Γύρω από τέσσερις κεντρικούς άξονες σχεδιάστηκε και τελικά υλοποιήθηκε ο μεγαλύτερος μέχρι τώρα ανασχηματισμός, στον οποίο προχώρησε χθες ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, καθώς η προσεκτική ανάλυση των κινήσεων δείχνει πως ο πρωθυπουργός επιχείρησε να καλύψει ζωτικής σημασίας ανάγκες της κυβέρνησης με στόχο την επανεκκίνηση, καθώς η Νέα Δημοκρατία δοκιμάζεται, πολιτικά και δημοσκοπικά, μετά την επαναφορά της τραγωδίας των Τεμπών, με έντονο τρόπο, στο προσκήνιο.
Πέφτει ο μέσος όρος ηλικίας
Ο πρώτος άξονας είναι πως η κυβέρνηση έχει πλέον ως «βιτρίνα» μια γενιά που είναι γεννημένη τη δεκαετία του 1980: ο νέος υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης είναι γεννημένος το 1983, ο υπουργός Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Κεφαλογιάννης το 1982, ο νέος υπουργός Υποδομών Χρίστος Δήμας το 1980, ο νέος αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών Κωνσταντίνος Κυρανάκης το 1987, η νέα υπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας Δόμνα Μηχαηλίδου το 1987, ενώ στις αναβαθμίσεις μπορεί να συμπεριληφθεί και η μετακίνηση του Γιώργου Κώτσηρα –γεννημένος το 1984– σε θέση υφυπουργού Οικονομίας. Οι παραπάνω κινήσεις έρχονται να προστεθούν στον ήδη, από το 2023, εκπρόσωπο της κυβέρνησης Παύλο Μαρινάκη, γεννημένο το 1988, ο οποίος αντεπεξήλθε στον ρόλο που του ανέθεσε ο πρωθυπουργός, κάτι που έδειξε πως το μοντέλο να πέσει ο μέσος όρος ηλικίας δεν είναι μόνο επικοινωνιακό, αλλά μπορεί να φέρει και πολιτικά αποτελέσματα. Εάν στους παραπάνω προστεθούν και ο 48χρονος Θοδωρής Λιβάνιος, που παρέμεινε στο Εσωτερικών, και η 49χρονη Σοφία Ζαχαράκη, νέα υπουργός Παιδείας, αλλά και ο 46χρονος Κώστας Κατσαφάδος, που ανέλαβε την Κρατική Αρωγή ως υφυπουργός στο Πολιτικής Προστασίας, φτιάχνεται ένα παζλ μιας κυβέρνησης με βασικά στελέχη κάτω των 50 ετών.
Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες, η επιλογή του πρωθυπουργού να βγει πιο μπροστά μια νέα γενιά ήταν η βασική μαγιά πάνω στην οποία χτίστηκε η νέα κυβέρνηση, κάτι που το έλεγε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στους υπουργούς του ανακοινώνοντάς τους τις προθέσεις του.
Το «συμμάζεμα» του Μαξίμου
Το έτερο κομβικό θέμα του ανασχηματισμού είναι η μετακίνηση του Κωστή Χατζηδάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, και μάλιστα σε θέση αντιπροέδρου, που σημαίνει πως ο πρώην υπουργός γίνεται και τυπικά το «νούμερο δύο» της κυβέρνησης. Ο πρώην υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θα έχει και τη γενική εποπτεία των οικονομικών θεμάτων, ευρισκόμενος σε στενή συνεργασία με τον Κυριάκο Πιερρακάκη, ενώ αμετακίνητος παραμένει ο Ακης Σκέρτσος που θα εποπτεύει τα κοινωνικά και θεσμικά υπουργεία. Μαζί με το ΚΥΣΕΑ που έχει υπό την εποπτεία του τα θέματα εξωτερικών και άμυνας, τότε γίνεται αντιληπτό πως θα υπάρχουν τουλάχιστον τρεις «πολιτικοί κύκλοι» υπό γενικές εποπτείες. Πάντως, η μετακίνηση του κ. Χατζηδάκη έχει ως βασικό στόχο το συμμάζεμα της κυβέρνησης κυρίως οργανωτικά, ώστε να μειωθεί η πολυφωνία και να βρεθεί ένας νέος βηματισμός που το τελευταίο διάστημα είχε χαθεί.
Η γενιά των σαραντάρηδων, ο νέος ρόλος του Κωστή Χατζηδάκη, οι άτυποι κυβερνητικοί «κύκλοι» και η αποχώρηση του Χρήστου Σταϊκούρα και του Βασίλη Οικονόμου.
«Περισσότερη» Ν.Δ. στα υφυπουργεία
Σε επίπεδο υφυπουργών ο πρωθυπουργός επέλεξε να ενισχύσει έντονα το νεοδημοκρατικό στοιχείο. Χαρακτηριστικό είναι πως αξιοποιήθηκαν στελέχη από το βαθύ κόμμα, που δεν είχαν ιδιαίτερες σχέσεις με το Μαξίμου, όπως ο κ. Κώστας Βλάσης που γίνεται υφυπουργός Παιδείας, ο Θανάσης Δαβάκης υφυπουργός Αμυνας, ο Γιάννης Λαμπρόπουλος υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη κ.ά. Δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν μάλιστα πίσω από τις συγκεκριμένες αλλαγές έναν προεκλογικό ανασχηματισμό, ο οποίος μπορεί να οδηγήσει μέχρι το τέλος της τετραετίας και τις επόμενες κάλπες.
Ο ανασχηματισμός πάντως έχει ακόμη ένα χαρακτηριστικό, που έχει περάσει κάτω από τα ραντάρ: όλοι οι κεντρώοι έμειναν ανέπαφοι στις θέσεις τους, όπως για παράδειγμα ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, η Λίνα Μενδώνη αλλά και ο Ακης Σκέρτσος που παραμένει στο Μέγαρο Μαξίμου, κάτι που δείχνει πως ο πρωθυπουργός θέλει με κάθε τρόπο να κρατήσει ενεργό το μέτωπο με το Κέντρο και να μη δοθεί η αίσθηση πως υπό το βάρος της δημοσκοπικής πίεσης κάνει μια «στραβοτιμονιά» προς τα δεξιά. «Ο κεντρώος χώρος ήταν, είναι και θα είναι ζωτικής σημασίας για τον πρωθυπουργό», αναφέρει κυβερνητική πηγή, εξηγώντας γιατί όλα τα κεντρώα στελέχη παραμένουν στις θέσεις τους.
Το υπουργείο των Τεμπών
Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο πως στο υπουργείο των Τεμπών, δηλαδή στο Υποδομών και Μεταφορών, άλλαξαν και ο υπουργός και ο υφυπουργός. Ο Χρήστος Σταϊκούρας αποχώρησε εντελώς από το σχήμα καθώς χρεώνεται το γεγονός πως επί δύο χρόνια δεν έγιναν όσα έπρεπε στον σιδηρόδρομο, ενώ παρελθόν αποτελεί και ο Βασίλης Οικονόμου. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν πως για την κυβέρνηση η τραγωδία των Τεμπών μεταφράζεται στο «χρέος αναδιάταξης των σιδηροδρόμων», το οποίο αναλαμβάνει ο κ. Κυρανάκης.
Για το Μέγαρο Μαξίμου δεν υπήρχε άλλο υπουργείο στο οποίο έπρεπε να γίνουν αλλαγές λόγω Τεμπών «επειδή το ζητάει η αντιπολίτευση». Οι ίδιες πηγές μάλιστα σημειώνουν πως η αναβάθμιση της θέσης του υφυπουργού Μεταφορών σε αναπληρωτή υπουργό Μεταφορών δεν είναι τυπική ή επικοινωνιακή, καθώς ο κ. Κυρανάκης θα λογοδοτεί απευθείας στον πρωθυπουργό.
Πάντως, όπως έλεγε αρμόδια πηγή, δεν είναι τυχαίο πως τα πρόσωπα τα οποία επιβραβεύθηκαν στον ανασχηματισμό είναι κυρίως αυτά που εργάζονταν στους τομείς που τους είχε αναθέσει μέχρι πρότινος ο κ. Μητσοτάκης, χωρίς να δημιουργούν έριδες και εντάσεις.
Η νέα ανθρωπογεωγραφία και το παρασκήνιο
Ενας ανασχηματισμός με πολλές ανατροπές και ζυμώσεις μέχρι την τελευταία στιγμή ήταν αυτός της Παρασκευής, με τον πρωθυπουργό να επιλέγει να ανανεώσει όσο ποτέ άλλοτε το προφίλ της κυβέρνησής του. Τελικά συνολικά τέσσερις υπουργοί της κυβέρνησης έμειναν εντελώς εκτός σχήματος: ο Χρήστος Σταϊκούρας, ο οποίος αντικαταστάθηκε στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών από τον Χρίστο Δήμα. Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, τον οποίο αντικαθιστά στο υπουργείο Μετανάστευσης ο Μάκης Βορίδης. Ο Θόδωρος Σκυλακάκης, στη θέση του οποίου στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας πηγαίνει ο Σταύρος Παπασταύρου, και ο Χρήστος Στυλιανίδης, ο οποίος φεύγει από το υπουργείο Ναυτιλίας και στη θέση του πηγαίνει ο Βασίλης Κικίλιας.
Ο κ. Μητσοτάκης συνέχισε την παράδοση αξιοποίησης τεχνοκρατών με τους κ. Δοξιάδη, κ. Τσάφο, κ. Παπαϊωάννου.
Την ίδια ώρα ο πρωθυπουργός ενίσχυσε τον κομματικό πυρήνα στην κυβέρνηση με 10 βουλευτές σε θέσεις υφυπουργών, οι οποίοι μαζί με αυτούς που παραμένουν φθάνουν συνολικά τον αριθμό 23, που σημαίνει πως η Κ.Ο. έχει πλέον μεγάλη εκπροσώπηση. Οι βουλευτές που επιλέχθηκε να μπουν στο σχήμα είναι οι Γιάννης Λοβέρδος, Θανάσης Δαβάκης, Κώστας Βλάσης, Λάζαρος Τσαβδαρίδης, Αννα Ευθυμίου, Γιάννης Λαμπρόπουλος, Σέβη Βολουδάκη, Αννα Καραμανλή, Χρήστος Μπουκώρος και Κώστας Κατσαφάδος.
Παρά το γεγονός πάντως πως η ενίσχυση του «γαλάζιου» στοιχείου είναι κάτι παραπάνω από εμφανής, ο πρωθυπουργός δεν άφησε πιο πίσω και το τεχνοκρατικό στοιχείο, αφού έδωσε και πάλι τέτοια χροιά σε αρκετά υπουργεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Νίκος Τσάφος, νέος υφυπουργός Ενέργειας, που έχει σπουδάσει Διεθνείς Σχέσεις και Οικονομικά στο Boston University, ενώ είναι Professorial Lecturer στο πρόγραμμα του SAIS για την Ενέργεια, το Περιβάλλον και τους Φυσικούς Πόρους. Ο πρώην πρύτανης Νίκος Παπαϊωάννου αναβαθμίζεται από γενικός γραμματέας σε υφυπουργό Παιδείας με αρμοδιότητα την τριτοβάθμια εκπαίδευση, για να υλοποιήσει τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις στα πανεπιστήμια. Ο Αρίστος Δοξιάδης αναλαμβάνει ως υφυπουργός την Ερευνα και Καινοτομία, έναν τομέα που γνωρίζει καλά σε Ελλάδα και εξωτερικό, καθώς από το 1995 εργάζεται σε εταιρείες επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital) για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ενώ έχει αξιολογήσει εκατοντάδες επιχειρηματικά σχέδια και έχει συνεργαστεί με δεκάδες επιχειρηματίες. Παράλληλα πρόκειται για μια προσωπική επιλογή του πρωθυπουργού, καθώς τους συνδέει στενή φιλία.
«Οχι» στην ανακύκλωση, «ναι» στη γεωγραφία
Οσον αφορά την ανάλυση των προσώπων που μπήκαν ή δεν μπήκαν στο σχήμα προκύπτει κάτι ακόμη, που δεν μπορεί να διαφύγει την προσοχή. Ο πρωθυπουργός απέφυγε πολύ περισσότερο από άλλες φορές την ανακύκλωση προσώπων, καθώς πρώην υπουργοί που θεωρείτο μέχρι μία ημέρα πριν από τις ανακοινώσεις πως θα μπουν στο σχήμα, τελικά έμειναν εκτός.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Νότης Μηταράκης, ο Κώστας Σκρέκας και ο Θάνος Πλεύρης. Αν και πρόκειται για διαφορετικές περιπτώσεις, η κεντρική αιτία, όπως λένε αρμόδιες πηγές, δεν είναι πως ο πρωθυπουργός δεν εκτιμά τις ικανότητές τους, αλλά κυρίως δεν ήθελε να δοθεί το μήνυμα μιας διαρκούς ανακύκλωσης, επιλέγοντας να βγάλει πιο μπροστά μια νέα φουρνιά στελεχών. Την ίδια ώρα ο ανασχηματισμός, κάτι που έχει περάσει κάτω από τα ραντάρ, έχει και γεωγραφικό στίγμα. Η Πελοπόννησος για πρώτη φορά επί διακυβέρνησης Μητσοτάκη αποκτά τόσα στελέχη στην κυβέρνηση, καθώς μπήκαν ο κ. Λαμπρόπουλος από τη Μεσσηνία, ο κ. Βλάσης από την Αρκαδία και ο κ. Δαβάκης από τη Λακωνία, οι οποίοι μαζί με τους δύο Κορίνθιους ενισχύουν πολύ τη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή, που είναι βαρόμετρο για τη Νέα Δημοκρατία.
Η Βόρεια Ελλάδα ενισχύεται με την είσοδο της Αννας Ευθυμίου στη θέση της υφυπουργού Εργασίας αλλά και του κ. Παπαϊωάννου που κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη ως υφυπουργού Παιδείας και του κ. Τσαβδαρίδη από την Ημαθία ως υφυπουργού Ανάπτυξης. Την ίδια ώρα ο Γιάννης Κεφαλογιάννης από το Ρέθυμνο γίνεται υπουργός και η κ. Σέβη Βολουδάκη από τα Χανιά υφυπουργός Μετανάστευσης. Ενώ εκπροσώπους έχουν και η Θεσσαλία και το Ιόνιο.
Στο Μέγαρο Μαξίμου πάντως θεωρούν κομβική –και όχι άδικα– την αλλαγή στο Μετανάστευσης και Ασύλου, καθώς εκεί πήγε ένας σκληρός δεξιός που δεν το κρύβει, όπως ο Μάκης Βορίδης. Οπως σημειώνουν πάντως κυβερνητικές πηγές, η φύλαξη των συνόρων δεν είναι στις αρμοδιότητες του συγκεκριμένου υπουργείου. Ο κ. Βορίδης ανέλαβε το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο για να δώσει έμφαση στις επιστροφές, με δεδομένο ότι οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο μεταναστευτικό είναι αυτός ο τομέας. Υπέρ των επιστροφών άλλωστε έχει ταχθεί και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στις Συνόδους Κορυφής. Αρα ο κ. Βορίδης γίνεται υπουργός επιστροφών, ενώ αναμένεται να δρομολογήσει και τη θεσμοθέτηση της νόμιμης μετανάστευσης με όρους και κανόνες.
