O κανονισµός της ΚΑΠ µετά το 2028, θέτει όριο 24 ευρώ το στρέµµα µέσο όρο τσεκ, άρα µέγιστος προϋπολογισµός 920 εκατ. ευρώ για τη βασική στην Ελλάδα και ελευθερία για µεγαλύτερο µπάτζετ σε συνδεδεµένες, χωρίς να τις υποχρεώνει να προσφέρουν ούτε ένα σεντ σε πράσινα πριµ. Κι αυτό γιατί όποια κυβέρνηση θέλει να «ανοίξει» αγροπεριβαλλοντικό πρόγραµµα, πρέπει τουλάχιστον το 30% των χρηµάτων να προέρχεται από εθνικά κονδύλια. Σήµερα η Ελλάδα δεν πληρώνει ετησίως ούτε ευρώ από την τσέπη της για τα 425 εκατ. ευρώ eco-schemes ενώ για τα 162 εκατ. των αγροπεριβαλλοντικών, συνεισφέρει µόλις 24,6 εκατ. ευρώ.
Ολόκληρο το ρεπορτάζ στην Agrenda που κυκλοφορεί
Αν θέλει λοιπόν να κρατήσει το ίδιο επίπεδο επιδοτήσεων θα πρέπει να πληρώνει 176 εκατ. ευρώ. Είναι προφανές λοιπόν ότι η Ελλάδα όπως και πολλές άλλες χώρες, θα προσπαθήσουν να εξαντλήσουν το µεγαλύτερο µέρος του ευρωπαϊκού προϋπολογισµού στις εύκολες εκταρικές ενισχύσεις που δεν χρειάζονται συγχρηµατοδότηση, δηλαδή στη φθίνουσα εκταρική ενίσχυση και στις συνδεδεµένες. ∆ελεαστική πάντως φαίνεται αυτή τη φορά η ενεργοποίηση για πρώτη φορά του πριµ µικρών αγροτών έως 3.000 ευρώ που βγάζει από τη δύσκολη θέση τις χώρες. Ας δούµε πώς διαµορφώνεται η κατάσταση σε κάθε ένα από τα καθεστώτα επιδοτήσεων στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ:
Φθίνουσα εκταρική ενίσχυση
Εδώ τα πράγµατα είναι άκρως περιορισµένα, µε τη χώρα µας να είναι σε θέση να διαθέσει µέγιστο 920 εκατ. ευρώ καθώς η επιλέξιµη έκταση υπολογίζεται περίπου στα 38,5 εκατ. στρέµµατα, και θα πρέπει να µην ξεπερνά τα 24 ευρώ το στρέµµα κατά µέσο όρο επιδότησης. Η φθίνουσα εκταρική ενσωµατών το γνωστό τσεκ (βασική), την αναδιανεµητική και το πριµ νεαρών αγροτών, που καταλαµβάνει συνολικά 1,03 δισ. ευρώ από τον σηµερινό προϋπολογισµό. Εδώ κατά πάσα πιθανότητα, θα δηµιουργηθεί µία βάση ενός ενιαίου πριµ ανά αγρότη, το οποίο θα προσαυξάνεται ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά του: ∆ηλαδή νέοι αγρότες, νεοεισερχόµενοι, γυναίκες, οικογενειακές µονάδες ή µικροί αγρότες, µικτές εκµεταλλεύσεις και αγρότες σε ορεινές περιοχές ή µε άλλα µειονεκτήµατα, που είναι οι επιλέξιµες κατηγορίες. Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό το εξής: Ετησίως ο αγρότης θα πληρώνεται για τα στρέµµατα που δηλώνει: ∆ηλαδή αν δηλώνει 100 στρέµµατα το 2028 θα πληρωθεί για 100, αν δηλώσει 500 το 2029, θα πληρωθεί για 500. ∆εν χρειάζεται ούτε να ψάχνει για δικαιώµατα ενίσχυσης ώστε να ενεργοποιήσει τις πληρωµές στις επιλέξιµες εκτάσεις, ούτε φυσικά θα υπάρχει κάποια ιστορικότητα. Όλοι µε ενιαίο (flat) ποσό συν τις προσαυξήσεις ανάλογα την κατηγορία. Αλλά τα 24 ευρώ κατά µέσο όρο ενίσχυσης, δεσµεύει το κράτος να διαθέσει πολύ συγκεκριµένο προϋπολογισµό.
Συνδεδεµένες ενισχύσεις
Η ΕΕ έχει στήσει… παγίδα, για τις συνδεδεµένες επιδοτήσεις. Ο κανονισµός λέει πως µπορεί να φτάνουν σε χρήµατα έως το 25% του προϋπολογισµού της βασικής, της επιδότησης µικρών αγροτών και των αγροπεριβαλλοντικών. ∆ηλαδή, µε µικρό ποσό στα αγροπεριβαλλοντικά, θα µειώνεται και το συνολικό ποσό που δύναται να προσφέρει µία χώρα στις συνδεδεµένες ενισχύσεις.
Αυτό σηµαίνει πως αν δεν βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη η χώρα µας για πράσινες επιδοτήσεις, τότε οι συνδεδεµένες ζήτηµα είναι αν θα φτάσουν το σηµερινό επίπεδο, δηλαδή των 235 εκατ. ευρώ. Κατά τα άλλα δεν αλλάζει κάτι.
Ενίσχυση µικρών αγροτών
Ο κανονισµός λέει πως αντί να παρέχει το κράτος µέλος φθίνουσα εκταρική ενίσχυση, εξισωτική και συνδεδεµένες στους µικρούς αγρότες, µπορεί να προσφέρει ένα εφάπαξ ποσό ετησίως που θα είναι το ίδιο για όλους, ή ένα ποσό ανά στρέµµα (µε όριο µέγιστης έκτασης). Συνολικά το ποσό ανά εκµετάλλευση δεν θα µπορεί να ξεπερνά τα 3.000 ευρώ. Αυτό το καθεστώς ισχύει και στην τρέχουσα περίοδο µε τη διαφορά, πως το ποσό αυξάνεται στα 3.000 ευρώ από τα 1.250 ευρώ. Για παράδειγµα, η Πορτογαλία παρέχει 500 ευρώ εφάπαξ σε εκµεταλλεύσεις έως 10 στρέµµατα, 850 ευρώ για 10-20 στρέµµατα και 1.050 ευρώ για άνω των 20 στρεµµάτων. Αντίθετα η Τσεχία προσφέρει 31,2 ευρώ το στρέµµα για εκµεταλλεύσεις 10-40 στρεµµάτων. Τα κράτη µέλη θα µπορούν να διαφοροποιούν τη στήριξη που χορηγείται για διαφορετικές οµάδες αγροτών ή γεωγραφικές περιοχές. Το καθεστώς αυτό θα χρηµατοδοτείται αποκλειστικά από ευρωπαϊκά κονδύλια, και προσφέρει µία άλλη οδό, προαιρετική, προς τους αγρότες, την οποία µένει να φανεί αν αυτή τη φορά θα ενεργοποιήσει η Ελλάδα, ως µέτρο στήριξης των µικρών παραγωγών καθώς γενικά οι επιδοτήσεις σίγουρα θα φθίνουν.
Σηµειώνεται ότι σήµερα εξισωτική, βασική και συνδεδεµένες αθροιστικού ύψους κάτω των 3.000 ευρώ πιστώνεται το 82% των Ελλήνων αγροτών (400.000 ΑΦΜ περίπου). Άρα ουσιαστικά ένα τέτοιο καθεστώς, σίγουρα θα συµφέρει πολλούς αγρότες, µε βάση φυσικά τα ποσά που δίνονται σήµερα. Ενδεικτικά κάτω των 1.000 ευρώ από τα καθεστώτα αυτά πληρώνεται το 15% των αγροτών.
Αγροπεριβαλλοντικά
Εδώ ενσωµατώνονται µέσα τα οικολογικά σχήµατα και τα αγροπεριβαλλοντικά. Το ring-fencing —η δέσµευση ελάχιστων ποσοστών χρηµατοδότησης για συγκεκριµένους σκοπούς— υπήρξε το βασικό εργαλείο που εξασφάλιζε ότι τα κράτη-µέλη θα αφιέρωναν πόρους σε περιβαλλοντικές δράσεις, ακόµη κι αν αυτό δεν ήταν η προτεραιότητά τους.
Χωρίς αυτή την υποχρέωση, οι κυβερνήσεις έχουν κάθε λόγο να κατευθύνουν τα χρήµατα αλλού:
- Οι άµεσες ενισχύσεις εισοδήµατος είναι πολιτικά πιο δηµοφιλείς.
- Τα περιβαλλοντικά µέτρα απαιτούν πιο σύνθετη εφαρµογή και έλεγχο.
Με την αύξηση της εθνικής συγχρηµατοδότησης σε όλα τα πράσινα πριµ, τα κράτη καλούνται να βάλουν περισσότερα χρήµατα από τον δικό τους προϋπολογισµό — κάτι που τα καθιστά λιγότερο ελκυστικά.
Το αποτέλεσµα είναι σχεδόν προβλέψιµο: περισσότερα κονδύλια θα καταλήξουν σε απλές εισοδηµατικές ενισχύσεις, και λιγότερα σε πράσινες δράσεις.
Άτυπο Συµβούλιο υπουργών Γεωργίας 7-9 Σεπτεµβρίου
Στις 7-9 Σεπτεµβρίου στη ∆ανία θα πραγµατοποιηθεί Άτυπο Συµβούλιο υπουργών Γεωργίας. Η συζήτηση
θα ασχοληθεί µε δύο βασικά ερωτήµατα:
1) Πώς µπορεί η ΕΕ να ενθαρρύνει την καινοτοµία και τις επενδύσεις στον αγροδιατροφικό τοµέα, ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση σε οικονοµικά προσιτά, ασφαλή και θρεπτικά τρόφιµα;
2) Ποιες αλλαγές απαιτούνται στο νοµικό πλαίσιο της ΕΕ για να δοθεί στους αγρότες καλύτερη πρόσβαση στα απαραίτητα εργαλεία για την επίτευξη της πράσινης µετάβασης;
Για συγκεκριμένα καθεστώτα ενισχύσεων έχει εξασφαλιστεί ο προϋπολογισμός της νέας ΚΑΠ
Τα εξασφαλισμένα χρήματα της για την νέα ΚΑΠ έχει δεσμευθεί για συγκεκριμένα καθεστώτα, σύμφωνα με τον προτεινόμενο κανονισμό από την Κομισιόν. Τα καθεστώτα για τα οποία έχουν εξασφαλιστεί κονδύλια είναι:
(α) Φθίνουσα στήριξη εισοδήματος βάσει έκτασης.
(β) Συνδεδεμένη στήριξη εισοδήματος.
(γ) Ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι.
(δ) Ενίσχυση για φυσικούς και άλλους περιορισμούς που αφορούν την περιοχή.
(ε) Στήριξη για μειονεκτήματα που προκύπτουν από ορισμένες υποχρεωτικές απαιτήσεις.
(στ) Γεωργοπεριβαλλοντικές και κλιματικές δράσεις.
(ζ) Στήριξη για μικρούς αγρότες.
(η) Στήριξη για εργαλεία διαχείρισης κινδύνου.
(θ) Στήριξη για επενδύσεις για αγρότες και δασοκαλλιεργητές.
(ι) Στήριξη για την εγκατάσταση νέων αγροτών, νέων αγροτών, αγροτικών επιχειρήσεων και νεοσύστατων επιχειρήσεων και την ανάπτυξη μικρών αγροτών.
(κ) Στήριξη για υπηρεσίες ανακούφισης από τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
Ποσά που διατίθενται για τις άλλες παρεμβάσεις της ΚΑΠ όπως για παράδειγμα τα LEADER, η υποστήριξη για την ανταλλαγή γνώσεων και την καινοτομία, οι παρεμβάσεις σε μικρότερα νησιά του Αιγαίου πρέπει να χρηματοδοτηθούν από τα μη οριοθετημένα στοιχεία του Ταμείου.
