Πολλοί πιστεύουν –και μάλλον δεν έχουν άδικο– ότι πρόκειται για ένα από τα πιο επιτυχημένα μέτρα της κυβέρνησης. Ο λόγος για την τεκμαρτή φορολόγηση των ελευθέρων επαγγελματιών. H επιτυχία κρίνεται με βάση το δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Το μέτρο, λένε, έφερε στο φως ένα μεγάλο μέρος των αδήλωτων εισοδημάτων. Χάρη σε αυτήν την απόδοση, ο Κυριάκος Μητσοτάκης μπόρεσε να μοιράσει σχεδόν 1 δισ. ευρώ σε ενοικιαστές και συνταξιούχους, αφού τα εισοδήματα που τελικά δηλώθηκαν ήταν συνολικά αυξημένα κατά σχεδόν 16%, με το μεγαλύτερο μέρος αυτής της αύξησης να προέρχεται από τα εισοδήματα που δήλωσαν οι ελεύθεροι επαγγελματίες.
Εως εδώ όλα καλά. Αλλά αυτή είναι η μία όψη, καθώς την ίδια ώρα που η κυβέρνηση δρέπει τους καρπούς από ένα επιτυχημένο μέτρο, βλέπει να καταγράφεται πολιτική ζημιά στο ακροατήριο που επλήγη από τα τεκμήρια. Oπως φαίνεται στις μετρήσεις που έχει στα χέρια του το Μαξίμου, οι ελεύθεροι επαγγελματίες που ψήφισαν σε ποσοστό 45% τη Νέα Δημοκρατία στις εκλογές του 2023 δεν δείχνουν την ίδια πρόθεση πλέον, καθώς στις κυλιόμενες δημοσκοπήσεις το ποσοστό αυτό έχει υποχωρήσει στο 30%, δημιουργώντας μεγάλο πολιτικό πονοκέφαλο.
Πώς μπορεί να σταματήσει αυτή η πολιτική αιμορραγία; Πώς μπορεί να βρεθεί η χρυσή τομή, ώστε και το δίκαιο μέτρο της πάταξης της φοροδιαφυγής να μην αναιρεθεί, αλλά παράλληλα και η Ν.Δ. να αντιμετωπίσει τη δυσαρέσκεια σε αυτήν την κρίσιμη κοινωνική ομάδα;
«Digital και διασταυρώσεις»
Η κυβέρνηση βρίσκεται αθόρυβα σε μια εσωτερική ζύμωση για τη φόρμουλα με την οποία θα δοκιμάσει να επανασυνδεθεί με τους ελεύθερους επαγγελματίες. Ο ορίζοντας είναι η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης του Σεπτεμβρίου. Στο βήμα της ΔΕΘ η κυβέρνηση, λένε, έχει ως στόχο να παρουσιάσει μια αναμόρφωση στη φορολογία, που θα μπορούσε να κατευνάσει κάποιες από τις αντιδράσεις.
Το παράθυρο για αναπροσαρμογές το έχει αφήσει πρώτος ο ίδιος ο εισηγητής του μέτρου, ο τέως ΥΠΟΙΚ Κωστής Χατζηδάκης. Ο νυν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης θεωρεί ότι επί της αρχής το μέτρο της τεκμαρτής φορολόγησης δικαιώθηκε ως «μέτρο φορολογικής δικαιοσύνης». Την ίδια ώρα, όμως, έχει δηλώσει πως τα τεκμήρια δεν θα χρειάζονται πλέον όταν εφαρμοστούν πλήρως οι νέες τεχνολογίες στις συναλλαγές.
Η ψηφισμένη ελάφρυνση
Πηγές που πρόσκεινται στον κ. Χατζηδάκη υπενθυμίζουν, σε πρώτη φάση, πως το 2025 αναμένεται να καταργηθεί το τέλος επιτηδεύματος, άρα οι ελεύθεροι επαγγελματίες ήδη θα πληρώσουν λιγότερα από 650 έως 350 ευρώ, ως ένα πρώτο μέτρο ανακούφισης.
Με βάση το δόγμα ότι η ψηφιοποίηση χτυπάει από μόνη της τη μαύρη οικονομία –χωρίς να χρειάζονται επιπλέον ρυθμίσεις– κινείται και ο διάδοχος του Χατζηδάκη στο Οικονομικών. Ο Κυριάκος Πιερρακάκης, λόγω και της εξοικείωσής του με το αντικείμενο ως υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, θεωρεί πως η ψηφιοποίηση αποκαθιστά τη φορολογική δικαιοσύνη.
Πτώση 15 μονάδων – Στις μετρήσεις του Μαξίμου, οι ελεύθεροι επαγγελματίες που ψήφισαν σε ποσοστό 45% τη Ν.Δ. το 2023 δεν δείχνουν πλέον την ίδια πρόθεση, καθώς το ποσοστό αυτό έχει υποχωρήσει στο 30%.
Στη βάση αυτή θα επιδιωχθεί και «μετασχηματισμός» του τεκμηρίου, με το σκεπτικό ότι η διαφάνεια καθιστά τα επιπλέον φορολογικά βάρη περιττά. Μέτρα όπως το ψηφιακό πελατολόγιο και η ηλεκτρονική τιμολόγηση θα αυξήσουν τον έλεγχο και ως εκ τούτου μπορούν να οδηγήσουν σε «μετασχηματισμό» –πρόκειται για τη λέξη που χρησιμοποιούν κατά κόρον στο ΥΠΟΙΚ– των τεκμηρίων.
«Σε τι βαθμό και μέχρι πού μπορεί να γίνει αυτό, είναι κάτι που έχουμε χρόνο να το καθορίσουμε μέχρι τη ΔΕΘ», προσθέτουν αρμόδιες πηγές, θυμίζοντας πως ο πρωθυπουργός στο πρόσφατο υπουργικό συμβούλιο ζήτησε από τους υπουργούς του να σταματήσει κάθε συζήτηση για τα νέα μέτρα που θα έρθουν στην Εκθεση, καθώς απέχουμε πάνω από τέσσερις μήνες από αυτήν.
Οι δισταγμοί
Παρά τη σύμπνοια αναφορικά με την άποψη πως η πλήρης εφαρμογή των digital συναλλαγών θα αυξήσει τα έσοδα και άρα θα μπορεί να «αμβλύνει αδικίες», υπάρχουν διαφορετικές αποχρώσεις στις προσεγγίσεις. Εάν στην ερχόμενη ΔΕΘ εξαγγείλει ο πρωθυπουργός τη μείωση των φορολογικών συντελεστών, τότε πρόκειται για ένα μέτρο που «πιάνει» σχεδόν 2,5 εκατομμύρια πολίτες. «Σε αυτήν την περίπτωση αντέχει η οικονομία και μείωση των τεκμηρίων;», θα είναι το ερώτημα που θα τεθεί.
Αντέχει η οικονομία; – Πιθανή μείωση των φορολογικών συντελεστών «πιάνει» σχεδόν 2,5 εκατομμύρια πολίτες. «Σε αυτήν την περίπτωση αντέχει η οικονομία και μείωση των τεκμηρίων;», θα είναι το ερώτημα που θα τεθεί.
Στον αντίποδα η άποψη άλλων κυβερνητικών στελεχών είναι πως η κυβέρνηση δεν μπορεί να πάει σε εκλογές με ακριβώς το ίδιο μείγμα όσον αφορά τους ελεύθερους επαγγελματίες, με βασική, βεβαίως, προϋπόθεση πως δεν θα υπάρξει δημοσιονομικό πρόβλημα, κάτι στο οποίο είναι κάθετος και ο ΥΠΟΙΚ Κυριάκος Πιερρακάκης, όπως και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης που μετράει πάντα αυστηρά τον δημοσιονομικό χώρο. «Τα μέτρα της ΔΕΘ δεν θα τα καθορίσουν μόνο οι δημοσκοπήσεις, αλλά και τα δημοσιονομικά περιθώρια», αναφέρει αρμόδια πηγή. Ενδεικτικό της εσωτερικής ζύμωσης που υπάρχει στην κυβέρνηση είναι πως άλλες πηγές σημειώνουν πως το θέμα των τεκμηρίων θα μπορούσε να τεθεί και στη ΔΕΘ του… 2026, που θα είναι και η τελευταία πριν από τις εκλογές.
Η απώλεια του 2%
Ολα τα παραπάνω μπορεί να μοιάζουν με ασκήσεις αποκλειστικά οικονομικής πολιτικής, αλλά σε τελική ανάλυση έχουν έντονο πολιτικό –και, δυνητικά, εκλογικό– αποτύπωμα. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι περίπου 750.000. Στις εκλογές του 2023, το 45% ψήφισε Ν.Δ., ένα ποσοστό που σήμερα είναι γύρω στο 30%. Σύμφωνα με έμπειρους εκλογικούς αναλυτές, το επί τοις εκατό ποσοστό που έχει χάσει η Ν.Δ. επί του συνόλου είναι περίπου 2% μόνο από τους ελεύθερους επαγγελματίες.
Με δεδομένο πως οι επόμενες εκλογές θα κριθούν σε πολλές μικρές λεπτομέρειες και τα πάντα θα έχουν σημασία, το ποσοστό αυτό «δεν είναι καθόλου αμελητέο» όπως ομολογεί κυβερνητική πηγή, ειδικά από τη στιγμή που στο Μαξίμου γνωρίζουν πως το ποσοστό αυτό ψήφισε Ν.Δ. μόλις πριν από δύο χρόνια. Η ίδια πηγή προσθέτει πως αυτή τη στιγμή το 2% σημαίνει πως «θα είχαμε περάσει μετά βεβαιότητος το ψυχολογικό όριο του 30%». Είναι δεδομένο πως εντός του θέρους Κυριάκος Μητσοτάκης, Κωστής Χατζηδάκης και Κυριάκος Πιερρακάκης θα κληθούν να λάβουν αποφάσεις για το τελικό μείγμα που θα παρουσιαστεί στη ΔΕΘ και εάν τελικά το τεκμήριο θα «πειραχτεί».
