Υπάρχει μια ρήση του Βούδα που λέει: «Μην ζεις στο παρελθόν, μην ονειρεύεσαι το μέλλον, συγκέντρωσε το νου σου στην παρούσα στιγμή».
Όμορφα λόγια, αλλά τόσο δύσκολα στην εφαρμογή! Στην πλειοψηφία τους οι άνθρωποι ζουν ένα παρόν, που είναι πάντα στη σκιά του παρελθόντος και της αγωνίας για το μέλλον. Η τέχνη του να ζεις στο τώρα μοιάζει με μια μυστική τέχνη που λίγοι κατέχουν. Και όμως, η ικανότητα να απολαμβάνεις τη στιγμή είναι το κλειδί για την πραγματική ζωή στο «εδώ και τώρα».
Advertisment
Τι σημαίνει να ζεις στο παρόν;
Ζούμε πραγματικά στο παρόν όταν οι σκέψεις μας δεν περιπλανιούνται σε όσα συνέβησαν ή σε όσα θα συμβούν. Το να είσαι παρών σημαίνει να βιώνεις με όλες σου τις αισθήσεις, να μην είσαι παγιδευμένος στο μυαλό σου. Ο Επίκτητος έλεγε ότι «Δεν είναι τα γεγονότα που μας ταράζουν, αλλά ο τρόπος που τα αντιλαμβανόμαστε». Και πράγματι, η προσοχή μας είναι αυτή που καθορίζει την εμπειρία μας.
Ο Ζεν δάσκαλος Σουνρύου Σουζούκι συνήθιζε να λέει: «Στην αρχή, οι βουδιστές σκέφτονται ότι το διαφωτισμένο άτομο δεν σκέφτεται το παρελθόν και το μέλλον. Στην πραγματικότητα, όμως, το διαφωτισμένο άτομο ζει τόσο απόλυτα το παρόν που το παρελθόν και το μέλλον δεν αποτελούν πρόβλημα».
Γιατί δυσκολευόμαστε να είμαστε παρόντες;
Η κοινωνία μας εκπαιδεύει να ζούμε σε έναν συνεχή προγραμματισμό. Από το σχολείο μαθαίνουμε να εστιάζουμε σε ένα μελλοντικό στόχο, σε ένα πτυχίο, μια καριέρα, μια σύνταξη. Παράλληλα, κουβαλάμε ενοχές και αναλύουμε ασταμάτητα το παρελθόν, προσπαθώντας να το «διορθώσουμε» νοερά. Το άγχος και η υπερανάλυση είναι οι μεγαλύτεροι εχθροί του παρόντος. Τα social media με τη σειρά τους, ενισχύουν αυτή την απομάκρυνση από το τώρα, βάζοντάς μας συνεχώς σε ένα τρενάκι σκέψεων. Ή συγκρίνουμε τη ζωή μας με αυτή των άλλων ή απορροφιόμαστε σε μια συνεχή ροή πληροφοριών, αδυνατώντας να νιώσουμε πραγματικά τη στιγμή που βιώνουμε.
Advertisment
Η δύναμη της ενσυνειδητότητας
Η ενσυνειδητότητα (mindfulness) είναι η πρακτική του να εστιάζουμε στο παρόν χωρίς κριτική. Ο διαλογισμός είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να επιστρέφουμε στο τώρα, καθώς μας βοηθά να παρατηρούμε τη σκέψη μας αντί να ταυτιζόμαστε με αυτήν.
Ο μεγάλος δάσκαλος του Ζεν, Τικ Νατ Χαν, έλεγε: «Το θαύμα δεν είναι να περπατάς πάνω στο νερό, αλλά να περπατάς πάνω στη γη». Κάθε στιγμή μπορεί να είναι μαγική, αν της δώσουμε την προσοχή που της αξίζει.
Τεχνικές για να απολαμβάνεις τη στιγμή
- Συνειδητή αναπνοή – Ακόμα και λίγες βαθιές αναπνοές μπορούν να σε επαναφέρουν στο παρόν.
- Αποσύνδεση από την τεχνολογία – Κλείσε το κινητό για μία ώρα την ημέρα και δες τον κόσμο γύρω σου.
- Αργή κατανάλωση – Φάε και πιες συνειδητά, απολαμβάνοντας τις γεύσεις χωρίς βιασύνη.
- Σωματική παρουσία – Όταν αγγίζεις κάτι, όταν βαδίζεις, όταν ακούς μουσική, γίνε ένα με αυτή την πράξη.
- Αποδοχή των συναισθημάτων – Αντί να προσπαθείς να αλλάξεις αυτό που νιώθεις, ζήσε το πλήρως.
Η σχέση του να ζεις στο παρόν με την ευτυχία
Έχουμε μάθει να βλέπουμε την ευτυχία ως ένα μελλοντικό στόχο, ενώ είναι μια κατάσταση που υπάρχει μόνο στο τώρα. Ο Άλαν Γουότς, φιλόσοφος που εμβάθυνε στον ανατολικό τρόπο σκέψης, έλεγε: «Το να προσπαθείς να είσαι ευτυχισμένος είναι σαν να προσπαθείς να πιάσεις μια σαπουνόφουσκα. Αν την κυνηγάς, σκάει. Αν την αφήσεις, μπορεί να έρθει κοντά σου». Και πράγματι, η ευτυχία δεν είναι κάτι που μπορείς να κατακτήσεις με τη βία. Είναι ένα λουλούδι που ανθίζει όταν το αφήνεις να «είναι». Όταν πάψεις να κυνηγάς μια συγκεκριμένη εκδοχή της ευτυχίας και απλώς αφεθείς στη ροή της ζωής, τότε, σχεδόν μαγικά, η χαρά σε επισκέπτεται. Όχι επειδή την επέβαλες, αλλά επειδή της έδωσες χώρο να αναδυθεί φυσικά.
Ζώντας το τώρα με αυθεντικότητα
Κάποιοι παρερμηνεύουν την έννοια του να ζεις στο παρόν ως μια μορφή φυγής από την ευθύνη. Το να είσαι παρών δεν σημαίνει να αγνοείς τις συνέπειες των πράξεών σου ή να αποφεύγεις τον σχεδιασμό. Σημαίνει να μην αφήνεις το μέλλον να γίνει η μοναδική σου εμμονή και το παρελθόν το μόνιμο βάρος σου.
Το να ζεις στο τώρα, είναι τρόπος ύπαρξης. Είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια ζωή που απλά περνά και σε μια ζωή που βιώνεται.
Η ζωή δεν συμβαίνει κάπου αλλού, κάποτε αργότερα. Συμβαίνει εδώ, τώρα κι η συνειδητή παρουσία είναι η γέφυρα ανάμεσα στην ύπαρξη και στην ουσιαστική εμπειρία της ζωής.
