Οι πόλεμοι πλέον έχουν πάρει μία διαφορετική τροπή, όπου έδαφος κερδίζουν τα drones, τα οποία μειώνουν το κόστος αλλά και την εμπλοκή ανθρώπων. Αυτό ισχύει και στον πόλεμο της Ουκρανίας, όπου οι κανόνες των μαχών φαίνεται ότι ξαναγράφονται.
Το μέλλον του πολέμου
Περίπου ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας, ένας Ουκρανός εκπαιδευτής drone πρότεινε στους στρατιώτες κάτι που τους φαινόταν σαν επιστημονική φαντασία: να πετάξουν quadcopters (ένα είδος drone) ενάντια στα drones ανίχνευσης της Μόσχας.
Οι στρατιώτες θεώρησαν ότι αυτό ήταν αδύνατο. Θα ήταν πολύ δύσκολο να κατευθύνουν ένα τετρακόπτερο, ή ένα μικρό drone, σε έναν άλλο γρήγορα κινούμενο στόχο, είπαν. Αστειεύτηκαν ότι είχε δει πάρα πολλά «Star Wars», θυμάται ο Γέτι, συνιδιοκτήτης του Drone Fight Club, μιας ιδιωτικής σχολής εκπαίδευσης στη χρήση drones μάχης στο Κίεβο.
Αυτό που κάποτε φαινόταν απίστευτο έως αστείο, έχει πλέον γίνει ένας χαμηλού κόστους και κρίσιμος πυλώνας της άμυνας της Ουκρανίας. Ενώ η Ρωσία ρίχνει όλο και περισσότερες εκρηκτικά drones στις πόλεις της, η Ουκρανία χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο φθηνά drones αναχαίτισης για να τα σταματήσει. Αυτά τα όπλα κατέρριψαν 150 drones σε μια πρόσφατη βομβιστική επίθεση. Η Ουκρανία στοχεύει τώρα στην κατασκευή 1.000 drones αναχαίτισης την ημέρα.
Τρένο που δέχθηκε πλήγμα από drone. Press service of the State Emergency Service of Ukraine in Sumy region/Handout via REUTERS
Οι επιπτώσεις αυτής της τεχνολογικής καινοτομίας εκτείνονται πέρα από την Ουκρανία, δείχνοντας πώς οι μελλοντικοί πόλεμοι μπορούν να διεξαχθούν με φθηνότερα αμυντικά μέσα.
Το ΝΑΤΟ λαμβάνει υπόψη αυτό το γεγονός. Τα αντιαεροπορικά drone «Hit-to-kill» είναι μία από τις πιο «ελπιδοφόρες» λύσεις για τους Ευρωπαίους συμμάχους στην άμυνα τους ενάντια στα ρωσικά drone, δήλωσε ο ναύαρχος Πιέρ Βαντιέρ, Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής Μετασχηματισμού του ΝΑΤΟ, ο οποίος επιβλέπει τον εκσυγχρονισμό.
«Καθώς αυξήθηκε ο αριθμός των απειλών από drones, αυξήθηκε και η πίεση στους υπερασπιστές και των δύο πλευρών να χρησιμοποιήσουν αντίμετρα που είναι σχετικά φθηνά και απλά».
Το Business Insider πραγματοποίησε συνεντεύξεις με Ουκρανούς ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων κατασκευαστών drones, πιλότων και σχεδιαστών, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τα αντιαεροπορικά drone εξελίχθηκαν από ένα πρόχειρο πείραμα σε κορυφαία αμυντική προτεραιότητα.
«Καθώς αυξήθηκε ο αριθμός των απειλών από drones, αυξήθηκε και η πίεση στους υπερασπιστές και των δύο πλευρών να χρησιμοποιήσουν αντίμετρα που είναι σχετικά φθηνά και απλά», δήλωσε ο Σαμ Μπέντετ, σύμβουλος στο πρόγραμμα σπουδών για τη Ρωσία στο Center for Naval Analyses, ένα αμερικανικό ερευνητικό ίδρυμα. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία χρησιμοποιούν πλέον μια σειρά από αντιαεροπορικά drones.
Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλάζει τα δεδομένα
Τα drones αναχαίτισης, όπως και πολλές άλλες καινοτομίες στο πεδίο μάχης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, γεννήθηκαν από την απελπισία.
Οι Ουκρανοί εξέτασαν για πρώτη φορά την τεχνολογία αυτή στις αρχές του 2024 ως έναν φθηνό τρόπο για να αντιμετωπίσουν τα ρωσικά drones αναγνώρισης, ή τα μη επανδρωμένα συστήματα που συνήθως κοστίζουν πάνω από 100.000 δολάρια και πετούν αθόρυβα σε ύψος έως 23.000 ποδιών για να παρακολουθούν το πεδίο μάχης. Η επείγουσα ανάγκη αυξήθηκε όταν ήρθε ο χειμώνας και η Ρωσία άρχισε να εξαπολύει κύματα Shaheds — drones επίθεσης ιρανικού σχεδιασμού που πετούν προς έναν στόχο και εκρήγνυνται.
Τα επιθετικά drones διέσχιζαν τον αέρα, καταστρέφοντας τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και αναγκάζοντας σε διακοπές ρεύματος.
Η Ουκρανία είχε εξαντλήσει τα αποθέματα των ακριβών πυραύλων εδάφους-αέρος, εν μέρει λόγω της μείωσης της αμερικανικής στρατιωτικής υποστήριξης, και βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό σε πολυβόλα τοποθετημένα σε φορτηγά για να καταρρίψει τα Shahed.
Αυτές οι άμυνες δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν. Τα επιθετικά drones διέσχιζαν τον αέρα, καταστρέφοντας τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και αναγκάζοντας σε διακοπές ρεύματος, καθώς οι θερμοκρασίες έπεφταν κάτω από το μηδέν. Τα νοσοκομεία λειτουργούσαν στο σκοτάδι και συχνά χωρίς νερό, ενώ οι πολίτες προσπαθούσαν να αποθηκεύσουν καυσόξυλα και κάρβουνο.
Οι Ουκρανοί μηχανικοί drones ανέλαβαν δράση και άρχισαν να επανασχεδιάζουν τα quadcopters τους σε drones που θα μπορούσαν να καταρρίψουν τα Shaheds.
Η Come Back Alive Foundation, η μεγαλύτερη οργάνωση crowdfunding της Ουκρανίας, συμμετείχε στην προσπάθεια με το Dronefall, ένα πρόγραμμα που στοχεύει στην καταστροφή 5.000 ρωσικών drones. Ο επικεφαλής του προγράμματος Dronefall, Τάρας Τιμότσκο, δήλωσε ότι το πρόγραμμα συνεργάζεται πλέον με 12 έως 15 κατασκευαστές και έχει χρηματοδοτήσει drones που έχουν αναχαιτίσει περισσότερα από 3.000 εναέριες επιθέσεις.
Είπε ότι χρειάστηκε σχεδόν ένας χρόνος για να κατασκευαστεί ένας χαμηλού κόστους αναχαιτιστικός μηχανισμός ικανός να καταρρίψει τα Shahed, τα οποία μπορούν να πετάξουν με ταχύτητα έως και 115 μίλια ανά ώρα. Μόλις το κατάφεραν, τα έβαλαν γρήγορα σε λειτουργία.
Τάχιστη η εξέλιξη
Ο σχεδιασμός των αντιαεροπορικών drones εξελίσσεται ραγδαία. Το Sting, για παράδειγμα, φέρει μια κεφαλή που προωθείται με ταχύτητα έως 213 μίλια ανά ώρα μέσω τεσσάρων περιστρεφόμενων πτερυγίων. Το αντιαεροπορικό όπλο με αισθητήρα, που παράγεται από τον ουκρανικό κατασκευαστή drones Wild Hornets, μοιάζει με φορητό πύραυλο και είναι αρκετά μικρό ώστε να χωράει σε μια τσάντα ταξιδίου. Άλλα αντιαεροπορικά όπλα μοιάζουν με μικρά ανεμόπτερα.
Τα πληρώματα που τα χρησιμοποιούν πρέπει να αντιδρούν αμέσως στις απειλές. Ένας πιλότος που πετάει το Sting είπε ότι το πλήρωμά του βγαίνει τη νύχτα με πληροφορίες από ομάδες αναγνώρισης, έχοντας μόνο 10 λεπτά για να πιάσει τα ρωσικά drones πριν ξεφύγουν από την εμβέλεια, σύμφωνα με το Business Insider.
Η κάμερα νυχτερινής όρασης του αναχαιτιστικού μπορεί να δει τα Shahed, αλλά «είναι δύσκολο να τα εντοπίσεις στην οθόνη και απαιτεί πολλούς ελιγμούς», είπε ο πιλότος.
Ουκρανοί στρατιώτες από το τμήμα αεράμυνας. REUTERS/Sofiia Gatilova
Μια επιτυχημένη επίθεση βασίζεται στην ομαδική εργασία. Ένας χειριστής ραντάρ πρέπει να εντοπίσει και να παρακολουθήσει τα Shahed, τα οποία συχνά πετούν σε μεγάλα υψόμετρα έως και 16.000 πόδια, και στη συνέχεια να μεταδώσει τα δεδομένα σε έναν πιλότο, ώστε να κατευθύνει τον αναχαιτιστικό στο στόχο.
Ο Αντρίι Χριτσένιουκ, διευθύνων σύμβουλος της Brave1, μιας εταιρείας καινοτομίας που υποστηρίζεται από την ουκρανική κυβέρνηση, δήλωσε ότι τα αντιαεροπορικά drones θα μπορούσαν να αποτελέσουν την επόμενη μεγάλη καινοτομία στην πολεμική τεχνολογία, «όπως τα FPV drones και τα ναυτικά drones αναδιαμόρφωσαν το πεδίο της μάχης το 2023 και τα drones οπτικών ινών το 2024». Η Brave1 συνεργάζεται με περίπου 60 κατασκευαστές, προσφέροντας επιχορηγήσεις, υποστήριξη για δοκιμές και βοήθεια για την αύξηση της παραγωγής.
Το ενδιαφέρον για τα αναχαιτιστικά έχει αυξηθεί καθώς η Ρωσία επενδύει σημαντικά σε drones μεγάλου βεληνεκούς. Τον περασμένο μήνα, η Μόσχα εκτόξευσε περισσότερα από 800 σε μία μόνο επίθεση, και δυτικές εκτιμήσεις προειδοποιούν ότι το Κρεμλίνο θα μπορούσε σύντομα να εκτοξεύσει έως και 2.000 σε μία νύχτα.
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αρχίζουν να θεωρούν τα αντιαεροπορικά drones ως μια βιώσιμη επιλογή για την αεροπορική άμυνα.
Τα αντιαεροπορικά drones, που κοστίζουν μερικές χιλιάδες δολάρια το καθένα, επιτρέπουν στην Ουκρανία να φυλάξει τους πολύ πιο ακριβούς πυραύλους της για ταχύτερες και πιο θανατηφόρες απειλές.
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ αρχίζουν να θεωρούν τα αντιαεροπορικά drones ως μια βιώσιμη επιλογή για την αεροπορική άμυνα.
Ο αγώνας εξοπλισμών
Ένα αναχαιτιστικό πρέπει να είναι γρήγορο, αρκετά ευέλικτο ώστε να μπορεί να πιάσει ένα ρωσικό drone ενώ μεταφέρει μια μεγάλη κεφαλή, και ανθεκτικό σε παρεμβολές.
Τα περισσότερα αναχαιτιστικά στην Ουκρανία πωλούνται για 6.000 δολάρια ή λιγότερο, ανάλογα με τα εξαρτήματά τους και το αν διαθέτουν ήδη εκρηκτικό φορτίο και τεχνική υποστήριξη.
Τα ποσοστά επιτυχίας ποικίλλουν, σύμφωνα με τον Τιμότσκο της ComeBackAlive, από 30% για ορισμένα αναχαιτιστικά έως και 80% ή 90%. Η επιτυχία μπορεί να εξαρτάται από μεταβλητές όπως οι τύποι των στόχων, ο χρόνος αναχαίτισης και οι δεξιότητες των πιλότων.
Mόνο οι καλύτεροι πιλότοι drones μπορούν να κατακτήσουν την τέχνη της πτήσης αναχαιτιστικών.
«Εάν το drone δεν είναι αυτοματοποιημένο, το πιο κρίσιμο στοιχείο είναι οι δεξιότητες του πιλότου», δήλωσε ο Τιμότσκο. «Εάν οι πιλότοι είναι καλά εκπαιδευμένοι, εάν έχουν μεγάλη εμπειρία στην αναχαίτιση drones, επιτυγχάνουν 9 στα 10 αποτελέσματα».
Ρωσική επίθεση με πυραύλους και drones. REUTERS/Gleb Garanich
Ο Γέτι, ο επικεφαλής εκπαιδευτής του Drone Fight Club, δήλωσε ότι μόνο οι καλύτεροι πιλότοι drones μπορούν να κατακτήσουν την τέχνη της πτήσης αναχαιτιστικών. Από τους περίπου 5.200 μαθητές που έχει εκπαιδεύσει η σχολή, μόνο μερικές δεκάδες έχουν ολοκληρώσει τις εξετάσεις αναχαίτισης, οι οποίες έχουν ποσοστό επιτυχίας 30%.
Μέρος του λόγου για τη χαμηλή συμμετοχή και το χαμηλό ποσοστό επιτυχίας είναι ότι οι ουκρανικές δυνάμεις είναι περιορισμένες και δεν μπορούν να στείλουν πιλότους drones για εκτεταμένες περιόδους εκπαίδευσης, είπε ο Γέτι. Οι μαθητές του συχνά πρέπει να βιαστούν να ολοκληρώσουν τα μαθήματα για να επιστρέψουν στο πεδίο της μάχης.
Η επόμενη φάση
Η επόμενη κίνηση της Ρωσίας μπορεί να είναι ήδη εδώ, τονίζει το δημοσίευμα του Business Insider.
Τους τελευταίους μήνες, το Κρεμλίνο έχει ξεκινήσει να εκτοξεύει όλο και περισσότερο drones Shahed με κινητήρα τζετ. Τα νέα πυρομαχικά, που ονομάζονται Geran-3 από τους Ουκρανούς, φημολογείται ότι πετούν με ταχύτητες έως και 310 μίλια ανά ώρα.
«Θα είναι το επόμενο στάδιο του ανταγωνισμού».
Στο παρασκήνιο, οι Ουκρανοί μηχανικοί εργάζονται ήδη για την ανάπτυξη αμυντικών μέσων για την επόμενη φάση του αεροπορικού πολέμου.
«Σε αυτό το σημείο, δεν θα ανακοινωθεί τίποτα. Αλλά πιστεύω ότι κάποια μέρα θα τα βρούμε στην αγορά και όλα αυτά θα γίνουν δημόσια», δήλωσε ο Τιμότσκο της ComeBackAlive. «Θα είναι το επόμενο στάδιο του ανταγωνισμού».
