Ακόμη ένα από τα υψηλόβαθμα στελέχη του υπουργείου Μεταφορών, πέρασε την Παρασκευή, 4 Απριλίου, το κατώφλι του εφέτη ανακριτή Λάρισας, Σωτήρη Μπακαΐμη, που χειρίζεται την υπόθεση της σιδηροδρομικής τραγωδίας στα Τέμπη, προκειμένου να απολογηθεί έπειτα από τρεις αναβολές. Πρόκειται για τον 65χρονο Διευθυντή Επιβατικών Μεταφορών και αναπληρωτή προϊστάμενο της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών, ο οποίος αντιμετωπίζει δίωξη σε βαθμό κακουργήματος για διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών, και δήλωσε, μεταξύ άλλων, αναρμόδιος για θέματα ασφαλείας του σιδηρόδρομου, ενώ απέδωσε τις ευθύνες σε στελέχη της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), στον Διαχειριστή της Υποδομής (ΟΣΕ) αλλά και στη Γενική Διεύθυνση Υποδομών.
Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνα Χαϊνά
Κατά την διάρκεια της πολύωρης απολογητικής διαδικασίας, ο 65χρονος κατέθεσε αρχικά ένα απολογητικό υπόμνημα 94 σελίδων, προτού απαντήσει στις δεκάδες ερωτήσεις του ανακριτή, και αρνήθηκε πλήρως τις κατηγορίες που του αποδίδονται. Αφού απολογήθηκε, αφέθηκε ελεύθερος χωρίς περιοριστικό όρο.
Όπως λέει ο ίδιος, από τις 25 Ιουλίου 2013 έως και σήμερα είναι Διευθυντής της Διεύθυνσης Επιβατικών Μεταφορών, ενώ άσκησε καθήκοντα αναπληρωτή προϊστάμενου της Γενικής Δ/νσης Μεταφορών, προσωρινά για το διάστημα από 09/02/2022 έως 14/02/2024.
Ο αναπληρωτής προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών, στην απολογία του, που παρουσιάζει το enikos.gr, απαντώντας σε σχετική ερώτηση του εφέτη ανακριτή για την εικόνα που είχε για την κατάσταση της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, από την ανάληψη των καθηκόντων του στη συγκεκριμένη θέση, έως και το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου, εκείνος απάντησε: «Όταν ανέλαβα, διαπίστωσα πως η Γενική Διεύθυνση Μεταφορών είχε καθήκοντα διοικητικής εποπτείας επί του διαχειριστή υποδομής ΟΣΕ και επί της ΡΑΣ, αποκλείοντας κάθε αρμοδιότητα για θέματα ασφαλείας, για την οποία αποκλειστική αρμοδιότητα είχε και έχει έως σήμερα η ΡΑΣ, η οποία υπόκειται μόνο σε κοινοβουλευτικό έλεγχο. (…) Σε ό,τι αφορά την κατάσταση στο ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, τα συστήματα ασφάλειας ERTMS, ήταν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Υποδομών του υπουργείου. Η Δ/νση Σιδηροδρομικών Μεταφορών έχει την αρμοδιότητα ενημέρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ERA για το πλάνο εφαρμογής του ERTMS στην Ελλάδα, κατόπιν σχετικού ερωτήματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν είχαμε καμία αρμοδιότητα να παρέμβουμε στην ΕΡΓΟΣΕ και στην Γενική Γραμματεία Υποδομών για επιτάχυνση του χρονοδιαγράμματος ολοκλήρωσης των έργων».
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τα όσα κατέθεσε ο κατηγορούμενος, η λειτουργία του σιδηροδρόμου σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία, «ανήκει στα βασικά καθήκοντα του Διαχειριστή Υποδομής ΟΣΕ, ο οποίος μέσω του Γενικού Κανονισμού Κίνησης οφείλει να εξασφαλίζει την ασφάλεια στην σιδηροδρομική κυκλοφορία σε όλες τις περιπτώσεις, ακόμη και στις πλέον ακραίες. Ο ΟΣΕ έχει πλήρη αυτοτέλεια στην λήψη των αποφάσεων για την σιδηροδρομική κυκλοφορία στην Ελλάδα».
«Δεν είχα να εκτελέσω καθήκοντα για την εξασφάλιση της ασφάλειας»
Η αμέσως επόμενη ερώτηση του εφέτη ανακριτή, αφορούσε τις ενέργειες στις οποίες προέβη ο κατηγορούμενος, στο πλαίσιο των καθηκόντων του, ειδικά ως προς την ασφάλεια της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας. Ο αναπληρωτής προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών αρνήθηκε κάθε αρμοδιότητα για το συγκεκριμένο ζήτημα, επισημαίνοντας πως: «Δεν είχα να εκτελέσω καθήκοντα για την εξασφάλιση της ασφάλειας στον σιδηρόδρομο, καθώς αυτό αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της ΡΑΣ». Όταν ρωτήθηκε σχετικά από τον κ. Μπακαΐμη εάν είχε επαφή, συνεννόηση ή κάποιου είδους συντονισμό με την ΡΑΣ, σχετικά με τα ζητήματα ασφάλειας επί της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας, ο 65χρονος απάντησε «όχι δεν είχα καμία τέτοια συνεργασία. Η ΡΑΣ κατά την διάρκεια της θητείας μου μέχρι το δυστύχημα, δεν είχε αποστείλει έγγραφο στην Γενική Δ/νση Μεταφορών, και ούτε είχα συνάντηση με την πρόεδρο ή άλλο στέλεχός της».
Ερωτηθείς εάν άσκησε ειδικότερη εποπτεία, έλεγχο ή έστω εάν τελούσε είτε ο ίδιος, είτε τα αρμόδια τμήματα της Γενικής Δ/νσης Μεταφορών σε επαφή με τον ΟΣΕ και τις αρμόδιες Διευθύνσεις του σχετικά με τα ζητήματα ασφάλειας επί της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας, ο κατηγορούμενος επανέλαβε αρχικά πως «πέραν του ότι εποπτεία από την δική μου Δ/νση δεν υπάρχει, γιατί ο ΟΣΕ έχει αυτοτέλεια στην λήψη των αποφάσεων για την ασφάλεια της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας», και πρόσθεσε ότι «δεν είχα καμία επαφή, ούτε συνεργασία».
Το ίδιο μοτίβο ερωταπαντήσεων συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της απολογίας του, παρόλο που ο κατηγορούμενος επέμεινε να χαρακτηρίζει ως «αναρμόδιο» το υπουργείο για τα θέματα ασφάλειας, ο εφέτης ανακριτής επέμεινε, ρωτώντας τον για τις ενημερώσεις που προέβαινε το υπουργείο προς την Ε.Ε. και τον ERA σχετικά με την διαλειτουργικότητα αλλά και περαιτέρω σχετικά με ζητήματα ασφάλειας στο σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς και τι είδους ενημέρωση παρείχε στον εκάστοτε Υπουργό/Υφυπουργό/Γενικό Γραμματέα Μεταφορών, για το ίδιο θέμα.
Στην πρώτη περίπτωση ο κατηγορούμενος απάντησε πως «η ενημέρωση για την οποία με ρωτάτε άνηκε στην αποκλειστική αρμοδιότητα της ΡΑΣ», ενώ στην δεύτερη περίπτωση, είπε πως «ενημέρωση ειδικά για θέματα ασφάλειας της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας δεν είχε γίνει, γιατί την αρμοδιότητα της ασφάλειας είχε ο Διαχειριστής Υποδομής (ΟΣΕ)».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ερωτήσεις του εφέτη ανακριτή για τον Γενικό Γραμματέα Μεταφορών, κ. Ιωάννη Ξιφαρά. Συγκεκριμένα, ρώτησε τον κατηγορούμενο, τι είδους εποπτεία ασκούσε ως Γενικός Γραμματέας Μεταφορών, ο κ. Ιωάννης Ξιφαράς, στη Γενική Δ/νση Μεταφορών και στη Δ/νση Σιδηροδρομικών Μεταφορών, σχετικά με ζητήματα ασφάλειας, καθώς και εάν ζητούσε ειδικότερη ενημέρωση για τα θέματα αυτά από τους υπηρεσιακούς παράγοντες, αλλά και από τον ίδιο. Επίσης, ρωτήθηκε εάν ο κ. Ξιφαράς προέβαινε σε συγκεκριμένες συστάσεις για τα σχετικά ζητήματα.
«Όχι, ποτέ ο κ. Ξιφαράς δεν είχε ζητήσει ενημέρωση από την Γενική Δ/νση Μεταφορών για θέματα ασφάλειας, καθώς η ΡΑΣ ήταν και είναι αποκλειστικά αρμόδια, και συνεπώς αν παρίστατο ανάγκη για τέτοια ενημέρωση θα την λάμβανε απευθείας από τα στελέχη της» απάντησε ο αναπληρωτής προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Μεταφορών.
«Δεν ενημερώθηκα ποτέ για την πλήρη παύση λειτουργίας του ΚΕΚ Λάρισας»
Παράλληλα, ο κατηγορούμενος ρωτήθηκε εάν έθεσε ποτέ είτε στους πολιτικούς του προϊσταμένους, είτε στην ΡΑΣ, είτε στον ΟΣΕ, ζήτημα αύξησης του αριθμού των σταθμαρχών στις βάρδιες όλων των ωρών, της μείωσης των ταχυτήτων των κινούμενων αμαξοστοιχιών, συνεπεία της κατάπτωσης των συστημάτων ασφαλείας της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας στο δίκτυο, και της συνεπείας αυτού κινδυνώδους λειτουργίας του σιδηρόδρομου. «Όχι, γιατί δεν έχω καμία αρμοδιότητα στα θέματα σιδηροδρομικής ασφάλειας, που είναι αρμόδιος ο Διαχειριστής Υποδομής ΟΣΕ».
Σχετικά με το εάν έλαβε γνώση για την πλήρη παύση λειτουργίας του ΚΕΚ Λάρισας τον Ιούλιο του 2019, απάντησε πως «δεν ενημερώθηκα ποτέ για το συγκεκριμένο γεγονός. Επαναλαμβάνω και πάλι ότι δεν υπήρχε περίπτωση να ενημερωθώ για το σχετικό συμβάν γιατί δεν είναι αρμοδιότητα της Γενικής Δ/νσης Μεταφορών, ούτε των υπαγόμενων σε αυτή Υπηρεσιών».
Καμία ευθύνη για την σύμβαση 717
Ερωτηθείς εάν τον απασχόλησε ποτέ το ζήτημα της μεγάλης χρονικής καθυστέρησης της υλοποίησης – ολοκλήρωσης της σύμβασης 717/14, ο κατηγορούμενος επεσήμανε πως δεν έχει καμία αρμοδιότητα στην παρακολούθηση έργων σιδηροδρομικών υποδομών, καθώς «αυτό αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, και των υπ’ αυτής οργάνων». Ωστόσο, ο εφέτης ανακριτής επέμεινε, και τον ρώτησε, εάν γνωρίζει, πού οφείλεται η καθυστέρηση και οι παρατάσεις με τον ίδιο να απαντά πως «δεν γνωρίζω καθώς αυτό αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Υποδομών».
Όταν ρωτήθηκε εάν ασχολήθηκε ποτέ με συντονισμό μεταξύ ΕΡΓΟΣΕ – ΟΣΕ για την ολοκλήρωση της σύμβασης 717, ο κατηγορούμενος είπε «όχι, καθώς αποκλειστική αρμοδιότητα έχει η Γενική Γραμματεία Υποδομών».
Για τα ζητήματα όπως οι νυχτερινές βάρδιες στον Σ.Σ. Λάρισας, η παύση λειτουργίας του Κέντρου Ελέγχου Κυκλοφορίας Λάρισας, η μη λειτουργία του επιτρόχιου συστήματος GSMR, ως υπευθύνους ο 65χρονος υπέδειξε τον ΟΣΕ και τη ΡΑΣ. Συγκεκριμένα, σχετικά με την σημερινή κατάσταση του δικτύου ως προς τη λειτουργία των προβλεπόμενων συστημάτων ασφαλείας της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας, ο κατηγορούμενος επανέλαβε πως δεν γνωρίζει, καθώς δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Δ/νσης Επιβατικών Μεταφορών της οποίας προΐσταται, ενώ ερωτηθείς εάν τον απασχόλησε ποτέ το ζήτημα ενσωμάτωσης – ολοκλήρωσης του GSMR, της δοκιμαστικής λειτουργίας του και του χρόνου πιστοποίησής του, είπε πως «αποκλειστική αρμόδια για την υλοποίηση του συγκεκριμένου συστήματος, είναι η ΡΑΣ».
Παράλληλα, στην ερώτηση τι είδους και έκτασης έλεγχο-εποπτεία ασκούσε η Γενική Δ/νση Μεταφορών στους εκτελούντες μεταφορικό έργο επί του δικτύου φορείς-εταιρείες μεταξύ των οποίων και η Hellenic Train, ο 65χρονος είπε πως «καμία τέτοια εποπτεία δεν ασκείτο καθώς αποκλειστικά αρμόδιο για τον σκοπό αυτό είναι η ΡΑΣ».
«Ευθύνη του σταθμάρχη, του μηχανοδηγού και του ΟΣΕ το δυστύχημα»
Τέλος, ο κατηγορούμενος ρωτήθηκε, πού μπορεί να αποδοθεί η ευθύνη για το δυστύχημα, εκείνος απάντησε: «Θεωρώ ότι ευθύνη μπορεί να καταλογιστεί στον σταθμάρχη του Σ.Σ. Λάρισας της βάρδιας, καθώς παρέβη τον ισχύοντα ΓΚΚ, μη δίνοντας σαφή οδηγία στον μηχανοδηγό της αμαξοστοιχίας για την γραμμή που θα έπρεπε να κινηθεί η αμαξοστοιχία ανόδου ή καθόδου, αλλά και στον μηχανοδηγό, ο οποίος ενώ δεν έλαβε σαφή οδηγία για την γραμμή που έπρεπε να κινηθεί, δεν ζήτησε διευκρίνιση και ούτε ακινητοποίησε τον συρμό. Επιπλέον, ο Επιθεωρητής της Γ’ Περιφέρειας δεν θα έπρεπε να εμπιστευτεί την θέση του Σταθμάρχη σε άτομα με πολύ ελάχιστη εμπειρία ειδικά για τον Σ.Σ. Λάρισας, που είναι κομβικός σταθμός του σιδηροδρομικού δικτύου. Εδώ εντοπίζονται και οι ευθύνες στον Διαχειριστή Υποδομής (ΟΣΕ) για την εκτέλεση του προγράμματος εκπαίδευσης και εξέτασης των Σταθμαρχών, όπως διαπιστώνεται από την 24/2023 απόφαση της ΡΑΣ. Τέλος, και ο ρυθμιστής κυκλοφορίας του ΟΣΕ θα μπορούσε να διαπιστώσει αδυναμία στον Σ.Σ. Λάρισας, όπως διαπίστωσε στον Σ.Σ. Παλαιοφαρσάλου λίγο νωρίτερα εκείνη την μέρα, και να απαιτήσει την ύπαρξη του δεύτερου σταθμάρχη την συγκεκριμένη ημέρα στον Σ.Σ. Λάρισας».
Σημειώνεται πως σε βάρος του έχει ασκηθεί κακουργηματική δίωξη για διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών δια παραλείψεως, καθώς και πλημμεληματική δίωξη για ανθρωποκτονία από αμέλεια κατά συρροή και βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια κατά συρροή, όπως επίσης και απλή σωματική βλάβη από αμέλεια κατά συρροή.
