Πράσινο φως στο νέο χρηματοδοτικό «εργαλείο» δανειοδότησης μέσω των αγορών ύψους 150 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής παραγωγής του «μπλοκ», που ανοίγει τον δρόμο και στη συνεργασία με τρίτες χώρες, έδωσαν χθες οι πρέσβεις της Ε.Ε. (Coreper).
Παρά την αποχή της Ουγγαρίας, το κείμενο του κανονισμού πέρασε με ειδική πλειοψηφία. To λεγόμενο Safe (Δράση για την Ασφάλεια της Ευρώπης), που πρότεινε τον περασμένο Μάρτιο η Κομισιόν, χρειάζεται, πάντως, να εγκριθεί πλέον επισήμως από τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στις 27 Μαΐου.
Το κείμενο, το οποίο η «Κ» έχει στη διάθεσή της, αφήνει ανοιχτές τις πόρτες για τη συμμετοχή τρίτων χωρών –άρα και της Τουρκίας– στα νέα αμυντικά κοινά προγράμματα με κάποιες «δικλίδες» ασφαλείας.
H συμμετοχή της Τουρκίας στα ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα και η προσπάθεια της Αθήνας για λήψη των αποφάσεων με ομοφωνία.
Κατά κανόνα τουλάχιστον το 65% της αξίας κάθε έργου, που θα χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του σχεδίου ασφάλειας, θα πρέπει να προέρχεται από αμυντικές εταιρείες στην Ε.Ε., στη Νορβηγία ή στην Ουκρανία – εκτός εάν η Κομισιόν συνάψει συμφωνία ασφάλειας και εμπορική συμφωνία αμυντικής βιομηχανίας με τρίτη χώρα, όπως συνέβη την περασμένη Δευτέρα με το Ηνωμένο Βασίλειο.
Κάτι τέτοιο, όπως η «Κ» έχει ήδη αναδείξει, είναι εξαιρετικά δύσκολο, λόγω της απόστασης που χωρίζει την Αγκυρα από το ευρωπαϊκό κεκτημένο σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής.
Το παράθυρο, σε αυτή την περίπτωση, για την Τουρκία είναι η δυνατότητα σύναψης εμπορικής συμφωνίας, που χρειάζεται απλώς ειδική πλειοψηφία και ήταν εξαρχής και το «επίμαχο» ζήτημα που απασχόλησε την ελληνική πλευρά.
Γι’ αυτόν τον λόγο ζητήθηκε από την Κομισιόν να υπάρξει συμπληρωματική δήλωση, που θα επισυναφθεί τελικά στα πρακτικά του χθεσινού Coreper. Ωστόσο δεν έγινε δεκτή η προσπάθεια της Αθήνας να περιληφθεί ρητή αναφορά στο κείμενο του κανονισμού, που θα παρείχε μια ουσιαστική «δικλίδα ασφαλείας».
Σε αυτήν η Κομισιόν θα δεσμεύεται –σε σχέση με μελλοντικές συμφωνίες– για τη χρήση του άρθρου 212 της συνθήκης για τη λειτουργία της Eνωσης, βάσει του οποίου «οι συμφωνίες οικονομικού, χρηματοδοτικού και τεχνικού περιεχομένου της Ενωσης με τους υποψήφιους εταίρους αποφασίζονται με ομοφωνία». Σύμφωνα με αρμόδιες διπλωματικές πηγές θα υπάρξει και σχετική εθνική δήλωση, που θα επισυναφθεί στα πρακτικά της χθεσινής συνεδρίασης.
Εως τις τελευταίες ώρες των διαπραγματεύσεων επιχειρήθηκε πάντως να προστεθούν ειδικά κριτήρια για τη συμμετοχή αμυντικών βιομηχανιών τρίτων χωρών σε συμφωνίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση μέσω δανεισμού. Για παράδειγμα, καμία εταιρεία εκτός Ε.Ε., Νορβηγίας ή Ουκρανίας, που θα συμπεριληφθεί στις συμφωνίες κοινής προμήθειας, δεν θα επιτρέπεται να παράγει περισσότερο από το 35% της αξίας.
Ωστόσο, το τελικό κείμενο που έχει στη διάθεσή της η «Κ» επιτρέπει σε κάθε υπεργολάβο με λιγότερο από το 15% της αξίας να μετέχει σε μια συμφωνία και επιτρέπει σε εξωτερικούς εργολάβους να συνεισφέρουν μεταξύ 15% και έως 35% της τελικής αξίας των προϊόντων υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτό ήταν και το σημείο που «κόλλησε» τις διαπραγματεύσεις τις τελευταίες τρεις εβδομάδες.
Ως προς αυτό, το τελικό κείμενο αναφέρει ότι «οι εργολάβοι και υπεργολάβοι που συμμετέχουν στις κοινές συμβάσεις δεν αντιβαίνουν στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ενωσης και των κρατών-μελών της», κάτι που ικανοποιεί (και) την ελληνική πλευρά, ενώ συμπληρώνεται ότι «τα κράτη-μέλη που συμμετέχουν στην προσπάθεια, που υποστηρίζεται από το μέσο ασφάλειας, είναι υπεύθυνα για τη διασφάλιση της εκπλήρωσης των προϋποθέσεων επιλεξιμότητας».
Σε κάθε περίπτωση, σε αρκετά σημεία το κείμενο αφήνει περιθώριο συμμετοχής εταιρειών (οντοτήτων, entities) τρίτων χωρών, όπως και της Τουρκίας, εάν μάλιστα υπάρχουν ήδη συμφωνίες με ανάδοχο της Ε.Ε. Αναφορικά με διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες μεταξύ της Ενωσης και ενός ή περισσότερων από «ομοϊδεάτες» εταίρους τρίτων χωρών, το κείμενο αναφέρει ότι θα μπορούν εργολάβοι και υπεργολάβοι να μετέχουν «σε κοινές συμβάσεις βάσει του Safe, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις στις εν λόγω συμφωνίες».
