Το Συμβούλιο της Επικρατείας έβαλε φρένο στην άρση του αποκλεισμού συγκεκριμένων ομάδων αιμοδοτών, κρίνοντας ότι η σχετική υπουργική απόφαση δεν συνοδευόταν από την απαραίτητη επιστημονική αιτιολόγηση.
Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρέθηκε η επιλογή του Υπουργείου Υγείας να μην ακολουθήσει τη γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Αιμοδοσίας, η οποία είχε εισηγηθεί τον αποκλεισμό προσώπων βάσει συγκεκριμένων μορφών σεξουαλικής συμπεριφοράς.
Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι τέτοιου είδους αποφάσεις απαιτούν τεκμηριωμένη επιστημονική βάση και δεν μπορούν να στηρίζονται σε απλή πολιτική επιλογή.
Μέχρι πρόσφατα, το έντυπο «Ιστορικό Αιμοδότη» περιλάμβανε ρητή πρόβλεψη αποκλεισμού από την αιμοδοσία για άνδρες που είχαν σεξουαλική επαφή με άνδρα τους τελευταίους 12 μήνες, καθώς και για γυναίκες που είχαν σεξουαλική επαφή με τέτοιον άνδρα.
Η Συμβουλευτική Επιτροπή Αιμοδοσίας είχε εισηγηθεί τη διατήρηση αυτών των περιορισμών, στη βάση επιδημιολογικών δεδομένων και κινδύνου μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων. Παρόλα αυτά, το Υπουργείο Υγείας αποφάσισε να τους αφαιρέσει από το νέο έντυπο, χωρίς να τεκμηριώσει επιστημονικά αυτήν την επιλογή.
Το ΣτΕ έκρινε ότι αυτή η απόκλιση από τη γνώμη των ειδικών δεν συνοδεύτηκε από επιστημονικές μελέτες, γεγονός που καθιστά την υπουργική απόφαση ακυρωτέα.
Η απόφαση του ΣτΕ
Κατά το ΣτΕ, «πριν από την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης, η Συμβουλευτική Επιτροπή Αιμοδοσίας, με την από 14.12.2021 γνωμοδότηση της, εισηγήθηκε την τροποποίηση του εντύπου «Ιστορικό Αιμοδότη» και την πρόβλεψη του αποκλεισμού από την αιμοδοσία, μεταξύ άλλων, των ανδρών που είχαν έστω και μία σεξουαλική επαφή με άνδρες τους τελευταίους δώδεκα μήνες και των γυναικών που είχαν έστω και μία σεξουαλική επαφή με άνδρα που είχε σεξουαλική επαφή με άνδρα τους τελευταίους δώδεκα μήνες».
Αντιθέτως, σημειώνεται ότι «με την προσβαλλόμενη απόφαση η γνωμοδότηση της Επιτροπής έγινε δεκτή πλην των ανωτέρω περιπτώσεων 1 και 2, οι οποίες δεν περιελήφθησαν στο έντυπο “Ιστορικό αιμοδότη”. Εφ’ όσον, όμως, η γνωμοδότηση της Συμβουλευτικής Επιτροπής Αιμοδοσίας στηρίζεται στην ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων της χώρας, επιστημονικών δεδομένων, καθώς και των δεδομένων σχετικά με την οργάνωση του εθνικού συστήματος αιμοδοσίας, η νέα ρύθμιση των περιπτώσεων αποκλεισμού που εισάγεται με την προσβαλλόμενη υπουργική απόφαση, με την οποία, κατ’ απόκλιση από τη γνωμοδότηση της Επιτροπής, δεν προβλέπεται κανένας περιορισμός ως προς την καταλληλότητα για αιμοδοσία των ανδρών που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρα κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες (και των γυναικών που έχουν σεξουαλική επαφή με άνδρα που είχε σεξουαλική επαφή με άνδρα κατά τους τελευταίους δώδεκα μήνες), χωρίς να προκύπτει ότι ελήφθησαν υπόψη άλλες γνωμοδοτήσεις, επιστημονικές μελέτες ή αναφορές επιδημιολογικών δεδομένων, δεν έχει θεσπισθεί νομίμως».
Οι λόγοι
Σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, «ο καθορισμός λόγων οριστικού ή προσωρινού αποκλεισμού από την αιμοδοσία συνδεομένων με τη σεξουαλική συμπεριφορά, πρέπει να προκύπτει ότι στηρίζεται στην εκτίμηση επιστημονικών δεδομένων και, ιδίως, δεδομένων σχετικών με την επιδημιολογική κατάσταση στη χώρα, βάσει των οποίων να τεκμηριώνεται ότι οι καθοριζόμενες μορφές σεξουαλικής συμπεριφοράς των υποψηφίων αιμοδοτών συνεπάγονται κίνδυνο μεταδόσεως λοιμωδών νοσημάτων μέσω της μεταγγίσεως αίματος.
»Κατά την εκτίμηση των ανωτέρω δεδομένων λαμβάνονται υπόψη και στοιχεία σχετικά με τα διαθέσιμα τεχνολογικά μέσα και τις εξελίξεις της επιστήμης ως προς τις μεθόδους ελέγχου και επεξεργασίας του συλλεγομένου αίματος, καθώς και στοιχεία αναγόμενα στον τρόπο οργάνωσης του συστήματος αιμοδοσίας στη χώρα».
Στο πλαίσιο αυτό επισημαίνει πως «η πρόβλεψη λόγων αποκλεισμού από την αιμοδοσία συνδεομένων με τη σεξουαλική συμπεριφορά, εφ’ όσον στηρίζεται σε προσήκουσα εκτίμηση των ανωτέρω δεδομένων και καθορίζεται στην έκταση που αυτό είναι αναγκαίο για την πρόληψη του κινδύνου που συνεπάγεται η μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων για την υγεία της ευπαθούς ομάδας των μεταγγιζομένων ασθενών, δεν συνιστά διακριτική μεταχείριση λόγω γενετήσιου προσανατολισμού, αλλά μέτρο στηριζόμενο σε αντικειμενικά στοιχεία».
