεισμούς από τα αποκαλούμενα ρήγματα οριζόντιας ολίσθησης, όπως αυτό που έπληξε τη Μιανμάρ τον Μάρτιο, όπου οι πλάκες ακουμπούν οριζόντια η μία την άλλη σε διαφορετικές ταχύτητες», σημειώνει ο ίδιος
«Η περιοχή της Καμτσάτκα είναι ιδιαίτερα σεισμογενής και βίωσε έναν σεισμό μεγέθους 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ τον Νοέμβριο του 1952, που κατέστρεψε την πόλη Σεβερο-Κουρλίσκ και προκάλεσε εκτεταμένες ζημίες μέχρι τη Χαβάη», προσθέτει ο Μούσον.
Γιατί οι σεισμοί σε ρήγματα «πολύ μεγάλης ώσης» προκαλούν τσουνάμι
Οι σεισμοί σε ρήγματα «πολύ μεγάλης ώσης» είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν τσουνάμι επειδή συμβαίνουν στον πυθμένα της θάλασσας και μετακινούν τεράστιους όγκους νερού.
«Είναι ένας υπεράκτιος σεισμός και όταν έχουμε υπεράκτιους σεισμούς υπάρχει δυναμικό για τσουνάμι», δηλώνει με τη σειρά του ο Άνταμ Πασκάλ από το Κέντρο Σεισμολογικής Έρευνας της Αυστραλίας. «Αν έχουμε έναν σχετικά αβαθή σεισμό είναι πιο πιθανό να διαρρήξει την επιφάνεια του βυθού του ωκεανού», προσθέτει.
Ο σεισμός των 8,7 βαθμών σημειώθηκε λιγότερο από δύο εβδομάδες μετά τον σεισμό μεγέθους 7,4 βαθμών στην ίδια περιοχή, που έχει τώρα ταυτοποιηθεί ως «προσεισμός».
«Οι σεισμοί είναι από τη φύση τους απρόβλεπτοι. «Δεν υπάρχουν προαγγελίες που να είναι επιστημονικά συνεπείς σε σεισμικές ακολουθίες. Πριν από σήμερα το πρωί, εκείνοι ήταν οι κύριοι σεισμοί»,λέει ο Πασκάλ.
Διαβάστε ακόμα: Σεισμός Καμτσάτκα: Εξερράγη ηφαίστειο στη Ρωσία ύστερα από την ισχυρή δόνηση
Ο ίδιος δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να υπάρχουν μεγαλύτεροι μετασεισμοί. «Υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα ενός μεγαλύτερου γεγονότος αλλά αυτό το μεγαλύτερο γεγονός συμβαίνει συνήθως λίγο μετά, μέσα σε μερικές ημέρες ή εβδομάδες», δηλώνει χαρακτηριστικά.
Τι προκαλεί έναν μεγασεισμό
Η χερσόνησος Καμτσάτκα είναι απομακρυσμένη, αλλά βρίσκεται στον «Δακτύλιο της Φωτιάς του Ειρηνικού» που ονομάζεται έτσι λόγω του μεγάλου αριθμού σεισμών που καταγράφονται και της παρουσίας ηφαιστείων.
Τα ανώτερα στρώματα της Γης χωρίζονται σε τμήματα – τεκτονικές πλάκες – οι οποίες κινούνται όλες η μία σε σχέση με την άλλη. Ο «Δακτύλιος της Φωτιάς του Ειρηνικού» είναι ένα τόξο αυτών των πλακών που εκτείνεται γύρω από τον Ειρηνικό. Το 80% των σεισμών στον κόσμο συμβαίνουν κατά μήκος του δακτυλίου, σύμφωνα με τη Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία.
Ακριβώς στα ανοιχτά των ακτών της χερσονήσου Καμτσάκτα, η πλάκα του Ειρηνικού κινείται βορειοδυτικά περίπου οκτώ εκατοστά ετησίως αλλά γρήγορα με βάση τα τεκτονικά πρότυπα. Εκεί έρχεται σε επαφή με μια άλλη, μικρότερη πλάκα – που ονομάζεται μικροπλάκα του Οχότσκ.
Η πλάκα του Ειρηνικού είναι ωκεάνια, πράγμα που σημαίνει ότι έχει πυκνά πετρώματα και θέλει να βυθιστεί κάτω από τη λιγότερο πυκνή μικροπλάκα. Καθώς η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται προς το κέντρο της Γης, θερμαίνεται και αρχίζει να λιώνει και ουσιαστικά αρχίζει να εξαφανίζεται. Αλλά αυτή η διαδικασία δεν είναι πάντα ομαλή. Συχνά οι πλάκες μπορεί να κολλήσουν καθώς κινούνται η μία δίπλα στην άλλη και η πλάκα που υπερισχύει σύρεται προς τα κάτω.
Αυτή η τριβή μπορεί να συσσωρευτεί κατά τη διάρκεια χιλιάδων ετών, αλλά στη συνέχεια μπορεί να εκτονωθεί ξαφνικά μέσα σε λίγα μόνο λεπτά. «Όταν συνήθως σκεφτόμαστε τους σεισμούς, φανταζόμαστε ένα επίκεντρο ως ένα μικρό σημείο σε έναν χάρτη. Ωστόσο, για τόσο μεγάλους σεισμούς, το ρήγμα θα έχει διαρρήξει σε πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα», εξήγησε ο Δρ Στίβεν Χικς, λέκτορας περιβαλλοντικής σεισμολογίας στο University College London.
Οι μεγαλύτεροι σεισμοί που έχουν καταγραφεί στην ιστορία, συμπεριλαμβανομένων των τριών ισχυρότερων στη Χιλή, την Αλάσκα και τη Σουμάτρα, ήταν όλοι σεισμοί πολύ μεγάλης ώσης.
Γιατί δεν ήταν τόσο μεγάλο το τελευταίο τσουνάμι
Αυτή η ξαφνική κίνηση μπορεί να εκτοπίσει το νερό πάνω από τις πλάκες, το οποίο στη συνέχεια μπορεί να ταξιδέψει στην ακτογραμμή ως τσουνάμι. Στα βαθιά νερά του ωκεανού, το τσουνάμι μπορεί να ταξιδέψει με ταχύτητα μεγαλύτερη από 800 χλμ./ώρα, περίπου τόσο γρήγορα όσο ένα επιβατικό αεροπλάνο. Εδώ, η απόσταση μεταξύ των κυμάτων είναι πολύ μεγάλη και τα κύματα δεν είναι πολύ υψηλά.
Διαβάστε επίσης: Σεισμός Καμτσάτκα: Τσουνάμι στη Γαλλική Πολυνησία -Σε κατάσταση αυξημένου συναγερμού η Νότια Αμερική
Όμως, καθώς ένα τσουνάμι εισέρχεται σε ρηχά νερά κοντά στην ξηρά, επιβραδύνεται, συχνά σε περίπου 20-30 χλμ./ώρα. Η απόσταση μεταξύ των κυμάτων μικραίνει και τα κύματα αυξάνονται σε ύψος, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει ένα τείχος νερού κοντά στην ακτή. Αλλά δεν είναι σε καμία περίπτωση εγγυημένο ότι ένας πολύ ισχυρός σεισμός θα οδηγήσει σε ένα ιδιαίτερα ψηλό τσουνάμι.
Η σημασία της έγκαιρης προειδοποίησης
Ένα άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η παρουσία συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης λόγω της περιορισμένης ικανότητας των επιστημόνων να προβλέψουν πότε θα συμβεί ένας σεισμός.
Λόγω της υψηλής συχνότητας σεισμών στην περιοχή του Ειρηνικού, πολλές χώρες διαθέτουν κέντρα αντιμετώπισης τσουνάμι προκειμένου να στέλνουν ειδοποιήσεις για την εκκένωση του πληθυσμού. Πρόκειται για ένα σύστημα που αναπτύχθηκε μετά το τσουνάμι του 2004 όπου περισσότεροι από 230.000 άνθρωποι πέθαναν σε 14 χώρες στον Ινδικό Ωκεανό.
