Πρόσφατα η γυναίκα που συμβούλευε τις Βρυξέλλες για την εξωτερική πολιτική του μπλογκ, Νάταλι Τότσι, αναρωτήθηκε εάν έχει πάρει χαμπάρι η ΕΕ ότι πλέον είναι μόνη της, δίχως τη στήριξη τω ΗΠΑ. Αμερικανοί συνάδελφοί της, όμως, βλέπουν ότι οι Ευρωπαίοι δεν έχουν εναλλακτική, προς το παρόν, στον «γάμο» ΗΠΑ-ΕΕ.
Οι τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία και η δημοσίευση της νέας Εθνικής Στρατηγικής Ασφαλείας των ΗΠΑ έδειξαν την ιστορική μετατόπιση της Ουάσιγκτον.
Η δεύτερη προεδρία των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραπ, εγκατέλειψε την παραδοσιακή αμερικανική εξωτερική πολιτική που εδραζόταν στη διατήρηση της παγκόσμιας τάξης –ακόμα και με μονομερείς κηρύξεις πολέμων- σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους.
Έτσι, συμφωνούν με τη Νάταλι Τότσι οι πρώην σύμβουλοι Δημοκρατικών προέδρων, Φίλιπ Γκόρντον, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Brookings και Μάρα Κάρλιν καθηγήτρια Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Τζον Χόπκινς.: Οι Ευρωπαίοι είναι μάλλον μόνοι τους.
«Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι ότι οι Ευρωπαίοι δεν διαθέτουν προφανές Σχέδιο Β» λένε σε ανάλυσή τους στο περιοδικό Foreign Affairs. «Πολλοί από τους στενότερους φίλους της Ουάσιγκτον δεν είναι προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουν έναν κόσμο στον οποίο δεν μπορούν πλέον να υπολογίζουν στις ΗΠΑ για την προστασία τους—πόσο μάλλον έναν κόσμο στον οποίο οι ΗΠΑ μετατρέπονται σε αντίπαλο. Αρχίζουν απρόθυμα να αναγνωρίζουν το μέγεθος της αλλαγής και γνωρίζουν ότι πρέπει να προετοιμαστούν».
Ωστόσο, οι δύο ειδικοί αναγνωρίζουν ότι «χρόνια εξάρτησης, βαθιές εσωτερικές και περιφερειακές διαιρέσεις και η προτίμηση για δαπάνες σε κοινωνικές ανάγκες αντί για την άμυνα τους έχουν αφήσει χωρίς βιώσιμες επιλογές στο άμεσο μέλλον».
Παίζοντας με τον χρόνο
Έτσι, προσθέτουν ότι οι περισσότεροι σύμμαχοι των ΗΠΑ απλώς κερδίζουν χρόνο, προσπαθώντας να διατηρήσουν όσο το δυνατόν περισσότερη στήριξη από την Ουάσιγκτον, ενώ εξετάζουν τι θα ακολουθήσει.
«Κολακεύουν τον Τραμπ με δουλοπρεπείς επαίνους, του προσφέρουν δώρα, τον φιλοξενούν σε πολυτελείς εκδηλώσεις, υπόσχονται να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες, αποδέχονται άνισες εμπορικές συμφωνίες, δεσμεύονται (χωρίς απαραίτητα να υλοποιούν) σε τεράστιες επενδύσεις στις ΗΠΑ και επιμένουν ότι οι συμμαχίες τους με τις ΗΠΑ παραμένουν βιώσιμες. Το κάνουν με την ελπίδα ότι, όπως μετά την πρώτη θητεία Τραμπ, θα αντικατασταθεί και πάλι από έναν πρόεδρο πιο δεσμευμένο στη διατήρηση του παραδοσιακού παγκόσμιου ρόλου της Ουάσιγκτον».
Για τους δύο ειδικούς όμως, μια τέτοια σκέψη είναι ευσεβής πόθος, καθώς όπως σημειώνουν ο Τραμπ θα παραμείνει στην εξουσία για άλλα τρία χρόνια, που είναι ακετός χρόνος ώστε το σύστημα συμμαχιών να υποβαθμιστεί περαιτέρω ή ώστε οι αντίπαλοι να εκμεταλλευτούν το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ.
«Όσοι πιστεύουν στις συμμαχίες, στους παγκόσμιους κανόνες, τις νόρμες και τους θεσμούς, καθώς και στο αμερικανικό ίδιον συμφέρον να διατηρεί συνεργασίες, μπορούν να ελπίζουν ότι η προσέγγιση Τραμπ δεν θα είναι μόνιμη και να ενεργήσουν αναλόγως. Όμως αυτό μπορεί να είναι απερίσκεπτο» λένε.
«Ο Τραμπ αντιπροσωπεύει τις αμερικανικές στάσεις απέναντι στην εξωτερική πολιτική όσο και τις διαμορφώνει. Μια γενιά αποτυχημένων παρεμβάσεων στο εξωτερικό, αυξανόμενα ελλείμματα προϋπολογισμού, συσσωρευμένο χρέος και η επιθυμία εστίασης στα εσωτερικά ζητήματα έχουν καταστήσει τους Αμερικανούς, σε όλο το πολιτικό φάσμα, πιο απρόθυμους να επωμιστούν τα βάρη της παγκόσμιας ηγεσίας απ’ ό,τι σε οποιαδήποτε περίοδο μετά τον Β΄ Π.Π».
Μέχρι στιγμής, κατά τη δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ, οι περισσότεροι σύμμαχοι και εταίροι των ΗΠΑ συνεχίζουν να προσκολλώνται στην αμερικανική στήριξη, συχνά απελπισμένα, καταλήγουν οι Γκόρντον και Κάραλαν, συνιστώντας στους συμμάχους των ΗΠΑ, να αρχίσουν να αναπτύσσουν γρήγορα ένα Σχέδιο Β (Plan B).
