Φόρτωση Text-to-Speech…
Του Βασίλη Νέδου
Τη σαφή, αλλά όχι ευθέως εκδηλωμένη, απογοήτευση που υπάρχει στην Αγκυρα για την επιλογή της αμερικανικής Chevron να καταθέσει επίσημη προσφορά για έρευνες και, εφόσον τα ευρήματα είναι σημαντικά, γεωτρήσεις νοτίως της Κρήτης αναδίδουν κινήσεις όπως, για παράδειγμα, η τελευταία NAVTEX για επιστημονικές έρευνες από το ωκεανογραφικό «Πίρι Ρέις» σε 22 σημεία στο Αιγαίο, εκ των οποίων τα 12 βρίσκονται εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η ρητορική της Αγκυρας επί του θέματος, ότι δηλαδή πρόκειται για έρευνες σε διεθνή ύδατα και, μάλιστα, χωρίς να επηρεάζεται η υφαλοκρηπίδα, καθώς αυτές διεξάγονται στο νερό, είναι –στο δεύτερο αυτό σκέλος της– παρόμοια με εκείνη που χρησιμοποιεί η Αθήνα για να εξηγήσει για ποιο λόγο οι ελληνικές έρευνες για το καλώδιο στην Ανατολική Μεσόγειο δεν παραβιάζουν κάποια δικαιώματα και, βεβαίως, δεν γίνονται αποδεκτές από την Τουρκία. Το «Πίρι Ρέις», πάντως, παρέμενε μέχρι αργά χθες το βράδυ αγκυροβολημένο στη Σμύρνη και δεν είχε ξεκινήσει τις έρευνες, όπως αυτές είχαν χαρτογραφηθεί με τη NAVTEX 0863/25 του σταθμού της Υδρογραφικής Υπηρεσίας στη Σμύρνη.
Κρίσεις στο παρελθόν
Η τακτική επίκλησης δικαιώματος «επιστημονικών» ερευνών στο Αιγαίο δεν αποτελεί καινοτομία για την Αγκυρα, καθώς κάτι ανάλογο είχε συμβεί στις κρίσεις του 1976 και, εν συνεχεία, του 1987, όταν με πρόσχημα επιστημονικές έρευνες στην πρώτη περίπτωση του «Χόρα» και στη δεύτερη του «Πίρι Ρέις» και του «Σισμίκ», δημιουργήθηκαν συνθήκες παρατεταμένης έντασης στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι έχουν χρησιμοποιήσει ερευνητικά πλοία, όπως το «Bilim II», και σε άλλες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα το 2022 νοτίως του Καστελλορίζου ή το 2024 στα ανοιχτά των εκβολών του Εβρου.
Η Αγκυρα για τις έρευνες του «Πίρι Ρέις» επικαλείται επιχειρήματα τα οποία έχει απορρίψει αναφορικά με το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου.
Οι αρρυθμίες αυτές στις ελληνοτουρκικές σχέσεις καταγράφονται μόλις λίγες ημέρες πριν από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου προγραμματίζεται (δίχως να έχει οριστικοποιηθεί ακόμη) συνάντηση ανάμεσα στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Οπως η «Κ» έχει εγκαίρως αναδείξει, ο κ. Μητσοτάκης επιθυμεί να συνομιλήσει με τον κ. Ερντογάν επί της ουσίας και να του θέσει και το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, που –προς το παρόν– αντιμετωπίζει προβλήματα άλλης φύσης, ωστόσο η σημερινή κατάσταση είναι σε σημαντικό βαθμό συνάρτηση του σαμποτάζ της Αγκυρας στο πεδίο από πέρυσι τον Ιούλιο.
Σενάρια πολυμερούς
Η μεγαλύτερη εικόνα είναι, πάντως, πολύ πιο περίπλοκη και γι’ αυτόν τον λόγο έχουν αρχίσει να κυκλοφορούν εκ νέου τα σενάρια περί πολυμερούς διάσκεψης στην Ανατολική Μεσόγειο προκειμένου βασικές χώρες, όπως η Ελλάδα, η Λιβύη, η Αίγυπτος και η Τουρκία, να επιτύχουν κάποιες διευθετήσεις αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες, με την ενθάρρυνση της Ουάσιγκτον. Ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης επανειλημμένως τις τελευταίες ημέρες ανέδειξε τις επικείμενες επαφές των τεχνικών επιτροπών για την οριοθέτηση ΑΟΖ ανάμεσα στην Ελλάδα και την κυβέρνηση της Τρίπολης, από τις οποίες, πάντως, δύσκολα θα βγουν άμεσα αποτελέσματα. Την ίδια στιγμή, τα σενάρια αυτά ενισχύονται από τις συζητήσεις που έχει η Chevron με τους κυβερνώντες στη Λιβύη για το ενδεχόμενο να αποκτήσει και εκεί παρουσία. Υπενθυμίζεται ότι για έρευνες στον κόλπο της Σύρτης έχει ήδη υπογράψει συμφωνία με την Τρίπολη η ExxonMobil. Ενώ στην εξίσωση μπαίνει και η Τουρκία, η οποία έχει εξασφαλίσει από τη Λιβυκή Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) τέσσερα οικόπεδα, εκ των οποίων ένα βρίσκεται νοτίως της Κρήτης (νοτίως της μέσης γραμμής, δηλαδή της αρμοδιότητας της Chevron). Αν ένα τέτοιο σενάριο πολύπλευρων συνομιλιών είναι εφικτό, αυτό θα φανεί τους αμέσως επόμενους μήνες.
Μητσοτάκης για SAFE
Ο κ. Μητσοτάκης, πάντως, χθες υπενθύμισε, κατά τις κοινές δηλώσεις του μετά τη συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, ότι η Αθήνα αντιτίθεται στο ενδεχόμενο η Τουρκία να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή άμυνα όσο απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο. «Η δική μας θέση είναι ότι δεν μπορούν να συμμετάσχουν χώρες που απειλούν με πόλεμο χώρες της Ενωσης», είπε ο κ. Μητσοτάκης, αναφερόμενος, σαφώς, στην υπόθεση του κανονισμού SAFE για χρηματοδότηση κοινοπραξιών ευρωπαϊκών εταιρειών, όπου έχουν δικαίωμα συμμετοχής υπό προϋποθέσεις και τρίτες χώρες. «Είναι στο χέρι τους να οικοδομήσουν καλές σχέσεις με την Ευρώπη, αλλά αυτό προϋποθέτει σεβασμό των αρχών της», πρόσθεσε ο κ. Μητσοτάκης, αναφερόμενος, βεβαίως, στην Τουρκία.
Ο κ. Κόστα από την πλευρά του αναφέρθηκε, κατ’ αρχάς, στην οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας, ενώ μίλησε, κυρίως, για τα ζητήματα ασφαλείας. Μάλιστα επισήμανε ότι η Ε.Ε. πρέπει να προστατεύει τα σύνορά της από τη Φινλανδία έως την Κύπρο και από την Πορτογαλία έως τη Ρουμανία. Ως προς το ενδεχόμενο κοινού δανεισμού για την άμυνα, ο κ. Κόστα αναφέρθηκε στη σημαντική πρόοδο που έκανε η Ευρώπη μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και πρόσθεσε: «Υπάρχει το πρόγραμμα 150 δισ. ευρώ σε δάνεια σε κράτη-μέλη για την άμυνα. Χρειαζόμαστε περισσότερα και από κοινού. Στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο είναι ευκαιρία να αποφασίσουμε τι και πώς πρέπει να χρηματοδοτηθεί. Αν η άμυνα είναι κοινή, πρέπει να υπάρχει κοινή χρηματοδότηση».
Υποβαθμίζουν και μιλούν για συνεργασία
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη-Ανταπόκριση. Στην Αγκυρα υποστηρίζουν πως δεν υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στις έρευνες που θα ξεκινήσει το ωκεανογραφικό «Πίρι Ρέις», οι οποίες θα είναι επιστημονικές και θα διεξαχθούν στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, δίχως να έχει καμία επαφή με τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Παράλληλα αναφέρουν πως και η ελληνική πλευρά έχει κάνει παρόμοιες έρευνες στα διεθνή ύδατα και δεν έχει προκύψει κανένα πρόβλημα.
Σχετικά με την έκδοση της τουρκικής NAVTEX και της αντι-Navtex της Ελλάδας αναφέρουν πως δεν είναι ζήτημα κυριαρχίας και υπενθυμίζουν πως και στο παρελθόν υπήρξαν παρόμοιες ενέργειες και από τις δύο πλευρές.
Στην τουρκική πρωτεύουσα υποστηρίζουν πως οι έρευνες του «Πίρι Ρέις» σχετίζονται με τις κινήσεις της Αθήνας νοτίως της Κρήτης μαζί με τη Chevron και πηγές υπενθυμίζουν πως η τουρκική πλευρά δεν εξέδωσε καμία ανακοίνωση σχετικά με αυτό το ζήτημα. Για την τουρκική πλευρά το θέμα για τις δραστηριότητες στην Κρήτη αφορά τη Λιβύη.
Στη γειτονική χώρα πολλές φορές έχουν εκφράσει την άποψη πως η Τουρκία έχει καθορίσει την υφαλοκρηπίδα της στην Ανατολική Μεσόγειο. Σχετικά με όλες τις δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Αγκυρα μας παραπέμπουν στις δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν την περασμένη εβδομάδα στη Ρώμη, οι οποίες κατά την άποψη της Τουρκίας ήταν θετικές και έδειξαν τον τρόπο που η Αγκυρα θεωρεί πως μπορεί να υπάρχει συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Η περιοχή της Μεσογείου διαδραματίζει επίσης βασικό ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια και συνδεσιμότητα της Ευρώπης. Η ανάπτυξη της συνεργασίας μας σε αυτούς τους τομείς θα αποφέρει σημαντικά οφέλη τόσο σε διμερές όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Επιπλέον, οι δραστηριότητες που προβλέπονται στις θαλάσσιες δικαιοδοσίες μας πρέπει να διεξάγονται με σεβασμό, σύμφωνα με το διεθνές ναυτικό δίκαιο και μέσω αποτελεσματικού συντονισμού. Είμαστε βαθιά ικανοποιημένοι με την ευαισθησία της Ιταλίας σε αυτό το θέμα», είχε δηλώσει ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας.
Το συμπέρασμα που βγάλαμε εμείς είναι πως ο «συντονισμός» είναι αυτό που επιθυμεί η γειτονική χώρα στα επόμενα βήματα των χωρών της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου. Εμπειροι αναλυτές, πάντως, αναφέρουν πως θα πρέπει να υπάρχει προσοχή στο ζήτημα των ερευνών του «Πίρι Ρέις», αν δηλαδή επηρεάζουν τον βυθό (άρα την υφαλοκρηπίδα) ή περιορίζονται μόνο στην υπερκείμενη θαλάσσια στήλη.
Στην Αγκυρα υπάρχει η επιθυμία για συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τονίζοντας πως οι δύο ηγέτες μπορούν να δώσουν νέα ώθηση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Πάντως μέχρι και σήμερα δεν έχει καθοριστεί οριστική ημερομηνία της συνάντησης, με την επικρατέστερη να είναι η 23η Σεπτεμβρίου.
