Αναφερόμενοι στην «απουσία πατέρα» συχνά η σκέψη μας, μας παραπέμπει στον θάνατο ή στην έλλειψη της φυσικής παρουσίας του. Όμως, ένας συναισθηματικά μη διαθέσιμος πατέρας μπορεί να είναι εξίσου επιζήμιος με τον φυσικά απόντα. Επικριτικοί, απόμακροι ή συναισθηματικά αποσυρμένοι πατέρες μπορούν να αφήσουν μόνιμο και βαρύ αντίκτυπο στην ανάπτυξη της κόρης τους. Η απουσία της συνεπούς παρουσίας του πατέρα μπορεί να δημιουργήσει προκλήσεις στη διαμόρφωση και την διατήρηση υγιών σχέσεων. Η κόρη, υπό την απουσία του πατέρα, μπορεί να αντιμετωπίζει προβλήματα εμπιστοσύνης, φόβο εγκατάλειψης ή απόρριψη. Μπορεί να δυσκολεύεται να ανοιχτεί, να εκφράσει ενσυναίσθηση και να δημιουργήσει ουσιαστικές σχέσεις εμπιστοσύνης και εγγύτητας με τους άλλους.
Η «επιθυμία του πατέρα» ενώ εκείνος απουσιάζει (φυσικά ή συναισθηματικά) έχει σημαντική συμβολή στον σχηματισμό της ταυτότητας μίας κόρης. Υπάρχει η έμφυτη λαχτάρα της για μία στοργική, υποστηρικτική πατρική φιγούρα. Αυτή η επιθυμία παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της αίσθησης της αυτοεκτίμησης και της ταυτότητάς της. Όταν αυτή η επιθυμία δεν εκπληρώνεται, μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα ανασφάλειας, μοναξιάς και κατακερματισμένης αίσθησης του εαυτού. Η κόρη συχνά βιώνει μία βαθιά λαχτάρα για πατρική αγάπη. Αυτή η λαχτάρα μπορεί να επιμείνει σε όλη της την ζωή, οδηγώντας σε ένα βαθύ συναισθηματικό κενό, εκλιπαρώντας για την αγάπη και την σύνδεση που δεν της δόθηκε από τον πατέρα.
Advertisment
Ο Jung, κάνει αναφορά στην αρχετυπική* πατρική φιγούρα. Ένας υγιής πατέρας ενσαρκώνει ανδρικά αρχέτυπα όπως η δύναμη, η καθοδήγηση και η προστασία. Η απουσία αυτών των ιδιοτήτων μπορεί να δημιουργήσει μία «αρχετυπική πληγή» που επηρεάζει τις σχέσεις της κόρης με τους άντρες και τις φιγούρες εξουσίας σε όλη της την ζωή. Το αρχέτυπο του πατέρα παίζει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία.
Η πατρική φιγούρα παρέχει ένα μοντέλο συμπεριφοράς και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται την εξουσία και την δύναμη. Ο Jung ανέφερε ότι ένα άτομο που είχε αρνητικές εμπειρίες με τον πατέρα του, μπορεί να δυσκολεύεται να ενσωματώσει το αρχέτυπο του πατέρα στην προσωπικότητα του, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε δυσκολίες όχι μόνο των διαπροσωπικών σχέσεων αλλά και σε άλλους τομείς της ζωής. Σύμφωνα με τον Schwartz, η «πληγή του πατέρα» μπορεί να ισοδυναμεί με την δημιουργία μίας «σιωπηλής φωνής» μέσα στην κόρη (splintered voice). Η κόρη, δυσκολεύεται να εκφραστεί αυθεντικά ή αισθάνεται ανάξια να εισακουστεί.
Υπάρχουν αρκετοί αμυντικοί μηχανισμοί αντιμετώπισης αυτής της συνθήκης και συχνής εκδήλωσης «ανθυγιεινών συμπεριφορών». Η κόρη μπορεί να αναζητήσει επικύρωση και αποδοχή από εξωτερικές πηγές, καθώς αναζητά την επιβεβαίωση που δεν είχε ποτέ από τον πατέρα της. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εξαρτητικές συμπεριφορές προς τους άλλους ώστε να επιβεβαιώσει έτσι την αυτοεκτίμησή της, καθιστώντας την ευάλωτη σε ανθυγιεινές σχέσεις και συνεξάρτηση, ή σε ακριβώς αντίθετες συμπεριφορές απόσυρσης και απομάκρυνσης.
Advertisment
Η απουσία της καθοδήγησης του πατέρα μπορεί να επηρεάσει τις προσωπικές επιλογές και πεποιθήσεις της κόρης. Χωρίς ισχυρή ανδρική επιρροή, μπορεί να δυσκολεύεται να θέσει σαφή και υγιή όρια, να πάρει σωστές αποφάσεις και πιθανόν να είναι επιρρεπής σε επιβλαβείς πειρασμούς. Είναι σημαντικό να υπάρξει υποστήριξη και καθοδήγηση, ώστε η κόρη να αναπτύξει μία ισχυρή αίσθηση του εαυτού και να οδηγηθεί σε επιλογές που να ευθυγραμμίζονται με την ευημερία της.
Η αναγνώριση και η κατανόηση του αντίκτυπου της απουσίας πατέρα είναι το πρώτο βήμα για να σπάσει ο φαύλος κύκλος. Αναγνωρίζοντας τα συναισθήματα, τις προκλήσεις και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις, η κόρη μπορεί να αρχίσει να αντιμετωπίζει τις εμπειρίες της και να εργάζεται για την θεραπεία και την προσωπική της ανάπτυξη.
Η πορεία προς τη θεραπεία περιλαμβάνει θεραπευτικές μεθόδους όπως το ημερολόγιο, η ανάλυση ονείρων, το role playing κλπ. Οι μέθοδοι αυτές, θα βοηθήσουν την κόρη να κατανοήσει τον αντίκτυπο της ανατροφής της και να ξεκινήσει την διαδικασία θεραπείας. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως οι ομάδες συμβουλευτικής ή υποστήριξης, μπορούν να παρέχουν έναν ασφαλή χώρο για να εξερευνήσουν τα συναισθήματά της, να αναπτύξει στρατηγικές αντιμετώπισης και να έχει υποστήριξη από ανθρώπους με παρόμοιες εμπειρίες. Τα δίκτυα υποστήριξης, η οικογένεια, οι φίλοι, διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην παροχή της καθοδήγησης και της ενθάρρυνσης που απαιτούνται για την θεραπεία και την ανάπτυξη.
Η κόρη χρειάζεται να απενοχοποιηθεί και να αντιληφθεί, ότι η απουσία του πατέρα της δεν ήταν δικό της λάθος και ως εκ τούτου, οφείλει να συμπεριφερθεί στον εαυτό της με καλοσύνη και κατανόηση.
Ανακτώντας τις δυνάμεις της, η κόρη θα διεκδικήσει ξανά την προσωπική της δύναμη. Κατανοώντας την «πληγή του πατέρα» και επεξεργαζόμενη τα αποτελέσματά της, μπορεί να αναπτύξει υγιείς σχέσεις, ισχυρή αυτοεκτίμηση και μεγαλύτερη αίσθηση αυτεπάρκειας.
*Τα αρχέτυπα είναι καθολικά, εγγενή μοντέλα διακριτών πτυχών ταυτότητας και προσωπικότητας που παίζουν ρόλο στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Ο ψυχίατρος Carl Jung ανέφερε ότι τα αρχέτυπα ήταν αρχαϊκές μορφές έμφυτης ανθρώπινης γνώσης που μεταδόθηκε από τους προγόνους μας.
Παραπομπές
C. G. Jung, Translated by R.F.C Hull.
The Archetypes and The Collective Unconscious (Collected Works of C.G. Jung Vol.9 Part 1) (The Collected Works of C. G. Jung). Princeton University Press; 2nd edition (August 1, 1981)
Susan E. Schwartz. The Absent Father Effect on Daughters, Father Desire, Father Wounds. Routledge; 1st edition (November 30, 2020).
