Μια δική τους αμυντική αρχιτεκτονική με δικά τους λεφτά, ακόμα και με παράλληλη λειτουργία ενός «παρα-ευρωπαϊκού» συνασπισμού κρατών, χρειάζεται η ΕΕ για να διασφαλίσει την άμυνά της.
Αυτό προτείνει, ενόψει της ρωσικής «απειλής», Άλμοτ Μούλερ, επικεφαλής του Τιμήματος Ευρωπαϊκών και Διεθνών υποθέσεων στο Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής (EPC), μια δεξαμενή σκέψης που προωθεί την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Σε ανάλυσή της στο Social Europe, η Μούλερ καταγράφει, με ανησυχία, τις σαρωτικές αλλαγές που φέρνει η μετατόπιση της αμερικανικής εξωτερικής, υπό τη νέα προεδρία Ντόναλντ Τραμπ.
Η μεγαλύτερη συνέπεια για την ίδια είναι ότι πλέον οι Ευρωπαίοι παραμένουν ολοένα και πιο ευάλωτοι.
Δεύτερον, λέει το πολιτικό μέλλον της ίδιας της Ευρώπης διακυβεύεται, καθώς οι χώρες της ΕΕ και οι τρίτες χώρες αναγκάζονται να λάβουν βαθιές αποφάσεις σχετικά με τα συλλογικά αγαθά.
Τρίτον, προσθέτει, η οικονομική ισχύς της Ευρώπης απειλείται, καθώς η παγκόσμια τάξη πραγμάτων που προηγουμένως ευνοούσε την ευρωπαϊκή ευημερία διαλύεται γρήγορα.
Τέταρτον, οι φιλελεύθερες δημοκρατίες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν άνευ προηγουμένου προκλήσεις, ενώ προσθέτει πως ο τρόπος με τον οποίο οι Ευρωπαίοι αλληλεπιδρούν με τις ΗΠΑ και τον ευρύτερο κόσμο αλλάζουν σημαντικά.
Η μεγαλύτερη πρόκληση
Έτσι, για την Μούλερ, αναμφισβήτητα, η πιο πιεστική πρόκληση είναι σαφής: οι Ευρωπαίοι πρέπει τώρα να οικοδομήσουν από τους δικούς τους πόρους την ικανότητα να εγγυώνται την ασφάλειά τους.
«Η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης απαιτεί γνήσια θυσία, που περιλαμβάνει σημαντικές οικονομικές, στρατιωτικές και πολιτικές δεσμεύσεις, καθώς και πρωτοποριακές προσπάθειες για την ανασυγκρότηση των πολιτικών θεσμών και των θεσμών ασφάλειας της Ευρώπης.
«Το ΝΑΤΟ να το ξαναδούμε…»
Αυτό απαιτεί αναπόφευκτα την επανεξέταση του ρόλου της Ευρώπης στο ΝΑΤΟ, τονίζει το στέλεχος του EPC. «Οι Ευρωπαίοι πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν το ενδεχόμενο το ΝΑΤΟ να μην προσφέρει πλέον επαρκή ομπρέλα ασφαλείας, δεδομένων των σαφών σημάτων αδιαφορίας των ΗΠΑ που θα μπορούσαν κάλλιστα να μετατραπούν σε εχθρότητα εναντίον βασικών ευρωπαϊκών συμφερόντων» λέει.
Ενώ τα τρωτά σημεία της Ευρώπης έχουν αποκαλυφθεί, η ήπειρος έχει επίσης επιδείξει αποφασιστική δράση. Τις τελευταίες εβδομάδες, κράτη της ΕΕ και εκτός ΕΕ έχουν αρχίσει να συντονίζονται ως απάντηση στη δραματική αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ.
Προς το παρόν, το ΝΑΤΟ παρέχει το γενικό πλαίσιο ασφάλειας της Ευρώπης, ωστόσο το πολιτικό κέντρο βάρους της ηπείρου έχει ήδη μετατοπιστεί εμφανώς, σημειώνει η Μούλερ.
«Αυτό φάνηκε πρόσφατα όταν ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε συνάντησε τον Πρόεδρο Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ενώ ταυτόχρονα υπουργοί Άμυνας από την αναδυόμενη ομάδα «E5» -Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία και Ηνωμένο Βασίλειο- συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι για να συντονίσουν την απάντηση της Ευρώπης στη μετατόπιση της Ουάσιγκτον».
Η συνάντηση στο Παρίσι ήταν πολύ πιο σημαντική από εκείνη της Ουάσιγκτον, σύμφωνα με την ειδική, τονίζοντας την βαθιά διάβρωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ της Ευρώπης και της κυβέρνησης Τραμπ που έχει υπονομεύσει την αποτελεσματική συνεργασία εντός του ΝΑΤΟ.
Όργανο παράλληλα με την ΕΕ – Ενδεχόμενη συμμετοχή Τουρκίας
Η Μούλερ παραδέχεται ότι ο αναδυόμενος συνασπισμός των «E5 Plus» πρέπει να λειτουργήσει εκτός των δομών της ΕΕ, λόγω της σταθερής στάσης της Βρετανίας ενάντια σε κάθε σενάριο που μοιάζει με επανένταξη στην Ένωση.
«Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, ο ρόλος και η επιρροή χωρών εκτός ΕΕ, ιδίως του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν καταστεί κρίσιμοι για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, δεδομένων των σημαντικών δυνατοτήτων της Βρετανίας» λέει.
Ωστόσο, προειδοποιεί ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ που συμμετέχουν σε αυτόν τον συνασπισμό έχουν έννομο συμφέρον να διαφυλάξουν τις θεμελιώδεις αρχές της ΕΕ. Βέβαια, η Μούλερ παραδέχεται ότι με την συμμετοχή αυτών των κρατών-μελών σε ένα εκτός-ΕΕ όργανο μπορούν και αποστασιοποιούνται από τα κράτη-μέλη που υπονομεύουν ενεργά την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, πχ Ουγγαρία. Αυτό που λεέι η Μούλερ βέβαια, ακούγεται αντιφατικό, καθώς ένας θεσμός εκτός ΕΕ θα λειτουργήσει καλύτερα για το καλό της ΕΕ, καθώς την ίδια στιγμή, κράτη-μέλη θέλουν το κακό της ΕΕ.
Η Μούλερ, όμως, πιστεύει ότι αυτή η διαδικασία θα πρέπει να ακολουθεί το μοντέλο μιας «υπερ-κυβερνητικής πρωτοπορίας», που θα επιτρέπει στα συνεργαζόμενα κράτη να επεκτείνουν τη συνεργασία τους πέρα από το πλαίσιο της συνθήκης της ΕΕ, αλλά σύμφωνα με διαφανείς, προκαθορισμένες αρχές.
«Αυτές θα πρέπει να περιλαμβάνουν δεσμεύσεις για τη διατήρηση και την προώθηση του υπερεθνικού χαρακτήρα της ΕΕ. Είναι κρίσιμο, μια τέτοια ομάδα να λειτουργεί λιγότερο ως διακυβερνητικός φορέας και περισσότερο ως αντίγραφο της ΕΕ, με δεσμευτικούς κανόνες και ενεργούς ρόλους για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ» αναφέρει.
Τέλος η Μούλερ σημειώνει ότι η ενσωμάτωση βασικών χωρών εκτός ΕΕ όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία και ενδεχομένως η Τουρκία θα είναι περίπλοκη, θέτοντας σημαντικές πολιτικές, νομικές και θεσμικές προκλήσεις.
«Αυτή η προσπάθεια απαιτεί γρήγορο και σχολαστικό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό και ενεργή διακυβέρνηση. Χωρίς προσεκτική διαχείριση, εξακολουθεί να υπάρχει σοβαρός κίνδυνος η ίδια η ΕΕ να γίνει παράπλευρη απώλεια» καταλήγει.
