Φυσικά κάτι τέτοιο μόνο εύκολο δεν είναι και ήδη ο Αμερικανός πρόεδρος έχει στείλει από την Τρίτη τους δύο έμπιστους ανθρώπους του Τζ.Ντ. Βανς και Τζάρεντ Κούσνερ στο Τελ Αβίβ προκειμένου να «τρέξουν» τα επόμενα σημεία του σχεδίου του.
Σύμφωνα όμως με όσα αποκαλύπτει σε άρθρο της η Wall Street Journal, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ εξετάζουν ένα σχέδιο που θα διαιρέσει τη Γάζα σε ξεχωριστές ζώνες που ελέγχονται από το Ισραήλ και τη Χαμάς, με την ανοικοδόμηση να λαμβάνει χώρα μόνο από την ισραηλινή πλευρά ως προσωρινό κενό μέχρι να αφοπλιστεί η ένοπλη ομάδα και να απομακρυνθεί από την εξουσία.
Ο αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς και ο γαμπρός του προέδρου Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, συνόψισαν το σκεπτικό σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη στο Ισραήλ, όπου είχαν φτάσει για να πιέσουν και τις δύο πλευρές να τηρήσουν την ισχύουσα κατάπαυση του πυρός, βάσει της οποίας το Ισραήλ απέσυρε τα στρατεύματά του έτσι ώστε τώρα να ελέγχει περίπου το 53% του θύλακα.
Οι δύο περιοχές της Γάζας
Ο Βανς είπε ότι υπάρχουν δύο περιοχές στη Γάζα, η μία σχετικά ασφαλής και η άλλη εξαιρετικά επικίνδυνη, και ότι ο στόχος είναι η γεωγραφική επέκταση της περιοχής που είναι ασφαλής. Μέχρι τότε, είπε ο Κούσνερ, δεν θα διατεθούν κεφάλαια για την ανοικοδόμηση σε περιοχές που παραμένουν υπό τον έλεγχο της Χαμάς και η έμφαση θα δοθεί στην οικοδόμηση της ασφαλούς πλευράς.
«Οι σκέψεις που υπάρχουν για την περιοχή που ελέγχει ο Ισραηλινός Στρατός, εφόσον αυτό μπορεί να διασφαλιστεί, είναι να ξεκινήσει άμεσα η κατασκευή μιας νέας Γάζας, προκειμένου να δοθεί στους Παλαιστίνιους ένα μέρος να ζουν και να δουλεύουν», δήλωσε ο Κούσνερ.
Οι Άραβες μεσολαβητές ανησυχούν για το σχέδιο το οποίο, όπως είπαν, έχουν θέσει οι ΗΠΑ και το Ισραήλ στις ειρηνευτικές συνομιλίες. Οι αραβικές κυβερνήσεις αντιτίθενται σθεναρά στην ιδέα της διαίρεσης της Γάζας, υποστηρίζοντας ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ζώνη μόνιμου ισραηλινού ελέγχου εντός του θύλακα.
Είναι απίθανο να διαθέσουν στρατεύματα για την αστυνόμευση του θύλακα με αυτούς τους όρους. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε ότι πρόκειται για μια προκαταρκτική ιδέα και ότι θα δοθούν ενημερώσεις τις επόμενες ημέρες.
Η εκεχειρία που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση του Τραμπ και τέθηκε σε ισχύ στις 10 Οκτωβρίου σχεδίασε μια «κίτρινη γραμμή» στον χάρτη που σηματοδοτεί την περιοχή ελέγχου του ισραηλινού στρατού.
Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα παχύ στρώμα που αγκαλιάζει τα σύνορα του θύλακα και περιβάλλει την περιοχή που ελέγχεται από τους Παλαιστίνιους. Η ισραηλινή ζώνη υποτίθεται ότι θα συρρικνωθεί, καθώς θα ικανοποιούνται διάφορα σημεία αναφοράς.
Οι αντιρρήσεις Νετανιάχου για την Παλαιστινιακή Αρχή
Στον πυρήνα της, η ιδέα μιας διαιρεμένης Γάζας αντιμετωπίζει τις ακόμη ανεπίλυτες δυσκολίες του αφοπλισμού της Χαμάς και της εγκαθίδρυσης μιας εναλλακτικής κυβέρνησης που θα μπορούσε να επιβλέπει τον θύλακα και να δημιουργεί ένα περιβάλλον ασφαλές για τα δισεκατομμύρια δολάρια σε επενδύσεις που απαιτούνται για την ανοικοδόμηση.
Το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ προβλέπει τη σύσταση μιας επιτροπής τεχνοκρατών για τη διοίκηση της Γάζας και μιας διεθνούς δύναμης για την παροχή ασφάλειας, αλλά οι λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Πολλές αραβικές κυβερνήσεις πιστεύουν ότι ο θύλακας πρέπει να επιβλέπεται από την Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία κυβερνά μεγάλο μέρος της Δυτικής Όχθης, αλλά ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου αντιτίθεται σθεναρά στο να της επιτραπεί να διαδραματίσει κάποιο ρόλο.
Αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου δήλωσαν ότι ο Κούσνερ είναι η κινητήρια δύναμη πίσω από το σχέδιο ανασυγκρότησης, έχοντας το σχεδιάσει μαζί με τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ. Είπαν ότι ο Κούσνερ ενημέρωσε τον Τραμπ και τον Βανς για το σχέδιο και έχει εξασφαλίσει την υποστήριξή τους.
Ωστόσο, ορισμένοι αξιωματούχοι σημειώνουν ότι το σχέδιο πρέπει ακόμη να επιλύσει σημαντικά ερωτήματα πριν καταστεί βιώσιμο, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου παροχής καθημερινών υπηρεσιών στους Παλαιστίνιους που ζουν σε ένα τμήμα της Γάζας που κατέχεται από το Ισραήλ, υποθέτοντας ότι δεν ήταν καν πρόθυμοι να μετεγκατασταθούν εκεί.
Η κυβέρνηση είχε εξετάσει το ενδεχόμενο ανοικοδόμησης περιοχών που η Χαμάς δεν ήλεγχε ακόμη και πριν από την επίτευξη εκεχειρίας, με την ελπίδα ότι αυτό θα βελτίωνε τις συνθήκες για τους Παλαιστίνιους και θα χρησίμευε ως σύμβολο μιας Γάζας μετά τη Χαμάς, δήλωσαν αξιωματούχοι.
Η μεταπολεμική διακυβέρνηση
Υπάρχει επίσης ανησυχία για το πώς θα διασφαλιστεί ότι μέλη της Χαμάς δεν θα εισέλθουν στην ισραηλινή πλευρά. Μια ιδέα που προτάθηκε από ορισμένους Αμερικανούς αξιωματούχους θα ήταν ένα πρόγραμμα ελέγχου με επικεφαλής τις ισραηλινές αρχές. Ορισμένοι διαμεσολαβητές δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ φαινόταν να προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο, ενώ παράλληλα προσπαθούσαν να λύσουν τα δύσκολα ζητήματα της μεταπολεμικής διακυβέρνησης.
Η κορυφαία προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η διατήρηση της κατάπαυσης του πυρός, η οποία έχει αμφισβητηθεί από μια σειρά περιστατικών και διαφωνιών σχετικά με την αποτυχία της Χαμάς να επιστρέψει τις σορούς ορισμένων από τους νεκρούς ομήρους που εξακολουθούν να βρίσκονται στη Γάζα.
Η κυβέρνηση έστειλε τους Βανς, Κούσνερ και Γουίτκοφ στο Ισραήλ για να συγκρατήσει την ορμή των δύο πλευρών, ενώ και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο αναμένεται να φτάσει αύριο Πέμπτη.
Η Χαμάς δεν έχει δεσμευτεί να αφοπλιστεί. Αντίθετα, έχει λάβει μέτρα κατά των αντιπάλων της για να ανακτήσει τον έλεγχό της επί του πληθυσμού της Γάζας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου βρίσκεται εκτός της ισραηλινής περιοχής ελέγχου. Έχει πυροβολήσει Ισραηλινούς στρατιώτες σε αρκετές περιπτώσεις, σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό.
Η ιδέα μιας διχασμένης προσέγγισης στην ανοικοδόμηση υποστηρίχθηκε από ορισμένους αναλυτές στο Ισραήλ, οι οποίοι την είδαν ως ευκαιρία για το Ισραήλ να ελέγξει περαιτέρω τη Χαμάς.
«Είναι εφικτό και βέλτιστο»
Το σχέδιο για την ανάπτυξη περιοχών που ελέγχονται από το Ισραήλ στη Γάζα θα μπορούσε να αποδυναμώσει πολιτικά τη Χαμάς, επιτρέποντας παράλληλα στον ισραηλινό στρατό να διεξάγει επιχειρήσεις που θα διαβρώσουν περαιτέρω την ικανότητα της οργάνωσης να πολεμήσει, δήλωσε ο Όφερ Γκούτερμαν, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας με έδρα το Τελ Αβίβ.
Με την πάροδο του χρόνου, το Ισραήλ θα μπορούσε να πάρει περισσότερα εδάφη από τον έλεγχο της Χαμάς, ενισχύοντας παράλληλα μια ζώνη ασφαλείας μεταξύ των ισραηλινών πόλεων κοντά στα σύνορα με τη Γάζα, οι οποίες δέχτηκαν επίθεση κατά τη διάρκεια της επίθεσης υπό την ηγεσία της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο. «Είναι εφικτό και βέλτιστο», είπε ο Γκούτερμαν για το σχέδιο.
Η πρωτοβουλία, η οποία βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, επηρεάζεται από προηγούμενα ισραηλινά σχέδια για τη δημιουργία ζωνών χωρίς Χαμάς εντός της Γάζας, με στόχο την υπονόμευση της εξουσίας από την ένοπλη παλαιστινιακή οργάνωση, δήλωσε ο Αμίρ Αβίβι, πρώην ανώτερος αξιωματούχος άμυνας που εξακολουθεί να βρίσκεται κοντά στο κατεστημένο ασφαλείας του Ισραήλ.
Αυτά τα σχέδια δεν υλοποιήθηκαν ποτέ και επικρίθηκαν ως ανεφάρμοστα. Ισραήλ και των ΗΠΑ προσπάθησαν να δημιουργήσουν ζώνες χωρίς την παρουσία της Χαμάς για τη διανομή τροφίμων, ωστόσο, δεν τα κατάφεραν καθώς οι αιτούντες ανθρωπιστική βοήθεια διέσχιζαν τις ζώνες των μαχών προς τις υποεφοδιαζόμενες περιοχές.
Δεν θα το επιτρέψει η Χαμάς
«Η ιδέα δεν θα ήταν η μόνιμη διχοτόμηση της Γάζας», είπε ο Αβίβι, αλλά η άσκηση πίεσης στη Χαμάς για αφοπλισμό. Ο Αβίβι είπε ότι δεν θα εκπλαγεί αν δει το Ισραήλ να προσπαθεί να επεκτείνει τη ζώνη ελέγχου του εάν η Χαμάς δεν αποχωρήσει.
Οποιοδήποτε σχέδιο για τη διαίρεση της Γάζας είναι πιθανό να αντιμετωπίσει σοβαρή αντίσταση από τους Παλαιστίνιους, δήλωσε ο Ταχάνι Μουσταφά, μέλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.
Από την αρχή του πολέμου, οι Παλαιστίνιοι ανησυχούν ότι το Ισραήλ θα προσπαθήσει να αναπαράγει στη Γάζα αυτό που έχει κάνει στη Δυτική Όχθη, αναλαμβάνοντας τον πλήρη έλεγχο της ασφάλειας, ενώ παράλληλα αναγκάζει τους κατοίκους της Γάζας να εγκατασταθούν σε μικρές, ασύνδετες περιοχές ελέγχου.
«Η Γάζα αποτελεί το μόνο κομμάτι εδαφικής συνοχής για ένα παλαιστινιακό κράτος», είπε ο Μουσταφά. «Ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε τελικά να δημιουργήσει αυτό που φοβόντουσαν οι Παλαιστίνιοι».
Η απαίτηση του σχεδίου Τραμπ να αφοπλιστεί η Χαμάς χωρίς συγκεκριμένες εγγυήσεις για μια ειρηνευτική διαδικασία είναι ο πυρήνας του προβλήματος και κατέληξε λέγοντας «…αυτό θα οδηγήσει σε αδιέξοδο».
