Ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «συμμαχία των προθύμων». Πολλοί αναλυτές παρατήρησαν πως πράγματι είναι η πρώτη φορά που τα τέσσερα κόμματα του λεγόμενου «προοδευτικού» χώρου συνεργάστηκαν κοινοβουλευτικά με τρόπο τόσο συντεταγμένο. Αλλοι -παρακολουθώντας και την τριήμερη διαδικασία της πρότασης μομφής στη Βουλή- δεν μπορούν να παραβλέψουν τον ετερόκλητο χαρακτήρα αυτής της προσωρινής «συμμαχίας.
Τελικά πόσο κοντά και πόσο μακριά βρίσκονται ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά και Πλεύση Ελευθερίας, μετά την τριήμερη συζήτηση στη Βουλή;
Διαβάστε όσα συνέβησαν κατά τη συζήτηση της πρότασης δυσπιστίας ΕΔΩ
Νέο τοπίο
Το μόνο βέβαιο είναι πως ειδικά μετά την 28η Φεβρουαρίου και την καταλυτική ενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, Νέα Αριστερά και Πλεύση Ελευθερίας -τα τέσσερα κόμματα που συνυπέγραψαν την πρόταση μομφής- καλούνται να βρουν τον νέο βηματισμό τους σε ένα πολιτικό σκηνικό που αναδιατάσσεται ραγδαία.
Το τοπίο σήμερα είναι ολότελα διαφορετικό σε σχέση με τον Μάρτιο του 2024, όταν πάλι οι «τέσσερις» είχαν συνυπογράψει πρόταση δυσπιστίας για το ζήτημα των Τεμπών. Η κυβέρνηση πλέον διανύει την πιο δυσμενή -δημοσκοπικά και πολιτικά- περίοδο της σχεδόν εξαετούς διαδρομής της. Οι δημοσκοπήσεις καταδεικνύουν ότι το αίτημα για πρόωρες εκλογές τείνει να γίνει πλειοψηφικό (52,5% απάντησε θετικά στην έρευνα της GPO), ενώ οι πολίτες, σύμφωνα με τις πρόσφατες σφυγμομετρήσεις, επιρρίπτουν στην κυβέρνηση ευθύνες για την τραγωδία των Τεμπών (85,5% στην έρευνα της GPO), υιοθετώντας παράλληλα συντριπτικά το αφήγημα περί συγκάλυψης (71,9% στην ίδια έρευνα). Υπό το πρίσμα των παραπάνω, οι κομματικοί εγωισμοί -έστω πρόσκαιρα- παραγκωνίστηκαν και φτάσαμε στην κοινή πρόταση δυσπιστίας.
Ξεχωριστή περίπτωση η Ζωή
Η νέα αυτή πραγματικότητα, όμως, επηρεάζει διαφορετικά κάθε κόμμα. Συγκεκριμένα, η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου δημοσκοπικά καταγράφεται ως η πιο κερδισμένη (μαζί με την Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου). Ποια τα πλεονεκτήματα της πρώην προέδρου της Βουλής συγκριτικά με τα υπόλοιπα τρία κόμματα της «προοδευτικής» αντιπολίτευσης; Το γεγονός ότι δύναται να αντιπολιτεύεται «εναντίον όλων» χωρίς τους περιορισμούς και τις αναστολές των άλλων «τριών» που κατά το παρελθόν έχουν υπάρξει κυβερνητικές δυνάμεις. Αυτή την παράμετρο επαναφέρει συχνά και η ίδια για να διαχωρίσει τη θέση της από τη «συστημική αντιπολίτευση» των ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ-Νέας Αριστερά, ενώ παράλληλα η εμπλοκή με τη νομική της ιδιότητα ενδυναμώνει εκ των πραγμάτων και το πολιτικό της στίγμα στην υπόθεση των Τεμπών. Ακόμη και η κόντρα της κας Κωνσταντοπούλου με το ΚΚΕ, κατά πολλούς, δεν είναι τυχαία. Αντιθέτως, διαβάστηκε ως δυναμικό «μπάσιμο» στο «αντισυστημικό» εκλογικό ακροατήριο.
Επικριτές της πρώην Προέδρου της Βουλής τής αποδίδουν «ποινικό ακτιβισμό». Αλλοι -μεταξύ αυτών και πρώην σύντροφοί της- θεωρούν την Πλεύση Ελευθερίας ένα αμιγώς προσωποκεντρικό κόμμα, χωρίς θέσεις και ταυτότητα επί άλλων ζητημάτων: ένα «κόμμα των Τεμπών» και της συγκυριακής διαμαρτυρίας. Την ίδια στιγμή από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά δεν ξεχνούν την άκρως επιθετική στάση της κ. Κωνσταντοπούλου απέναντι στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, αλλά κυρίως την εναντίωσή της απέναντι στη Συμφωνία των Πρεσπών.
Ολα τα παραπάνω, ενδεχομένως, να διαχωρίζουν την Πλεύση Ελευθερίας από τη συζήτηση περί συνεννόησης των προοδευτικών δυνάμεων που διακινείται -χωρίς σημαντικές εξελίξεις- τον τελευταίο ενάμιση χρόνο.
Η «Αγία Υπομονή» της Χαριλάου Τρικούπη
Και το ΠΑΣΟΚ, άλλωστε, -το οποίο δημοσκοπικά παρουσιάζει στασιμότητα- έχει επιλέξει το μονοπάτι της αυτόνομης πορείας, χωρίς να αποκλείει το ενδεχόμενο μετεκλογικών συνεργασιών με δυνάμεις της Αριστεράς.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης σε κάθε ευκαιρία προσπαθεί να διαχωρίσει το ΠΑΣΟΚ που, όπως λέει, δρα θεσμικά και με σχέδιο, από τις δυνάμεις του «παλιού» ΣΥΡΙΖΑ. Τα στελέχη της Χαριλάου Τρικούπη κλήθηκαν, μάλιστα, πολλές φορές να απαντήσουν σε ακριβώς αυτή την αιτίαση που προέταξαν στελέχη της κυβέρνησης με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα την αντιπαράθεση του κ. Ανδρουλάκη με τον υπ. Δικαιοσύνης, Γιώργο Φλωρίδη ο οποίος εγκάλεσε το ΠΑΣΟΚ ότι «έγινε παρακολούθημα των θρυψάλων του ΣΥΡΙΖΑ».
Πάντως, και στη Χαριλάου Τρικούπη η «γραμμή» των συμμαχιών δεν είναι ενιαία. Αντίθετα, κάποιοι κάνουν λόγο για μια «ισορροπία του τρόμου» που αποτυπώθηκε τις τελευταίες εβδομάδες και στις διαφορετικές ρητορικές που ξεδιπλώθηκαν από στελέχη της Χαριλάου Τρικούπη σχετικά με το εάν το ΠΑΣΟΚ εμπιστεύεται τη Δικαιοσύνη. «Αλήθεια και δικαιοσύνη δεν θα υπάρχει όσο παραμένει η ΝΔ στην εξουσία», είπε από το βήμα της Βουλής ο Γιώργος Παπανδρέου. «Το ΠΑΣΟΚ εμπιστεύεται την Δικαιοσύνη, αλλά και οι κρίνοντες κρίνονται», είπε η Αννα Διαμαντοπούλου, η οποία έχει δυναμικό ρόλο στην εσωκομματική σκακιέρα μετά τις προεδρικές εκλογές του φθινοπώρου και η οποία ουκ ολίγες φορές έχει κρούσει το καμπανάκι ώστε «το ΠΑΣΟΚ να μην γίνει ΣΥΡΙΖΑ».
Οπως σημείωνε τις προηγούμενες ημέρες η «Κ», η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ κινείται με υπομονή, προσδοκά θετικές δημοσκοπικές καταγραφές και εκτιμά πως το δημοσκοπικό «τσίμπημα» των λεγόμενων «αντισυστημικών» κομμάτων αυτό το χρονικό διάστημα είναι εύλογο. Αλλωστε, κατά τη Χαριλάου Τρικούπη, το ΠΑΣΟΚ απευθύνεται σε άλλο εκλογικό ακροατήριο.
«Δικαιοσύνη Παντού»… ξανά
Για τον ΣΥΡΙΖΑ η εξίσωση είναι πιο περίπλοκη. Η αντισυστημική «παράδοση», που κατά το μακρινό παρελθόν είχε ποτίσει τους τοίχους της Κουμουνδούρου ενδεχομένως να ήταν ένας από τους παράγοντες που οδήγησαν τον Σωκράτη Φάμελλο σε μια κλιμάκωση της ρητορικής του στη Βουλή. Ισως, πάλι, να έπαιξαν ρόλο οι εσωκομματικές αντιμαχίες και η πιο σκληρή γραμμή που εξέφρασε ο Παύλος Πολάκης, ειδικά σχετικά με το ζήτημα της Προανακριτικής. Στον ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, γνωρίζουν πως το 2025 δεν είναι 2012. Αφενός, τα πολιτικά επίδικα είναι εκ των πραγμάτων διαφορετικά, αφετέρου η απήχηση του κόμματος σε πιο «κινηματικά» ακροατήρια σαφώς περιορισμένη λόγω του κυβερνητικού παρελθόντος. Ειδικά, για το ζήτημα των σιδηροδρόμων, την ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ και την μη υλοποίηση της σύμβασης 717, ο ΣΥΡΙΖΑ συχνά βρίσκεται από άλλα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και από την κυβέρνηση υπόλογος.
Στελέχη της Κουμουνδούρου, πάντως, αποτιμούν θετικά την κοινοβουλευτική παρουσία του κόμματος, θεωρούν πως το στίγμα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πιο δυναμικό συγκριτικά με του ΠΑΣΟΚ και εξηγούν τη δημοσκοπική στασιμότητα στο γεγονός ότι το κόμμα χρειάζεται ακόμη χρόνο για να ξεπεράσει την πολύπλευρη κρίση αναξιοπιστίας που το ταλάνισε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Ενδιαφέρον έχει επίσης το γεγονός ότι πολλοί από τον ΣΥΡΙΖΑ τις τελευταίες ημέρες έσπευσαν να θυμίσουν το προεκλογικό σύνθημα των εκλογών του 2023, όταν ο Αλέξης Τσίπρας μιλούσε για «Δικαιοσύνη Παντού». Στέλεχος του κόμματος ανέφερε στην «Κ» πως δύο χρόνια μετά, η τότε προσέγγιση δικαιώνεται καθώς είναι πιο επίκαιρη παρά ποτέ.
Οσο δε για το ζήτημα των συνεργασιών, ο Σωκράτης Φάμελλος δεν χάνει ευκαιρία να μιλάει για την «ανάγκη υπερβάσεων» που θα οδηγήσουν σε «προοδευτικές συνεργασίες». Ειδικότερα, η προοπτική αναθέρμανσης των σχέσεων με τη Νέα Αριστερά -μετά την «παγωμάρα» των τελευταίων μηνών- μοιάζει μετά την τριήμερη συζήτηση της μομφής πιο ρεαλιστική.
Το «ζεστό» και το «κρύο» της επαναπροσέγγισης
Σε μια από τις πιο έντονες στιγμές της τριήμερης κοινοβουλευτικής διαδικασίας, ο Ακης Σκέρτσος αναφέρθηκε στην τραγωδία στο Μάτι για να επιτεθεί προσωπικά στον Σωκράτη Φάμελλο. Ισως πιο έντονα και από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, αντέδρασαν τότε τα έδρανα της Νέας Αριστεράς και ειδικά ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Εκτός αυτού, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι ο Σωκράτης Φάμελλος και η πλειοψηφία της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ έδωσε το «παρών» στην αίθουσα της ολομέλειας στη διάρκεια της ομιλίας του Αλέξη Χαρίτση την Τετάρτη.
Η εξίσωση της συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Αριστεράς παραμένει δύσκολη, όμως, τα νέα δεδομένα -με πρώτο από όλα την κοινωνική κινητοποίηση που υπερέβη κομματικές γραμμές- δεν αφήνουν ασυγκίνητα τα στελέχη της Πατησίων. Μέχρι σήμερα, στη Νέα Αριστερή η ενιαία «γραμμή» κάνει λόγο για αυτόνομη πορεία και για διάλογο στην κατεύθυνση συγκρότησης ενός Λαϊκού Μετώπου. Υπάρχουν κάποιοι περισσότερο ένθερμοι στην προοπτική μιας επαναπροσέγγισης με τον ΣΥΡΙΖΑ, κάποιοι πιο επιφυλακτικοί. Τα δημοσκοπικά δεδομένα, πάντως, για τη Νέα Αριστερά παραμένουν δυσμενή ενώ πλέον άπαντες αντιλαμβάνονται ότι ο πολιτικός χρόνος καθίσταται πιο πυκνός.
