Δεν θυμάμαι ακριβώς ποιος μου το πρότεινε. Θυμάμαι, όμως, τη στιγμή που έπιασα το βιβλίο στα χέρια μου. Το Εσωτερικό Παιχνίδι του Τένις του Τίμοθι Γκάλγουεϊ. Ένας τίτλος που φαινομενικά απευθύνεται σε όσους παίζουν ρακέτα. Κι εγώ, με τις αθλητικές μου επιδόσεις να περιορίζονται σε περιπάτους και περιστασιακά επιτραπέζια, ένιωσα από την αρχή σαν «τουρίστας» σε ξένο έδαφος. Δεν φανταζόμουν πως αυτός ο «άγνωστος τόπος» θα με πήγαινε πίσω στον εαυτό μου.
Στις πρώτες σελίδες, η αποκάλυψη: Δεν υπάρχει μόνο ένα παιχνίδι – το ορατό, το μετρήσιμο, το τεχνικό. Υπάρχει και ένα άλλο, σιωπηλό και αμείλικτο. Παίζεται αποκλειστικά στο κεφάλι μας. Αυτό που με γοήτευσε δεν ήταν η διαπίστωση, αλλά η απλότητα με την οποία ο Γκάλγουεϊ κατάφερε να την αρθρώσει. Ξαφνικά, όλα τα παράδοξα που ζούσα καθημερινά –γιατί ενώ ξέρω τι πρέπει να κάνω, δεν το κάνω; γιατί μπλοκάρω όταν πλησιάζω στο τέλος; γιατί είμαι τόσο σκληρός με τον εαυτό μου;– αποκτούσαν κοινή ρίζα. Δεν είμαι «κακός παίκτης». Είμαι δύο παίκτες σε διαρκή σύγκρουση.
Advertisment
Ο Γκάλγουεϊ μιλά για τον «Εαυτό 1» και τον «Εαυτό 2». Ο πρώτος, ο φωνακλάς, ο αναλυτικός, ο επικριτικός. Ο δεύτερος, ο φυσικός, ο σωματικός, αυτός που ξέρει – αρκεί να τον αφήσεις. Ήταν σαν να μου περιέγραφε το μυαλό μου στις πιο δύσκολες στιγμές. Κάθε φορά που επιχειρούσα κάτι και κατέληγα να σαμποτάρω τον εαυτό μου. Κάθε φορά που αντί να είμαι παρών, σκεφτόμουν πώς φαίνομαι. Κάθε φορά που έβαζα εμπόδια εκεί που χρειαζόταν μόνο ροή.
Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο δεν ήταν οι θεωρίες. Ήταν η σιγουριά του ότι δεν χρειάζεται να μάθουμε αυτή την κατάσταση – την έχουμε ήδη μέσα μας. Όπως μάθαμε να περπατάμε ή να μιλάμε: με παιχνίδι, με επανάληψη, με αυθορμητισμό. Όχι με διαρκείς εντολές και αυτοκριτική. Η μάθηση, λέει, δεν είναι θέμα ελέγχου. Είναι θέμα εμπιστοσύνης.
Μια εικόνα που με συγκλόνισε ήταν όταν περιγράφει έναν αρχάριο παίκτη, που χωρίς καμία οδηγία, απλώς παρατηρώντας, κατάφερε να μιμηθεί με φυσικότητα ένα δύσκολο χτύπημα. Γιατί; Επειδή δεν είχε προλάβει να φορτώσει το μυαλό του με «πρέπει» και «μη». Δεν είχε προλάβει να αμφιβάλει. Δεν είχε προλάβει να γίνει εχθρός του εαυτού του.
Advertisment
Διαβάζοντας παρακάτω, αναγνώριζα μικρά κομμάτια της ζωής μου μέσα σε κάθε κεφάλαιο. Η χαμένη μου συγκέντρωση σε στιγμές πίεσης. Η εξάρτηση από την εξωτερική επιβεβαίωση. Η παγίδα της υπέρμετρης προσπάθειας – όχι επειδή θέλεις να πετύχεις, αλλά επειδή δεν αντέχεις να αποτύχεις. Και μετά, η απελευθέρωση: η ιδέα ότι δεν χρειάζεται να πολεμήσεις τον εαυτό σου. Χρειάζεται να τον ακούσεις.
Το βιβλίο δεν είναι μονάχα οδηγός ψυχολογίας, ούτε ένα ακόμη manual αυτοβελτίωσης. Είναι σαν μια συνομιλία που σε βάζει σε κίνηση, χωρίς να σου φωνάζει. Σου υπενθυμίζει, με πραότητα σχεδόν παιδαγωγική, ότι πολλές φορές η πιο γενναία πράξη είναι να μην κάνεις τίποτα. Να μείνεις εκεί, να δεις, να εμπιστευτείς. Όχι επειδή είσαι έτοιμος. Αλλά επειδή, όπως λέει και ο Γκάλγουεϊ, «το σώμα ξέρει». Και το μυαλό, όταν δεν το πιέζεις, συνεργάζεται.
Και το τένις; Το τένις είναι το πρόσχημα. Η μεταφορά. Το πεδίο στο οποίο εφαρμόζεις μια ολόκληρη κοσμοθεωρία. Ο αγώνας γίνεται ένας καθρέφτης: για τη σχέση σου με τον εαυτό σου, με την αποτυχία, με την αβεβαιότητα. Γι’ αυτό και, όπως γράφει ο Μπιλ Γκέιτς στον πρόλογο, αυτό το βιβλίο δεν αφορά το τένις – αφορά τη ζωή.
Αναρωτιέμαι τι θα γινόταν αν διδασκόταν στα σχολεία. Αν πριν μας μάθουν εξισώσεις και ιστορικά γεγονότα, μας μάθαιναν πώς να είμαστε μέσα σε αυτό που κάνουμε. Αν πριν ξεκινήσουμε τις πρώτες επαγγελματικές μας πορείες, είχαμε μάθει πώς να ακούμε τον εαυτό μας χωρίς να τον διορθώνουμε συνεχώς. Ίσως λιγότεροι άνθρωποι να έπαιζαν ενάντια στον εαυτό τους.
Το «Εσωτερικό Παιχνίδι του Τένις» δεν είναι απλώς ένα βιβλίο που διαβάζεις. Είναι ένα βιβλίο που κουβαλάς μαζί σου – στο γραφείο, στο σπίτι, στην καθημερινή σου πάλη με την τελειότητα. Κάθε φορά που αμφιβάλεις για τον εαυτό σου, μπορείς να γυρίσεις εκεί. Όχι για να βρεις απαντήσεις, αλλά για να θυμηθείς πως ίσως δεν χρειάζονται τόσες ερωτήσεις.
Και το ηθικό δίδαγμα; Αν υπάρχει ένα πράγμα που μου έμαθε αυτό το βιβλίο, είναι ότι η σιωπή μέσα μας μπορεί να γίνει ο πιο δυνατός μας σύμμαχος. Ότι μερικές από τις σημαντικότερες νίκες δεν τις πανηγυρίζεις, αλλά τις νιώθεις. Και πως, καμιά φορά, το μόνο που χρειάζεται για να αλλάξεις ζωή… είναι να παίξεις ένα διαφορετικό παιχνίδι – εκείνο που παίζεται από μέσα.
