Βασιλεία: Η πόλη της φετινής Eurovision είναι η πρωτεύουσα μοναξιάς της Ευρώπης

Στη Βασιλεία, το 47% των νοικοκυριών αποτελείται από ένα μόνο άτομο, σε σύγκριση με τον ελβετικόμέσο όρο 36%. Οι τοπικές αρχές έχουν αρχίσει να αναπτύσσουν μια στρατηγική για την καταπολέμηση του αρνητικού φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού.

Το διαμέρισμα της 82χρονης Έστερ Τζανίν Ζέντνερ πλημμυρίζει από έντονο φως. Έχει τέσσερα δωμάτια στον έκτο όροφο ενός κτηρίου στη γειτονιά Iselin-Quartier και προσφέρει εκπληκτική θέα. «Ζω καλά. Πάντα ζούσα μόνη μου, αν και ποτέ δεν το επιδίωξα συγκεκριμένα», λέει η πρώην δασκάλα. Πέρασε σχεδόν δέκα χρόνια από τη ζωή της στην Αφρική δουλεύοντας για τη Χριστιανική Ένωση Νέων Γυναικών (YWCA).

Ο πληθυσμός της Ελβετίας γερνάει και τα ποσοστά διαζυγίων αυξάνονται. Στη Βασιλεία περίπου το 47% των νοικοκυριών αποτελείται από ένα μόνο άτομο και το 53% των νοικοκυριών αποτελείται από δύο ή περισσότερα άτομα. Η Έστερ θυμάται μια εβδομάδα που πέρασε πρόσφατα με μερικούς φίλους της YWCA. Όλοι σε εκείνη τη συνάντηση έδειχναν ο ένας στον άλλο φωτογραφίες από τα εγγόνια και τα δισέγγονά τους. «Δεν έχω καθόλου. Μου λείπει κάτι στη ζωή μου; Τέλος πάντων, αν υπάρχουν στιγμές που νιώθω μοναξιά, αυτή ήταν μια από αυτές», παραδέχεται.

Είναι λοιπόν πολύ χαρούμενη για τον θόρυβο τριών παιδιών που παίζουν στο διαμέρισμα έναν όροφο πιο πάνω. Στον πρώτο όροφο της πολυκατοικίας της βρίσκεται το εστιατόριο “Huefyse-Bar”, ένα δημοφιλές σημείο συνάντησης για το “lonely hearts club” της συνοικίας Iselin. Εδώ πίνουν μπύρα και κατά καιρούς βγαίνουν στη βεράντα για τσιγάρο. Δίπλα είναι το κοινωνικό κέντρο “Ahornträff” για συναντήσεις.

Το μερίδιο των μονοπρόσωπων νοικοκυριών στην πόλη της Βασιλείας ήταν μόνο 21% το 1960, αλλά μέχρι το 1990 το ποσοστό αυτό είχε αυξηθεί στο 45%. Αναμένεται να ξεπεράσει το όριο του 50% έως το 2050. «Η κοινωνική απομόνωση μπορεί ακόμα να μετρηθεί, αλλά η μοναξιά είναι δύσκολο να προσδιοριστεί ποσοτικά», λέει ο Λούκας Οτ, Επικεφαλής του Τμήματος Αστικής Ανάπτυξης του Δήμου της Βασιλείας-Σταντ.

Είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή του προγράμματος που πρότεινε στο Κοινοβούλιο το 2023 ο πολιτικός του τοπικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, Πασκάλ Πφίστερ. Το σχέδιο δράσης θα διαθέσει 150.000 ελβετικά φράγκα σε κοινωνικά έργα που θα υλοποιηθούν από εθελοντές από το 2025. Θα αναπτυχθεί επίσης στρατηγική για την καταπολέμηση της μοναξιάς και του κοινωνικού αποκλεισμού.

«Η πόλη πρέπει να δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για να μην εξαφανιστούν οι άνθρωποι μόνοι τους», τονίζει ο Λούκας Οτ, αναφερόμενος επίσης στον μεγάλο αριθμό ηλικιωμένων σε νοσοκομεία και γηροκομεία. Το 2023, ο Δήμος της Βασιλείας έστειλε μια ενημερωτική επιστολή σε όλους τους ηλικιωμένους που ζουν μόνοι. Περιλάμβανε δύο τηλέφωνα επικοινωνίας:

Το “Info älter werden”, το οποίο είναι μια τηλεφωνική γραμμή για πληροφορίες σχετικά με υπηρεσίες και οργανισμούς για ηλικιωμένους και το “Mein Ohr für dich” («Θέλετε να μιλήσουμε; Ακούω») που είναι μια καθημερινή υπηρεσία υποστήριξης για μοναχικούς ανθρώπους.

Η απομόνωση είναι ένα θέμα ταμπού και δεν είναι μόνο οι ηλικιωμένοι που υποφέρουν από μοναξιά. Στη Βασιλεία, το ένα τρίτο των άγαμων νοικοκυριών αποτελείται από άτομα ηλικίας μεταξύ 20 και 40 ετών. Ο Λούκας Οτ σημειώνει ότι στον σημερινό κόσμο της κινητής τηλεφωνίας, όπου μεγάλο μέρος της ζωής περνάει στο διαδίκτυο, οι νέοι κάνουν πολύ περισσότερες γνωριμίες από ό,τι στο παρελθόν, αλλά αυτές οι συνδέσεις είναι πλέον πολύ πιο εύθραυστες κι ευάλωτες.

Εδώ είναι περισσότερα στοιχεία: στη Βασιλεία, περίπου το 75% των αποδεκτών κοινωνικής βοήθειας ζουν μόνοι ή σε ιδρύματα κοινωνικής πρόνοιας. Αυτά είναι τα στοιχεία του Τμήματος (Υπουργείου) του Δήμου της Βασιλείας για Οικονομικές, Κοινωνικές και Περιβαλλοντικές Υποθέσεις.

Ο αριθμός των «μονών» νοικοκυριών συνεχίζει να αυξάνεται, ακόμη και στους νέους. Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι πολλές οικογένειες με παιδιά εγκαταλείπουν την πόλη για πιο ήσυχες περιοχές. «Ταυτόχρονα, ο Δήμος αναπτύσσει κατά κύριο λόγο υποδομές και υπηρεσίες που στοχεύουν σε αυτήν την πληθυσμιακή ομάδα», λέει η Μέλανι Ίμχοφ, εκπρόσωπος της κυβέρνησης του Δήμου.

Ο καθηγητής Λούκα Παταρόνι από το Εργαστήριο Αστικής Κοινωνιολογίας στο Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Λωζάνης εξηγεί: «Πολλές μορφωμένες γυναίκες αποφασίζουν συνειδητά να αναβάλουν την αναζήτηση συντρόφου και η αγορά ακινήτων ανταποκρίνεται σε αυτήν την αλλαγή δημιουργώντας μεμονωμένες εγκαταστάσεις και σύνθετες κατοικίες».

Ο Τόμας Πφλούγκερ, επικεφαλής του εθνικού προγράμματος για την καταπολέμηση της μοναξιάς “Connect!” σημειώνει:  «Εάν χτίζονται μόνο μεμονωμένα διαμερίσματα σε μια πόλη χωρίς χώρους κοινωνικής αλληλεπίδρασης, αυτό περιορίζει περαιτέρω τις δυνατότητες επαφής».

Από την πλευρά του, ο Λούκα Παταρόνι αναφέρει το παράδειγμα των συνεταιρισμών στέγασης που σχεδιάζουν κτίρια με κοινόχρηστους χώρους, καθώς και τα λεγόμενα clusters – διαμερίσματα στα οποία ομαδοποιούνται επιπλωμένα στούντιο γύρω από κοινόχρηστους χώρους. «Η μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Στον τομέα της ψυχικής υγείας, είναι ένα σοβαρό πρόβλημα».

Πηγή: SWI