Φόρτωση Text-to-Speech…
Του Αντώνη Αντζολέτου
Στον πρόλογο της «Ιθάκης» ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρει πως το βιβλίο του δεν γεννήθηκε από την ανάγκη της προσωπικής του δικαίωσης. Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι τους «πρώην» τους τρώει το άγχος της δικαίωσης. Στην περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα, η επιλογή φαίνεται να είναι στρατηγική. Αποφασίζει πρώτα να βουτήξει στα «βαθιά νερά» του παρελθόντος σε μια συζήτηση που θα κυριαρχήσει από τις 24 Νοεμβρίου, που θα κυκλοφορήσει το βιβλίο, μέχρι τουλάχιστον τα Χριστούγεννα. Από τον νέο χρόνο, αφού όπως πιστεύει θα έχει ξεμπερδέψει σε μεγάλο βαθμό με το 2015, θα επιχειρήσει να «αναβαπτιστεί» μέσω της νέας επαφής του με τον κόσμο και των πρωτοβουλιών που θα πάρει.
Τα κριτήρια – Οι αντιδράσεις που θα προκληθούν από την κυκλοφορία του βιβλίου, οι δημοσκοπήσεις στα τέλη Ιανουαρίου, οι νέες ομαδοποιήσεις, αλλά και οι πωλήσεις του θα καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις.
Η χρονική επιλογή για την έκδοση του βιβλίου ήταν η καλύτερη δυνατή. Οι προπαραγγελίες ξεκίνησαν και ο εκδοτικός οίκος μιλάει ήδη για εξαιρετικά μεγάλη ζήτηση. Ακολουθώντας τη σύγχρονη τεχνοτροπία των βιογραφικών συγγραμμάτων (Μπαράκ Ομπάμα, Ανγκελα Μέρκελ, Πάπας Φραγκίσκος, Ελον Μασκ κ.ά.) επέλεξε για το εξώφυλλο μια φωτογραφία «en face», σε μπλε φόντο, που ταιριάζει με την Ιθάκη και τις «όμορφες θάλασσες» για τις οποίες έχει μιλήσει. Το βιβλίο αναμφισβήτητα θα αποτελέσει τον «οδηγό» για τα επόμενα βήματα που θα κάνει o πρώην πρωθυπουργός. Οι αντιδράσεις που θα προκληθούν, οι δημοσκοπήσεις στα τέλη Ιανουαρίου, οι νέες ομαδοποιήσεις, αλλά και οι πωλήσεις του θα καθορίσουν τις επόμενες κινήσεις.
Ο πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ στον πρόλογο αναφέρει πως την εμπειρία και τη γνώση που απέκτησε από τη θητεία του ως πρωθυπουργός θα τη μετατρέψει σε σχέδιο «για την Ελλάδα του αύριο», συμπληρώνοντας πως δεν είναι διατεθειμένος να πέσει αμαχητί. Hταν αναμενόμενο η προαναγγελία του κόμματος να διαπερνά τις 762 σελίδες του βιβλίου που έγραψε. Για τον πρώην πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ τα διλήμματα όσον αφορά τα επόμενα βήματα είναι τρία.
Το timing
Πώς να κινηθεί ο πρώην πρωθυπουργός; Να μπει γρήγορα στην «αρένα» επιθυμούν τα περισσότερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ που θέλουν να μετακομίσουν από την Κουμουνδούρου στην Αμαλίας. Γι’ αυτό το σενάριο υπάρχουν δύο βασικοί κίνδυνοι. Η «υπονόμευση» από τους πολιτικούς αντιπάλους του θα ξεκινήσει από πολύ νωρίς. Οι εκλογές –εκτός απροόπτου– θα γίνουν την άνοιξη του 2027 και το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο θα έχει αρκετό χρόνο να μετατραπεί σε ένα καθαρό αντι-Τσίπρα ρεύμα. Στην περίπτωση που ακολουθήσει η δημιουργία κόμματος από τη Μαρία Καρυστιανού, στην Αμαλίας γνωρίζουν πως η αρχική δυναμική θα περιοριστεί αρκετά.
Υπάρχει και η επιλογή ο Αλέξης Τσίπρας να αφήσει να εξελίσσεται για αρκετό χρόνο η φθορά της κυβέρνησης, αναδεικνύοντας παράλληλα την αδυναμία της αντιπολίτευσης να παρουσιάσει εναλλακτική. Η αναμονή, ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να κουράσει τον κόσμο, δίνοντας παράλληλα την εικόνα πως διστάζει να κάνει το επόμενο βήμα. Το άλλο αρνητικό στοιχείο είναι πως σε αυτή την περίπτωση η δημιουργία κόμματος λίγο πριν από τις κάλπες δεν θα του δώσει τον απαιτούμενο χρόνο ώστε να ταυτιστούν οι προοδευτικοί ψηφοφόροι με το νέο εγχείρημα.
Τα στελέχη
Καλό είναι το επιστημονικό συμβούλιο με τους ακαδημαϊκούς ως «βιτρίνα», θετικό στοιχείο οι προτάσεις που θα κάνουν, ωστόσο ένα κόμμα δεν μπορεί να στηθεί, να τρέξει και να σταθεί μόνο με επιστημονικές μελέτες. Ο Αλέξης Τσίπρας επιθυμεί να ξαναγίνει πρωθυπουργός, όχι πρύτανης. Η επιλογή των πολιτικών στελεχών που θα βγουν μπροστά και θα αναλάβουν τον δύσκολο ρόλο της εκλαΐκευσης των κυβερνητικών προτάσεων του Ινστιτούτου και της αντιπαράθεσης με τη Νέα Δημοκρατία είναι ίσως το πιο δύσκολο εγχείρημα.
Ποιος θα είναι ο νέος Σκουρλέτης, Παππάς, Φίλης, Σπίρτζης που θα βγει απέναντι στον Γεωργιάδη, τον Μαρινάκη, τον Φλωρίδη να συγκρουστεί και να υπερασπιστεί το νέο κόμμα; Λίγοι είναι πλέον οι έντονα πολιτικοποιημένοι επαγγελματίες που θα παρατούσαν τα πάντα για να κυνηγήσουν μια αβέβαιη θέση στη Βουλή. Πολλούς «παλιούς» φαίνεται να μη θέλει να πάρει μαζί του. Οσοι όμως στήριξαν, χωρίς να αφορίσουν στη συνέχεια, τις πολιτικές που εφαρμόστηκαν το 2015-19 θα πρέπει να περιμένουν ένα νεύμα.
Κάποιους από τη φουρνιά των «ρεαλιστών» έχει ήδη δίπλα του. Αν το υπόδειγμα είναι το επιστημονικό συμβούλιο, η ανανέωση θα πρέπει να φτάσει –σε σχέση με το πολιτικό προσωπικό– στο 70%. Μόνο έτσι το rebranding θα ολοκληρωθεί και δεν θα του προσάψουν ότι απλώς άλλαξε γειτονιά στο κέντρο της Αθήνας.
Η ανανέωση – Αν το υπόδειγμα για την επιλογή των στελεχών ενός νέου εγχειρήματος είναι το επιστημονικό συμβούλιο,η ανανέωση θα πρέπει να φτάσει –σε σχέση με το πολιτικό προσωπικό– στο 70%.
Το στίγμα
Την περίοδο 2019-23 είχε κατηγορηθεί πως «πατούσε σε δύο βάρκες». Hθελε να μη δυσαρεστήσει την αριστερή πτέρυγα του κόμματος και παράλληλα να υλοποιήσει την απόφαση του συνεδρίου του 2022 που μιλούσε για διεύρυνση προς το Κέντρο. Τώρα η πρότασή του οφείλει να εκπέμπει ένα μήνυμα σταθερότητας, αλλά και σύγκρουσης με το κατεστημένο. Κεντρώοι, κεντροαριστεροί, αριστεροί, πιο αντισυμβατικό κοινό, αλλά και απογοητευμένοι αναποφάσιστοι θα πρέπει να μοιραστούν ένα κοινό όραμα με ρηξικέλευθα χαρακτηριστικά που θα τους ενώνει και ιδανικά θα τους ξαναβγάζει στον δρόμο για να διαμαρτυρηθούν. To πόσο εύκολο είναι ένας πρώην πρωθυπουργός να βγει πολύ έξω από τα συστημικά όρια θα φανεί στο χειροκρότημα.
Από τις μέχρι τώρα τοποθετήσεις του και κυρίως στα ψιλά γράμματα του προλόγου θα μπορούσε να εκτιμηθεί πως επιθυμεί να «παντρέψει» ένα σοσιαλιστικό ευρωπαϊκό προφίλ με την Αριστερά, με την οποία συστήθηκε στον κόσμο. «Ο ριζοσπαστισμός δεν είναι ψυχολογική κατάσταση, ούτε πόζα, αλλά η κατανόηση των προβλημάτων των πιο ευάλωτων και αδυνάμων και κυρίως η προσπάθεια για την επίλυσή τους», τονίζει στις πρώτες σελίδες του συγγράμματος, δείχνοντας πως δεν θέλει να αφήσει πίσω την πολιτική του καταγωγή, αλλά να τη φέρει στα μέτρα του.
Διαβάζοντας πίσω από μια ραψωδία προς εαυτόν
Της Αγγελικής Σπανού
Την επόμενη Τρίτη θα συνεδριάσει για πρώτη φορά, διαδικτυακά, το νέο επιστημονικό συμβούλιο του Ινστιτούτου Τσίπρα με τα 41 μέλη. Τόσο πολυπρόσωπες συζητήσεις είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να διεξαχθούν εξ αποστάσεως, αλλά στην περίπτωση του πρώην πρωθυπουργού πάντα οι συμβολισμοί είχαν μεγαλύτερη σημασία από την πραγματικότητα.
Eτσι, για να χαθούν οι παλιοί μέσα στους νέους, έγινε η επιλογή να φτιαχτεί ένα πληθωρικό «σώμα» αριστείας και τεχνοκρατίας που μπορεί να θεωρηθεί ενδεικτικό του κάδρου μιας «δεύτερης φοράς Αριστερά». Γιατί η Ιθάκη δεν μπορεί παρά να είναι η εξουσία στην οποία θέλει να επιστρέψει και όχι απλώς να δει από μακριά “καπνόν αποθρώσκοντα”, όπως ο ομηρικός, απολύτως ανιδιοτελής, Οδυσσέας.
Εμπιστος συνομιλητής του Τσίπρα στοιχηματίζει ότι θα κάνει το βήμα μεταξύ πρώτων και δεύτερων εκλογών, όταν στην πράξη θα έχει αποδειχθεί η θλιβερή αδυναμία της προοδευτικής αντιπολίτευσης.
Το απόσπασμα του προλόγου από το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα που δόθηκε στη δημοσιότητα δείχνει ότι αναγνωρίζει στον εαυτό του ηρωισμό. Μπορεί να γράφει ότι σκοπός του δεν είναι η «προσωπική δικαίωση», όμως η έμφαση με την οποία σημειώνει ότι ποτέ «δεν δείλιασε», ότι κατέθεσε «την τελευταία ικμάδα των δυνάμεών» του, σηκώνοντας «βάρος μεγαλύτερο από όσο θα άντεχε να σηκώσει ένας άνθρωπος μόνος του» για να «αλλάξει τη ροή της Ιστορίας» μαρτυρεί ότι διεκδικεί κάτι περισσότερο από δικαίωση, έναν εκ των υστέρων θρίαμβο.
Με έντονα λυρική διάθεση περιγράφει την πολιτική σαν «έφοδο στον ουρανό» και στην περίπτωσή του σαν «εσωτερική αποστολή» να «χτίσει ό,τι δεν υπήρχε», κουβαλώντας στις πλάτες του «τα φαντάσματα των αδικαίωτων αγώνων τού χθες, αλλά και τις ελπίδες μιας ολόκληρης γενιάς που τόλμησε να πιστέψει ότι τα πράγματα μπορούσαν να αλλάξουν».
Τι περισσότερο να έγραφε για να δείξει ότι ως πρωθυπουργός στ’ αλήθεια αισθάνθηκε σαν τον Οδυσσέα στη σχεδία που πάλεψε με Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες, αντιστάθηκε στη σαγήνη της Καλυψούς (της ολιγαρχίας ενδεχομένως), για να φτάσει στον προορισμό του, στην εκπλήρωση της «συλλογικής ανάγκης για αλλαγή και αξιοπρέπεια»;
Αγωνία για επιτυχία
Το επιθετικό μάρκετινγκ που γίνεται για το βιβλίο του δείχνει μεγάλη αγωνία για επιτυχία χωρίς προηγούμενο. Ο πρώην πρωθυπουργός συνδέει την έκδοση, την παρουσίαση και τις περιοδείες που θα ακολουθήσουν με το πολιτικό του σχέδιο. Είναι, όμως, έτοιμο;
Οργανωτικά δεν έχει γίνει κάποια σοβαρή προετοιμασία και ο καιρός που μένει δεν είναι πολύς. Φέρεται από συνομιλητές του να μην εξετάζει το σενάριο μιας ομοσπονδίας κομμάτων (όπως η Δημοκρατική Συμπαράταξη ή το Κίνημα Αλλαγής) με τον φόβο ότι θα μολυνθεί από το «παλιό». Φέρεται, επίσης, να μην έχει κάνει ακόμη συμφωνίες με βουλευτές και στελέχη που θέλουν να τον ακολουθήσουν και τους θέλει και ο ίδιος γιατί, με το «βαθιά διαμορφωμένο από την εμπειρία, σφυρηλατημένο από τα γεγονότα» ένστικτο στο οποίο αναφέρεται στον πρόλογο του βιβλίου του, ξέρει ότι αν υπάρχει ρεύμα, όλα τα υπόλοιπα είναι εύκολα.
Αλλά δεν υπάρχει ρεύμα. Αναλυτές δημοσκοπήσεων και πολιτικοί επιστήμονες συμφωνούν ότι σε αυτή τη συγκυρία, δυναμική έχει ο αντισυστημισμός και ο πρώην πρωθυπουργός είναι πια μακριά από αυτό το κύμα.
Mπορεί να γράφει τώρα ότι «ο ριζοσπαστισμός δεν είναι ψυχολογική κατάσταση, ούτε πόζα, αλλά η κατανόηση των προβλημάτων των πιο ευάλωτων και αδυνάμων και κυρίως η προσπάθεια για την επίλυσή τους», όμως το ξέρουν όλοι στον προοδευτικό χώρο ότι αυτός είναι ένας ανώδυνος, απλοϊκός ορισμός.
Εμπιστος συνομιλητής του Αλ. Τσίπρα στοιχηματίζει ότι θα κάνει το βήμα μεταξύ πρώτων και δεύτερων εκλογών, όχι νωρίτερα, όταν στην πράξη θα έχει αποδειχθεί η θλιβερή αδυναμία της προοδευτικής αντιπολίτευσης. Μέχρι τότε από τον κόσμο που θα μαζεύεται γύρω του όταν θα γυρνάει από πόλη σε πόλη για να παρουσιάσει το –κυριολεκτικά ακριβό– βιβλίο του θα έχουν φανεί τα όρια της δυναμικής που μπορεί να δημιουργήσει.
«Το μέλλον διαρκεί πολύ», γράφει στην τελευταία παράγραφο του κειμένου που προδημοσιεύθηκε. Δεν εξηγεί, για όσους δεν το ξέρουν, ότι πρόκειται για τον τίτλο βιβλίου του Γάλλου μαρξιστή φιλοσόφου Λουί Αλτουσέρ, που δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατό του (1990) και είχε γραφτεί αφού σκότωσε τη γυναίκα του και ενώ βρισκόταν στο ψυχιατρείο. Γιατί κάποιες φορές το μέλλον διαρκεί ελάχιστα.
