Φόρτωση Text-to-Speech…
Το «παγωμένο» εδώ και μήνες έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector έχει μετατραπεί από παγίδα έντασης ανάμεσα στην Αθήνα και στην Αγκυρα σε πεδίο σχεδόν ανοιχτής αντιπαράθεσης ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Ηλεκτροπληξία με την Κύπρο
Του Βασίλη Νέδου
Χρειάστηκαν μόλις λίγα 24ωρα προκειμένου το –«παγωμένο» εδώ και μήνες– έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector (GSI) να μετατραπεί από παγίδα έντασης ανάμεσα στην Αθήνα και την Αγκυρα σε πεδίο σχεδόν ανοιχτής αντιπαράθεσης ανάμεσα στην Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία. Η αδυναμία υλοποίησης του GSI αποδιδόταν από την Αθήνα στην Κυπριακή Δημοκρατία και στα οικονομικά συμφέροντα που λυμαίνονται τον χώρο της ενέργειας. Ενώ αντιστρόφως, η Λευκωσία κατηγορούσε την Αθήνα ότι επιθυμεί να προχωρήσει σε ένα έργο του οποίου την υλοποίηση δεν μπορεί να εγγυηθεί στην πράξη, λόγω των τουρκικών απειλών και, βεβαίως, του προηγουμένου του επεισοδίου της Κάσου, τον Ιούλιο του 2024.
Βουβό ρήγμα
Αυτό το υφιστάμενο, αλλά μέχρι πρότινος βουβό, πολιτικό ρήγμα ανάμεσα σε Αθήνα και Λευκωσία ενεργοποιήθηκε μετά τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού, και εν συνεχεία εκείνων του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη για την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Οσα ακολούθησαν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, με αποκορύφωμα τα δημοσιεύματα (Sigma) που ενέπλεκαν μέλος της οικογένειας του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην υπόθεση του καλωδίου, προκάλεσαν –πέρα από τη δημόσια αντίδραση του ιδίου, αλλά και λιγότερο ορατές απειλές από τη διοίκηση του ΑΔΜΗΕ προς τα κυπριακά ΜΜΕ που αναπαρήγαγαν αυτούς τους ισχυρισμούς– και πυροσβεστική παρέμβαση σε ανώτατο επίπεδο, προκειμένου να πέσουν οι τόνοι.
Συζήτηση στη Νέα Υόρκη – Ο Κυριάκος Μητσοτάκης προτίθεται να θέσει το ζήτημα στον Ταγίπ Ερντογάν στη συνάντηση που προγραμματίζεται να έχουν στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (22-26 Σεπτεμβρίου).
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, όπως και ο κ. Χριστοδουλίδης έχουν υπάρξει τα τελευταία 24ωρα εξαιρετικά προσεκτικοί στις δημόσιες διατυπώσεις τους για το ζήτημα, ωστόσο παραμένει ερώτημα εάν Αθήνα και Λευκωσία θα ξεπεράσουν αυτή τη φουρτούνα στις σχέσεις τους, ώστε το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης να προχωρήσει. Αλλωστε, η Κομισιόν τουλάχιστον δύο φορές την τελευταία εβδομάδα, και με τόνο μάλιστα πιο επικριτικό από ποτέ, έχει υπογραμμίσει την υποστήριξη στον GSI, που άλλωστε αποτελεί και έργο με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Η ασυνήθιστα αυστηρή υπόμνηση της Κομισιόν για τον ευρωπαϊκό χαρακτήρα του έργου αποτελεί σε σημαντικό βαθμό απότοκο της ενόχλησης που υπήρξε στις Βρυξέλλες αμέσως μετά τις δηλώσεις του κ. Χριστοδουλίδη για την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας σχετικά με τον GSI. Πέρα, πάντως, από την ουσία του πράγματος, η συζήτηση που άνοιξε μέσα στην Κύπρο για σκιές στις προηγούμενες φάσεις του GSI αφορούν την προηγούμενη προεδρική θητεία (πριν από τον Φεβρουάριο του 2023), επί Νίκου Αναστασιάδη, στις κυβερνήσεις του οποίου ο κ. Χριστοδουλίδης ήταν υπουργός. Η συζήτηση αυτή έχει, βεβαίως, σημαντικό κυπριακό ενδιαφέρον καθώς εργαλειοποιείται από τους πολιτικούς αντιπάλους του κ. Χριστοδουλίδη, ενώ έχει, παράλληλα, επιπτώσεις και στο ούτως ή άλλως δύσκολο εγχείρημά του, που ήταν ευθύς εξαρχής η συγκρότηση μιας κυβέρνησης δίχως κόμμα.
Ασκηση ισορροπίας
Αυτή η «πολυσυλλεκτικότητα» σε συνδυασμό με την ανάγκη διαρκούς διαπραγμάτευσης για όλα τα ζητήματα που αφορούν την Κυπριακή Δημοκρατία έχει ίσως ως πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα την προσπάθεια του κ. Χριστοδουλίδη να ισορροπήσει ανάμεσα στον κ. Κεραυνό, που ήταν κάθετος κατά του GSI, και τον υπουργό Ενέργειας Γιώργο Παπαναστασίου, ο οποίος στέκεται στην αντίπερα όχθη. Αν ο κ. Χριστοδουλίδης κάνει ανασχηματισμό το επόμενο χρονικό διάστημα, μπορεί τελικά να σηματοδοτήσει και κάποια γενικότερη κατεύθυνση για τις μελλοντικές προθέσεις της Λευκωσίας, η οποία –πάντως– παρά τις εσωτερικές τριβές, δημοσίως δεν έχει αποκηρύξει το έργο.
Βλέπουν άρση του αδιεξόδου – Από την κυπριακή πλευρά έχει τονιστεί ανοιχτά ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα δοθεί λύση στο ζήτημα της οικονομικής συμμετοχής της Λευκωσίας, ως εκ τούτου η επανέναρξη των ερευνών θα τεθεί εκ νέου στο τραπέζι.
Ο κ. Μητσοτάκης προτίθεται να θέσει το ζήτημα στον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη συνάντηση που προγραμματίζεται να έχουν στη Νέα Υόρκη στο τέλος του μήνα, κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (22-26 Σεπτεμβρίου). Είναι, ωστόσο, αντιληπτό ότι στην παρούσα φάση, με τη Μέση Ανατολή σε δίνη αβεβαιότητας και το πολιτικό σκηνικό μέσα στην Τουρκία να μυρίζει «μπαρούτι», η διάθεση στην Αγκυρα μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα εύκολο να αλλάξει. Ιδίως, μάλιστα, αφότου τα «άπλυτα» Αθήνας και Λευκωσίας βγήκαν για τα καλά στη φόρα.
Στη Νέα Υόρκη ο κ. Μητσοτάκης θα συναντηθεί, βεβαίως, και με τον κ. Χριστοδουλίδη, αφενός για να συζητήσουν επί της ουσίας του GSI, αφετέρου προκειμένου να μεταδοθεί και δημοσίως ότι Αθήνα και Λευκωσία εξακολουθούν να συνοδοιπορούν στις σοβαρές προκλήσεις, παρά τις αναταράξεις της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Στη Νέα Υόρκη θα πραγματοποιηθεί και η επόμενη άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό, όπου –ούτως ή άλλως– οι προσδοκίες είναι κάτι λιγότερο από χαμηλές, με δεδομένη την επιμονή της Αγκυρας για τη λύση των δύο κρατών και, βεβαίως, την εκλογική εκκρεμότητα στα Κατεχόμενα.
Το ερώτημα που απομένει να απαντηθεί, έπειτα από όλες αυτές τις πρόσφατες ελληνοκυπριακές αναταράξεις, είναι αν το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης εξακολουθεί να παραμένει εφικτό. Από την κυπριακή πλευρά έχει πλέον τονιστεί ανοιχτά ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα δοθεί λύση στο ζήτημα της οικονομικής συμμετοχής της Λευκωσίας, ως εκ τούτου η επανέναρξη των ερευνών θα τεθεί εκ νέου στο τραπέζι. Αρκετοί στην Αθήνα εκτιμούν ότι ιδιαίτερα μετά την ευρωπαϊκή εμπλοκή στο ζήτημα, η Λευκωσία δεν έχει την πολυτέλεια να καθυστερήσει πολύ. Και σε αυτή την περίπτωση εκείνο που μένει να απαντηθεί, βεβαίως, είναι αν το έργο θα ξεκινήσει με τη στάση των Τούρκων γνωστή και διατυπωμένη επανειλημμένως ή θα αναζητηθεί κάποια ευρύτερη φόρμουλα που θα επιτρέψει την υλοποίηση της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Τα πρόσωπα πίσω από την κυπριακή Βαβέλ
Της Νεκταρίας Σταμούλη
Το φιλόδοξο σχέδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου έχει «βραχυκυκλώσει» την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι επαμφοτερίζουσες ή ακόμη και αντικρουόμενες δηλώσεις κορυφαίων υπουργών και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν στήσει ένα σκηνικό που θα έμοιαζε αδιανόητο μερικούς μήνες πριν, με τις σχέσεις Αθήνας και Λευκωσίας να βρίσκονται στο ναδίρ και μια σοβαρή διπλωματική κρίση να εξελίσσεται.
Η «Κ» παρουσιάζει τα βασικά πρόσωπα της κυπριακής κυβέρνησης που εμπλέκονται στο έργο και ποια στάση έχουν κρατήσει έως τώρα, καθώς και γιατί ένα σχέδιο που έχει στόχο να βγάλει την Κύπρο από την ενεργειακή απομόνωση έχει αποκτήσει τόσους πολέμιους στο νησί. Το κύριο πρόβλημα, επισημαίνουν αναλυτές και αξιωματούχοι με τους οποίους συνομίλησε η «Κ», είναι ότι η κυπριακή κυβέρνηση εμφανίζεται να μην έχει μία φωνή, με τον πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη να μην έχει λάβει ξεκάθαρη θέση και να υπαναχωρεί από τα συμφωνηθέντα.
Ο πολέμιος
Βασικός πολέμιος του έργου είναι ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Μάκης Κεραυνός. Με τις τελευταίες δηλώσεις του ο υπουργός Οικονομικών επιχείρησε να αποδομήσει πλήρως το πρότζεκτ, αμφισβητώντας τη βιωσιμότητά του. Εμφάνισε μάλιστα και δύο μελέτες τις οποίες είχε παραγγείλει, που στηρίζουν τη θέση του, αγνοώντας τις δεκάδες μελέτες που έχουν ήδη γίνει προκειμένου να λάβει το έργο ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Ο ισχυρός άνδρας της κυπριακής οικονομίας είναι έμπειρος οικονομολόγος, με μακρά θητεία ως διευθυντικό στέλεχος σε μεγάλες εταιρείες στο εξωτερικό και στην Κύπρο. Είχε υπηρετήσει ως υπουργός Εργασίας και στη συνέχεια Οικονομικών στην κυβέρνηση του Τάσσου Παπαδόπουλου, από το 2003 έως το 2005. Αποχώρησε για να αναλάβει εκτελεστικός διευθυντής στον όμιλο της Ελληνικής Τράπεζας, κίνηση για την οποία είχε επικριθεί.
Πηγές αναφέρουν ότι κατ’ ουσίαν όλη η κυπριακή κυβέρνηση είναι αντίθετη στο έργο και οι διαφορετικές απόψεις εκδηλώνονται περισσότερο στο πλαίσιο επικοινωνιακού αντιπερισπασμού.
Το 2023 διορίστηκε υπουργός Οικονομικών από τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη, ενώ τους τελευταίους μήνες το όνομά του είναι μεταξύ αυτών που θα αντικατασταθούν σε έναν πιθανό ανασχηματισμό. Ομως, κάτι τέτοιο στην παρούσα φάση είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς ο κ. Κεραυνός ηγείται της προσπάθειας για ολοκλήρωση και κατάθεση του κρατικού προϋπολογισμού. Η έγκριση του προϋπολογισμού στην Κύπρο, με το προεδρικό σύστημα, δεν είναι εξασφαλισμένη από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ειδικά μάλιστα στην παρούσα συγκυρία που ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης δεν έχει εκλεγεί με το χρίσμα κάποιου κόμματος και δεν έχει πλειοψηφία στη Βουλή.
Επιπλέον, ο κ. Κεραυνός προΐσταται μιας μεγάλης φορολογικής μεταρρύθμισης, της πρώτης στην Κύπρο μετά από δεκαετίες.
«Ο κ. Κεραυνός βρίσκεται στη μέση μιας σειράς από κρίσιμα νομοσχέδια που πρέπει να περάσουν από το Κοινοβούλιο, συμπεριλαμβανομένου του ετήσιου προϋπολογισμού. Ο πρόεδρος τον χρειάζεται καθώς έχει επιρροή, οπότε νομίζω ότι ο κ. Χριστοδουλίδης δεν θέλει να πει κάτι πολύ σκληρό που θα δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα στις σχέσεις τους», σημειώνει ο εμπειρογνώμονας σε θέματα ενέργειας, Τσαρλς Eλληνας.
Ο υποστηρικτής
Από την άλλη, ο υπουργός Ενέργειας της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργος Παπαναστασίου εμφανίζεται να κρατάει διαφορετική στάση από τον κ. Κεραυνό χαρακτηρίζοντας μέσα στην περασμένη εβδομάδα το έργο «υλοποιήσιμο». Ο ίδιος βέβαια απορρίπτει τα περί διαφορετικής τοποθέτησης μεταξύ του ιδίου και του υπουργού Οικονομικών σημειώνοντας πως υπάρχει απλώς διαφορετική διαχείριση.
Ο κ. Παπαναστασίου είναι ένας από τους τεχνοκράτες που διορίστηκαν από την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, με εμπειρία δεκαετιών στον τομέα της ενέργειας. Εργάστηκε για 26 χρόνια στην BP σε διάφορα διευθυντικά πόστα και χώρες, ενώ διετέλεσε διευθύνων σύμβουλος της VTT Vasiliko για την κατασκευή του τερματικού σταθμού αποθήκευσης και διαχείρισης ενέργειας στο Βασιλικό, δυτικά της Λάρνακας.
Πάντως, πηγές που εμπλέκονται στο έργο από την Αθήνα αναφέρουν ότι στην ουσία και ο κ. Παπαναστασίου είχε στο παρελθόν κάνει πολλές αμφίσημες δηλώσεις και είχε εμφανιστεί αρνητικός στο να καταβληθούν χρήματα στον ΑΔΜΗΕ, πριν από την ολοκλήρωση του έργου, κάτι που προβλέπεται στη διακρατική συμφωνία που έχει υπογραφεί. Οι ίδιες πηγές ανέφεραν ότι κατ’ ουσίαν όλη η κυπριακή κυβέρνηση είναι αντίθετη στο έργο και οι διαφορετικές απόψεις εκδηλώνονται περισσότερο στο πλαίσιο επικοινωνιακού αντιπερισπασμού.
Ο αναποφάσιστος
Ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης εμφανίζεται να προσπαθεί να γεφυρώσει τις διαφορετικές απόψεις μέσα στην κυβέρνησή του. «Υπό φυσιολογικές συνθήκες, αυτού του είδους οι συζητήσεις και αντιπαραθέσεις δεν θα γίνονταν δημόσια και ανοιχτά, αλλά εντός του υπουργικού συμβουλίου. Ο πρόεδρος θα παρενέβαινε και θα λάμβανε την τελική απόφαση», σημειώνει ο κ. Ελληνας. «Σε αυτή την περίπτωση, όλα γίνονται δημόσια και ο πρόεδρος φαίνεται να είναι ανίκανος να λάβει μια τελική απόφαση, κάνοντας διάφορες γενικές δηλώσεις, χωρίς να έχει σαφή θέση».
