Φόρτωση Text-to-Speech…
Αν το ναυάγιο της ευρωπαϊκής αποστολής στη Βεγγάζη την περασμένη Τρίτη απέδειξε κάτι, αυτό είναι ότι σε χώρες όπως η Λιβύη η συμμετοχή στην Ε.Ε. από μόνη της δεν δίνει λύσεις.
Το γεγονός, μάλιστα, ότι η αποτυχία των Ευρωπαίων να βρουν αποτελεσματικό τρόπο συνεννόησης με τις αρχές της Βεγγάζης κατεγράφη μόλις δύο 24ωρα μετά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη, ο οποίος δεν είδε μόνο τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, αλλά και τους τρεις γιους του που διαχειρίζονται κρίσιμους τομείς της εξουσίας στην Ανατολική Λιβύη, ενισχύει όλους όσοι υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα πρέπει να εντείνει την παρουσία της στην περιοχή.
Πρακτικά, η νέα προσπάθεια της Αθήνας καταγράφεται σχεδόν δύο χρόνια από το 2023 και το τραυματικό σοκ που υπέστη τότε η ελληνική πλευρά από τον βίαιο θάνατο πέντε Ελλήνων που βρέθηκαν στη Βεγγάζη στο πλαίσιο συνοδείας ανθρωπιστικής βοήθειας στην πληγείσα από τον τυφώνα «Daniel» Ντέρνα.
Η Aγκυρα βρήκε σε αυτό το χρονικό «παράθυρο» ευκαιρίας για να ανοίξει διαύλους με τον Χαφτάρ, ισχυρό άνδρα της Ανατολικής Λιβύης και στρατάρχη των δυνάμεων του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA). Οι δίαυλοι της Aγκυρας φαίνεται ότι διευκολύνθηκαν και λόγω της ειδικής –αν και ασταθούς– σχέσης που έχει αναπτύξει με τη Μόσχα, η οποία διαχρονικά στηρίζει τον Χαφτάρ και τις δυνάμεις του.
Εκπαίδευση προσωπικού – Εκείνο που η Αθήνα δεν έχει λόγο να καθυστερεί είναι η εκπαίδευση του προσωπικού του Ναυτικού και της Ακτοφυλακής των δυνάμεων της Αν. Λιβύης σε ζητήματα όπως οι νηοψίες ύποπτων πλοίων και έρευνας και διάσωσης.
Η τουρκική διείσδυση ξεκίνησε, πάντως, περίπου πριν από δύο χρόνια, όταν, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης των επιπτώσεων του τυφώνα «Daniel», οι Τούρκοι έστησαν στην Ντέρνα πρόχειρο νοσοκομείο εκστρατείας, ενώ συνολικά στην περιοχή δραστηριοποιήθηκαν σχεδόν 400 άτομα, είτε επρόκειτο για ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό είτε για εργολάβους.
Τον πρώτο χρόνο, κιόλας, τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες ανέλαβαν αρκετά σημαντικά συμβόλαια τόσο στην Ντέρνα όσο και στην ίδια τη Βεγγάζη. Τον Νοέμβριο του 2024, οι Τούρκοι κατόρθωσαν να ανοίξουν και προξενείο στη Βεγγάζη, προνόμιο που μέχρι πρότινος είχαν ελάχιστες χώρες, όπως η Ελλάδα, η Κίνα, η Ιταλία και η Αίγυπτος.
Από τον Νοέμβριο του 2024 μέχρι και τον Μάιο, όταν άρχισαν να πυκνώνουν οι πληροφορίες ότι η –ελεγχόμενη από τους Ανατολικούς– Βουλή της Λιβύης σκοπεύει να κυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, είχαν προηγηθεί και άλλες ανησυχητικές εξελίξεις, όπως για παράδειγμα η συνάντηση τον Απρίλιο του Σαντάμ Χαφτάρ, γιου του στρατάρχη, ο οποίος είναι αρχηγός των χερσαίων δυνάμεων της Ανατολικής Λιβύης με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας της Τουρκίας Γιασάρ Γκιουλέρ, με τον οποίο, μάλιστα, έχουν διατηρήσει –όπως έχει ο ίδιος παραδεχθεί– επαφή.
Οπως είχε αποκαλύψει η «Κ» στο φύλλο της 8ης Ιουνίου, ευρισκόμενος στην Τουλόν, στο πλαίσιο συνάντησης των αρχηγών χερσαίων δυνάμεων της Μεσογείου (2/6), ο Σαντάμ Χαφτάρ είχε μιλήσει με πολύ θερμά λόγια για την Τουρκία, αγνοώντας πλήρως τον ρόλο της Ελλάδας, κάτι που είχε προκαλέσει τότε και την παρέμβαση του αρχηγού ΓΕΣ Γιώργου Κωστίδη.
Εργα υποδομής – Η πλευρά Χαφτάρ ενδιαφέρεται για συνεργασία προς αποκατάσταση ελλείψεων σε βασικά έργα υποδομής, όπως είναι τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης, ο βιολογικός καθαρισμός υδάτων και η ανακύκλωση.
Μόλις πριν από λίγες ημέρες, μια πρώτη ομάδα στελεχών των χερσαίων δυνάμεων της Ανατολικής Λιβύης επισκέφθηκε την Αγκυρα, όπου και φαίνεται ότι προχωράει ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης και εκπαίδευσης στρατιωτικών από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Το εντυπωσιακό σε αυτή τη περίπτωση είναι ότι παράλληλα, μόλις πριν από τρεις ημέρες, η Αγκυρα υπέγραψε ένα ακόμη σύμφωνο στενότερης στρατιωτικής συνεργασίας με τις δυνάμεις της Δυτικής Λιβύης, που απομένουν ακόμη πιστές στον νυν πρωθυπουργό Αμπντουλχαμίντ αλ Ντμπέιμπα.
Αυτή η εξαιρετικά δυσμενής πραγματικότητα έχει οδηγήσει την ελληνική πλευρά σε μια σειρά από κινήσεις προκειμένου να ξεμπλοκαριστούν αποφάσεις που δεν είναι σημερινές. Στην πραγματικότητα, το «πακέτο» που ετοιμάζει η Αθήνα για να ανταποκριθεί στις ανάγκες του Χαφτάρ έχει αργήσει δύο χρόνια. Ωστόσο, είναι απαραίτητο προκειμένου οι σχέσεις Αθήνας και Βεγγάζης να μπουν ξανά σε ράγες. Η πλευρά Χαφτάρ ενδιαφέρεται για συνεργασία με την Ελλάδα προς αποκατάσταση ελλείψεων σε βασικά έργα υποδομής, όπως είναι τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης, ο βιολογικός καθαρισμός υδάτων και η ανακύκλωση.
Επιπλέον, έχει κάνει πολύ συγκεκριμένα αιτήματα και στον τομέα της στρατιωτικής βοήθειας, τα οποία σε προηγούμενο χρόνο είχαν αγνοηθεί, όπως η προσφορά τζιπ για τον έλεγχο των χερσαίων συνόρων στα νότια της Λιβύης. Εκείνο που φαίνεται ότι η Αθήνα δεν έχει κανένα λόγο να καθυστερεί πια είναι η εκπαίδευση του προσωπικού του Ναυτικού και της Ακτοφυλακής των δυνάμεων της Ανατολικής Λιβύης σε ζητήματα όπως οι νηοψίες ύποπτων πλοίων (VBSS) και έρευνας και διάσωσης (SAR). Στο ίδιο, ναυτικό, πλαίσιο, οι δυνάμεις του Χαφτάρ έχουν ζητήσει και βοήθεια στη συντήρηση κάποιων παλιών πλοίων (κυρίως ακτοφυλακίδων) που διαθέτουν.
Για την Αθήνα η αφύπνιση στη Λιβύη είχε, όπως είναι γνωστό, δύο αφορμές. Κατ’ αρχάς την «έκρηξη» των μεταναστευτικών ροών από τη βόρεια Αφρική και, κατά δεύτερον, την απειλή της Ανατολικής Λιβύης ότι θα κυρώσει, μέσω της Βουλής των Αντιπροσώπων υπό τον Ακίλα Σάλεχ που εδρεύει στη Βεγγάζη (και παλιότερα στο Τομπρούκ), το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Στην πρώτη περίπτωση τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα. Μόνο εντός του Σουδάν υπάρχουν 14 εκατ. εσωτερικά εκτοπισμένοι οι οποίοι προσπαθούν να μετακινηθούν προς Βορράν, ενώ η Αίγυπτος φιλοξενεί ήδη έναν αριθμό ανάμεσα σε 8-10 εκατ. πρόσφυγες και διατηρείται όρθια μόνο χάρη στη διεθνή βοήθεια.
Ως προς τις θαλάσσιες ζώνες, είναι σημαντικό για την Αθήνα να πείσει τη Βεγγάζη ότι μια συμφωνία με την Ελλάδα, θα παρέχει πολύ περισσότερα οφέλη για την Ανατολική Λιβύη, απ’ όσο μια συγκυριακή σχέση με την Τουρκία, η οποία μπορεί να υποκρύπτει κινδύνους. Επί τούτου θα φανεί, πάντως, πόσο γρήγορα θα ξεκινήσουν οι συζητήσεις με την πλευρά των Χαφτάρ για τις θαλάσσιες ζώνες. Προφανώς, όλη αυτή η προσπάθεια κινείται στην κόψη του ξυραφιού, καθώς παρά την αφύπνιση της Αθήνας, η τουρκική πλευρά παραμένει ενεργή και πιέζει ασφυκτικά τη Βεγγάζη να κυρώσει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, υποσχόμενη, μεταξύ άλλων, μεγαλύτερη ΑΟΖ αλλά και μερίδιο στα κέρδη από πιθανή ανακάλυψη υδρογονανθράκων.
