Αντιμέτωπος με ένα εξαιρετικά επικίνδυνο δίλημμα είναι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι: Θα δεχθεί το σχέδιο των 28 σημείων του Ντόναλντ Τραμπ ή θα χάσει τον βασικό του σύμμαχο, τις ΗΠΑ.
Σε περίπτωση που το αποδεχθεί, θα χάσει ουκρανικά εδάφη και ουσιαστικά θα τερματίσει την σύγκρουση υπό όρους που ευνοούν ξεκάθαρα τη Μόσχα. Αν αρνηθεί, αναμένεται να χάσει την αμερικανική υποστήριξη, την ώρα που οι ρωσικές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος και η ουκρανική οικονομία ασφυκτιά.
Ο Ουκρανός πρόεδρος καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε δύο διαφορετικούς τύπους ήττας ή να προσπαθήσει να κερδίσει χρόνο, ελπίζοντας ότι η Ευρώπη θα σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.
Ο κίνδυνος της ρήξης Ουάσινγκτον – Κιέβου
Η απόρριψη του σχεδίου από το Κίεβο θα προκαλούσε την απώλεια της πολιτικής και στρατιωτικής υποστήριξης από τις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι βλέπει το σχέδιο ως “τελευταία ευκαιρία” για ειρήνη και ως όρο για τη συνέχιση της βοήθειας.
Ενδεχόμενο ρήγμα μεταξύ Ουάσινγκτον και Κιέβου θα είχε βαθύτερες συνέπειες από την απώλεια των όπλων. Θα υποδήλωνε ότι οι ΗΠΑ αποσύρονται από μία σύγκρουση που αφορά άμεσα την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Θα ήταν στην ουσία ένα μήνυμα προς τους Ευρωπαίους «Αναλάβετε τις ευθύνες σας – εμείς αποχωρούμε.»
Όπλα, άμυνα και η εξάρτηση της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ
Παρά τη βαρύτητα της αμερικανικής βοήθειας, η Ουκρανία δεν είναι πλέον τόσο εξαρτημένη από την Ουάσινγκτον, όσο στο ξεκίνημα της πλήρους εισβολής το 2022. Η Ευρώπη ξεπέρασε τις ΗΠΑ σε συνολική στρατιωτική συνεισφορά, παρέχοντας άνω των 40 δισ. δολαρίων μέχρι τα μέσα του 2025. Επιπλέον, η φύση του πολέμου έχει αλλάξει, καθώς τα drones και τα συστήματα καθοδήγησης έχουν γίνει πιο κρίσιμα από τα παραδοσιακά τεθωρακισμένα.
Ωστόσο, υπάρχουν τομείς όπου η αμερικανική στήριξη παραμένει αναντικατάστατη. Οι Patriot και τα ανταλλακτικά τους, για παράδειγμα, είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία των ουκρανικών πόλεων. Χωρίς αυτούς, το αντιπυραυλικό πλέγμα της χώρας θα έχανε ένα από τα θεμέλιά του. Ακόμη και με αυξανόμενη ευρωπαϊκή συνεισφορά, το κενό δεν μπορεί να καλυφθεί άμεσα.
Η Ουκρανία έχει κάνει εντυπωσιακά βήματα στη δική της αμυντική βιομηχανία: 9 στα 10 drones που χρησιμοποιεί είναι πλέον εγχώριας παραγωγής. Όμως αυτό το πλεονέκτημα χρειάζεται κλίμακα, χρηματοδότηση και χρόνο — τρεις παράγοντες που δεν είναι εξασφαλισμένοι.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι
EPA/STRINGER/ ΑΠΕ ΜΠΕ
Απώλεια πληροφοριακής υποστήριξης
Ακόμη σημαντικότερη από τα όπλα είναι η διακοπή διαμοιρασμού πληροφοριών από τις ΗΠΑ. Η προσωρινή διακοπή της συνεργασίας την άνοιξη έδειξε πόσο ευάλωτη είναι η Ουκρανία όταν δεν έχει πρόσβαση σε δεδομένα που βοηθούν στην αναχαίτιση ρωσικών πυραύλων ή στην παρακολούθηση κινήσεων στρατευμάτων.
Οι Patriot, οι NASAMS και τα IRIS-T έχουν περιορισμένες δυνατότητες χωρίς αμερικανικές πληροφορίες. Ακόμη και οι ουκρανικές επιθέσεις βαθιά στη Ρωσία, που έχουν πλήξει υποδομές ενέργειας και στρατιωτικές θέσεις, έχουν πραγματοποιηθεί με αμερικανική συνδρομή. Η Ευρώπη αναβαθμίζει τις δικές της δυνατότητες, αλλά μια πραγματική εναλλακτική στη CIA και τη DIA δεν θα υπάρξει σύντομα.
Εσωτερικά προβλήματα
Πέρα από τη διεθνή υποστήριξη, η Ουκρανία αντιμετωπίζει εσωτερικά προβλήματα που δεν λύνει καμία συμφωνία. Η κρίση στρατολόγησης είναι τεράστια. Μόνο στους πρώτους επτά μήνες του έτους, δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες εγκατέλειψαν τις μονάδες τους. Πολλά τάγματα λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό, ενώ η μείωση της ηλικίας στράτευσης θεωρείται πολιτικά εκρηκτική.
Ακόμη και η οικονομία της χώρας εξαρτάται από εξωτερικά κεφάλαια. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η Ουκρανία θα χρειαστεί 65 δισ. δολάρια για τον επόμενο χρόνο μόνο για να παραμείνει λειτουργική. Η αμερικανική στήριξη σε αυτό το μέτωπο είναι επίσης κρίσιμη, κάτι που αυξάνει την πίεση στον Ζελένσκι.
Ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την Ουκρανία Στιβ Γουίτκοφ
AP Photo/Alex Brandon
Το σχέδιο που περιπλέκει τα πάντα
Το σχέδιο Witkoff–Dmitriev όχι μόνο επηρεάζει τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, αλλά και περιπλέκει τις συζητήσεις στην Ευρώπη για τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Η πρόταση λέει ότι 100 δισ. από αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με τις ΗΠΑ να κρατούν το 50% των κερδών. Επίσης αναφέρει ότι τα ευρωπαϊκά παγωμένα κεφάλαια θα αποδεσμευτούν, κάτι που η Ουάσινγκτον δεν μπορεί να επιβάλει στις Βρυξέλλες.
Το μήνυμα προς την Ευρώπη είναι σαφές: η Ουάσινγκτον θέλει να ηγηθεί της διαδικασίας, αλλά χωρίς να δώσει πραγματικές εγγυήσεις ασφάλειας. Οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ήδη εξέφρασαν επιφυλάξεις, ειδικά ως προς τους περιορισμούς στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.
Οι γεωπολιτικές αλλαγές
Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία είναι η αλλαγή του ρόλου των ΗΠΑ. Από σύμμαχος και εγγυητής του ΝΑΤΟ σε «μεσολαβητή» μεταξύ Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό μετατρέπει το ΝΑΤΟ από μηχανισμό συλλογικής άμυνας σε πλατφόρμα διαιτησίας, μια πολύ επικίνδυνη μετάβαση.
Για τον Πούτιν, μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν στρατηγική νίκη. Για την Ευρώπη, όμως, θα σήμαινε ότι πρέπει να αναλάβει εξ ολοκλήρου την άμυνα της ηπείρου της για πρώτη φορά από το 1945.
