Το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ένα από τα παλαιότερα και πιο διάσημα εκπαιδευτικά ιδρύματα του Ηνωμένου Βασιλείου, διαδραμάτισε υπερβολικά σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ρατσιστικών επιστημονικών θεωριών και επωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη διατλαντική δουλεία, σύμφωνα με τα ευρήματα σημαντικής έρευνας για την ιστορία του.
Το πανεπιστήμιο συγκέντρωσε εκατομμύρια λίρες από πρώην φοιτητές και δωρητές που είχαν σχέσεις με τη δουλεία των αφρικανικών λαών, την οικονομία των αποικιών και την εκμετάλλευση του πλούτου σε ολόκληρη τη Βρετανική Αυτοκρατορία, σύμφωνα με τα ευρήματα μιας επίσημης έρευνας που είδε η εφημερίδα Guardian.
Η έρευνα αποκάλυψε ότι το Εδιμβούργο έγινε «καταφύγιο» για καθηγητές που ανέπτυξαν θεωρίες για την υπεροχή της λευκής φυλής τον 18ο και 19ο αιώνα και που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία των «φυλετικών ψευδοεπιστημών» που τοποθετούσαν τους Αφρικανούς στο κατώτατο σκαλί της φυλετικής ιεραρχίας.
Το αρχαίο πανεπιστήμιο – το οποίο ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα – εξακολουθούσε να κατέχει κληροδοτήματα αξίας 9,4 εκατομμυρίων λιρών που προήλθαν απευθείας από δωρητές που συνδέονταν με τη δουλεία, τις αποικιακές κατακτήσεις και τις ψευδοεπιστήμες, και τα οποία χρηματοδότησαν διαλέξεις, μετάλλια και υποτροφίες που συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Ο Sir Peter Mathieson, πρύτανης του πανεπιστημίου, ο οποίος ζήτησε την διεξαγωγή της έρευνας, δήλωσε ότι τα ευρήματα ήταν «δύσκολο να διαβαστούν», αλλά ότι το Εδιμβούργο δεν μπορεί να έχει «επιλεκτική μνήμη» για την ιστορία και τα επιτεύγματά του.
Σε επίσημη δήλωση, ο Mathieson εξέφρασε την ειλικρινή συγγνώμη του πανεπιστημίου για «τον ρόλο του όχι μόνο στο να αποκομίσει υλικά οφέλη από πρακτικές και συστήματα που προκάλεσαν τόσο πολύ πόνο, αλλά και στο να συμβάλει στη δημιουργία και τη διαιώνιση φυλετικών θεωριών».
Ο Sir Peter Mathieson κερδίζει πάνω από 400.000 λίρες για το ρόλο του ως πρύτανης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Φωτογραφία: Neil Hanna
Ο Σκωτσέζικος διαφωτισμός σε μία εποχή φυλετικών διακρίσεων
Οι συντάκτες της έκθεσης ανέφεραν ότι τα ευρήματά τους έθεσαν σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο του πανεπιστημίου ως έδρα του Σκωτσέζικου Διαφωτισμού τον 18ο και 19ο αιώνα, όταν έγινε διάσημο για το έργο διακεκριμένων προσωπικοτήτων όπως ο οικονομολόγος Άνταμ Σμιθ και ο φιλόσοφος Ντέιβιντ Χιουμ.
Το γεγονός ότι η ιστορία του ήταν εν μέρει «συνδεδεμένη με τη δουλεία, τη βίαιη κατάληψη σωμάτων, εργασίας, δικαιωμάτων, πόρων, γης και γνώσης είναι βαθιά ενοχλητικό, όχι μόνο για ένα ίδρυμα που συνδέεται τόσο στενά με τις ανθρωπιστικές και φιλελεύθερες αξίες του Σκωτσέζικου Διαφωτισμού», ανέφερε.
Ο Mathieson είπε ότι η έκθεση για την αποαποικιοποίηση κατέληξε σε «βαθιά συγκλονιστικά» και «πραγματικά ενοχλητικά» συμπεράσματα, συμπεριλαμβανομένης της ανακάλυψης σε φοιτητικά σημειωματάρια της δεκαετίας του 1790 ότι ένας από τους πιο διάσημους ηθικούς φιλοσόφους του πανεπιστημίου, ο Dugald Stewart, είχε διδάξει σε χιλιάδες φοιτητές ότι οι λευκοί Ευρωπαίοι ήταν φυλετικά ανώτεροι.
O Stewart που δίδασκε στους φοιτητές του Εδιμβούργου ότι οι μαύροι Αφρικανοί ήταν κατώτεροι από τους Ευρωπαίους επειδή ήταν «άγριοι».
Ωστόσο, αντιτάχθηκε στη δουλεία και υποστήριξε ότι οι «κατώτερες» φυλές μπορούσαν να τελειοποιηθούν με την πάροδο του χρόνου.
Εικόνα από το βιβλίο Types of Mankind (1854), του οποίου οι συγγραφείς υπονοούσαν ότι οι «Νέγροι» ήταν μια κατηγορία δημιουργίας μεταξύ των «Ελλήνων» και των χιμπατζήδων
Ο δρόμος προς την εξιλέωση
Οι συντάκτες της έκθεσης προέτρεψαν το πανεπιστήμιο να ανακατευθύνει τα χρήματα από αυτές τις κληροδοσίες στην πρόσληψη ακαδημαϊκών από μαύρες και μειονοτικές ομάδες και στην έρευνα και τη διδασκαλία σχετικά με τον ρατσισμό και την αποικιοκρατία, εν μέρει για να καταπολεμήσει τον θεσμικό ρατσισμό που διαποτίζει το ίδρυμα, όπως υποστήριξαν.
Το πανεπιστήμιο έπρεπε να αποδεχτεί τις σκληρές αλήθειες για τις δραστηριότητές του στο παρελθόν, αλλά και να απολαύσει τις επιτυχίες του, δήλωσε ο Mathieson.
Αυτή η αναθεώρηση, πρόσθεσε, ήταν η πιο εκτενής έρευνα του είδους της που έχει πραγματοποιηθεί από πανεπιστήμιο στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Mathieson δήλωσε:
«Πιστεύω ότι μεγάλο μέρος της έκθεσης είναι δύσκολο να διαβαστεί, αλλά έχω εμπιστοσύνη στην ακρίβειά της, επειδή εμπιστεύομαι τους εμπειρογνώμονες που την συνέταξαν. Πιστεύω ότι αναζητούσαμε την αλήθεια – αυτός είναι ο πραγματικός σκοπός ενός πανεπιστημίου, και αυτό περιλαμβάνει την αλήθεια για εμάς τους ίδιους, καθώς και την αλήθεια για όλους τους άλλους».
Εκατοντάδες κρανία από τη Σκωτία, το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο και χώρες σε όλο τον κόσμο συλλέχθηκαν για μελέτη από την Φρενολογική Εταιρεία του Εδιμβούργου και το Πανεπιστήμιο τον 19ο αιώνα. Το Ανατομικό Μουσείο εξακολουθεί να διαθέτει πάνω από 1800 από αυτά τα κρανία.
Ο θέση του πανεπιστημίου στην ιστορία
Το πανεπιστήμιο αντέδρασε με «αδράνεια» στην κατάργηση της δουλείας, σύμφωνα με την έκθεση, καθώς δεν προσχώρησε σε άλλα τρία πανεπιστήμια και κολέγια της Σκωτίας που είχαν υποβάλει αίτηση στο κοινοβούλιο ζητώντας την κατάργηση της δουλείας, παρόλο που το Εδιμβούργο είχε καθηγητές που πρωτοστάτησαν στην εκστρατεία για την κατάργηση της δουλείας.
Ο Curry δήλωσε: «Η Σκωτία έχει ένα ηθικό χρέος να πληρώσει, καθώς διατήρησε μια ιδεολογία που συνέβαλε στην εκμετάλλευση, τη δολοφονία και την κυριαρχία των φυλετικών ομάδων για αιώνες.
Δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση ότι οι άνθρωποι που οργάνωσαν τον αποικιοκρατισμό προέρχονταν από το Εδιμβούργο. Δεν είναι ο μόνος τόπος από τον οποίο προέρχονταν, αλλά το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου βρισκόταν στην πρώτη γραμμή της δημιουργίας και της διάδοσης αυτών των θεωριών εκείνη την εποχή».
Η ευθύνη και το μέλλον
Το πανεπιστήμιο θα συστήσει μια νέα ομάδα για την εφαρμογή της αναθεώρησης των φυλετικών θεμάτων, η οποία θα υποστηρίξει ενεργά το αίτημα της αναθεώρησης για τη δημιουργία ενός κέντρου μελέτης του ρατσισμού, της αποικιοκρατίας και της βίας κατά των μαύρων στο Εδιμβούργο, βοηθώντας στην εξεύρεση φιλανθρωπικών δωρητών και εξωτερικής χρηματοδότησης, καθώς και στην εξεύρεση τοποθεσιών για την δημιουργία ενός κοινοτικού χώρου.
Ο Mathieson είπε ότι το πανεπιστήμιο έχει επίσης πολύ δουλειά να κάνει για να καταλάβει γιατί έχει τόσο λίγους μαύρους υπαλλήλους και φοιτητές.
Αντίθετα, το ένα τρίτο των φοιτητών του είναι Ασιάτες, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 9.300 φοιτητών από την Κίνα.
Το Εδιμβούργο θα χρηματοδοτήσει «αναμφίβολα» νέες υποτροφίες για φοιτητές από μειονοτικές ομάδες, είπε.
«Μέρος των πόρων του πανεπιστημίου μπορεί και θα διατεθεί για αυτό το σκοπό».
Παρόλα αυτά, είπε, το πανεπιστήμιο ενδέχεται να μην είναι σε θέση να επαναχρησιμοποιήσει ορισμένες κληροδοσίες που συνδέονται με τη δουλεία ή τον αποικιοκρατισμό, εάν οι όροι τους περιορίζουν τη χρήση των χρημάτων σε συγκεκριμένους σκοπούς.
Συστάσεις για τη Γάζα
Μεταξύ μιας σειράς 47 συστάσεων, οι συντάκτες της αναθεώρησης ζήτησαν επίσης από το Εδιμβούργο να υποστηρίξει την απόρριψη του ορισμού του αντισημιτισμού που δημοσίευσε η Διεθνής Συμμαχία για τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος (IHRA), επειδή καταπνίγει την «ελεύθερη συζήτηση» για τις πολιτικές και τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη.
Τα περισσότερα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου αναγνωρίζουν τον ορισμό της IHRA.
Οι φοιτητές έστησαν σκηνές στο Old College του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου.
Η αναθεώρηση κάλεσε επίσης το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου να πουλήσει επειγόντως τις επενδύσεις του σε εταιρείες που έχουν σημαντικές συμβάσεις με την ισραηλινή κυβέρνηση.
Ο Mathieson δήλωσε ότι το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου «επανεξετάζει ενεργά» την υποστήριξή του προς τη δήλωση της IHRA και τις επενδύσεις του σε εταιρείες που συνδέονται με το Ισραήλ, μετά από μια σειρά διαμαρτυριών από το προσωπικό και τους φοιτητές που κατηγόρησαν το πανεπιστήμιο για συνενοχή με τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα.
Πρόσθεσε ότι αναγνωρίζει την ένταση των συναισθημάτων, αλλά δήλωσε ότι δεν μπορεί να δεσμευτεί να αποσύρει την υποστήριξή του στον ορισμό της IHRA ή να αποσύρει τις επενδύσεις του σε εταιρείες που αντιμετωπίζουν μποϊκοτάζ, έως ότου ολοκληρωθούν οι αναθεωρήσεις.
«Προφανώς, αυτό είναι ένα πολύ καυτό, επίκαιρο θέμα», δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Guardian.
