«Συγχαίρω το μεγάλο ιρανικό έθνος για την ήττα του σιωνιστικού καθεστώτος» είπε στην ομιλία του, προσθέτοντας ότι «το σιωνιστικό καθεστώς σχεδόν συνετρίβη κάτω από τα χτυπήματα της Ισλαμικής Δημοκρατίας».
Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ο οποίος έχει τον τελευταίο λόγο σε βασικές αποφάσεις στο Ιράν, δεν είχε εμφανιστεί δημόσια επί σχεδόν μία εβδομάδα, παρά την κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα του.
Μόνο τις τελευταίες ημέρες, οι Ηνωμένες Πολιτείες βομβάρδισαν τρεις από τις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, το Ιράν ανταπέδωσε εκτοξεύοντας βαλλιστικούς πυραύλους σε μια αμερικανική βάση στο Κατάρ, μέχρι που Ιράν και Ισραήλ συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός που τέθηκε σε ισχύ το πρωί της περασμένης Τρίτης (24/6).
Κατά τη διάρκεια αυτών των καταιγιστικών εξελίξεων, ο Χαμενεΐ – ο οποίος σύμφωνα με ιρανούς αξιωματούχους βρίσκεται σε καταφύγιο και απέχει από την ηλεκτρονική επικοινωνία προκειμένου να αποτρέψει τυχόν απόπειρες δολοφονίας εναντίον του – παρέμεινε απών, χωρίς να προχωρήσει σε δημόσιες δηλώσεις ή ηχογραφημένα μηνύματα.
Ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Office of the Iranian Supreme Leader via AP
Η απουσία του είχε προκαλέσει έκπληξη.
Ως ανώτατος ηγέτης, ο Χαμενεΐ έχει τον τελευταίο λόγο σε όλα τα σημαντικά κρατικά ζητήματα. Ως αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων εγκρίνει οποιαδήποτε στρατιωτική απόφαση τόσο σημαντική όσο η επίθεση στην αμερικανική βάση στο Κατάρ ή η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με το Ισραήλ.
Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, που ζητήθηκε από τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και για την οποία μεσολάβησε ο εμίρης του Κατάρ, φαίνεται να επιτεύχθηκε γρήγορα. Ωστόσο, ανώτεροι στρατιωτικοί διοικητές και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν αποφύγει να απαντήσουν εάν έχουν συναντηθεί ή μιλήσει με τον κ. Χαμενεΐ τις τελευταίες ημέρες, λένε οι New York Times.
Εικασίες και αμφιβολίες
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, πολλοί Ιρανοί πάλεψαν με αντικρουόμενα συναισθήματα, όπως η ανάγκη να υπερασπιστούν τη χώρα τους, έναντι του βαθύ μίσους τους για το καθεστώς. Συσπειρώθηκαν για τη χώρα, όχι βγαίνοντας έξω για να υπερασπιστούν το καθεστώς, αλλά για να φροντίσουν ο ένας τον άλλον, αναφέρει το BBC σε σχετικό ρεπορτάζ του.
Πολλοί γνώριζαν επίσης ότι το Ισραήλ πιθανότατα επεδίωκε μια αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, κάτι με το οποίο είναι σύμφωνοι πολλοί Ιρανοί.
Ωστόσο, μπορεί να θέσουν τα όρια σε μια αλλαγή καθεστώτος που σχεδιάζεται και επιβάλλεται από ξένες δυνάμεις.
Ιρανοί διαδηλωτές κρατούν σημαίες της χώρας τους και πορτρέτα του ανώτατου πνευματικού ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, κατά τη διάρκεια αντιαμερικανικών και αντι-ισραηλινών διαδηλώσεων, στο κέντρο της Τεχεράνης, στις 24 Ιουνίου 2025.
AP Photo/Vahid Salemi
Ο πολιτικός αναλυτής και γιος του στρατηγού Γιαχία Σαφαβί, διοικητή του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και κορυφαίου στρατιωτικού συμβούλου του Χαμενεΐ, Χαμζέ Σαφαβί δήλωσε ότι οι αξιωματούχοι ασφαλείας του Ιράν πιστεύουν ότι το Ισραήλ ενδέχεται να προσπαθήσει να δολοφονήσει τον Χαμενεΐ, ακόμη και όσο βρίσκεται σε ισχύ η εκεχειρία.
Εξήγησε, λοιπόν, ότι γι’ αυτόν τον λόγο εφαρμόζονται αυστηρά πρωτόκολλα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της περιορισμένης επαφής του Χαμενεΐ με τον έξω κόσμο, προσθέτοντας την πεποίθησή του ότι ο Χαμενεΐ συμμετείχε στη λήψη σημαντικών αποφάσεων, εξ αποστάσεως.
Πώς έχει διαμορφωθεί το σκηνικό
Στα σχεδόν 40 χρόνια της διακυβέρνησής του, ο Αγιατολάχ Χαμενεΐ, ένας από τους μακροβιότερους αυταρχικούς ηγέτες στον κόσμο, έχει αποδεκατίσει κάθε αντιπολίτευση στη χώρα, λέει το BBC. Οι πολιτικοί ηγέτες της αντιπολίτευσης βρίσκονται είτε στη φυλακή είτε έχουν εγκαταλείψει τη χώρα, ενώ στο εξωτερικό, οι προσωπικότητες της αντιπολίτευσης δεν έχουν καταφέρει να διαμορφώσουν μια στάση που να ενώνει την αντιπολίτευση απέναντι στο καθεστώς.
Κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων του πολέμου, όταν η κατάρρευση του καθεστώτος θα μπορούσε να είναι πιθανή, εφόσον ο πόλεμος συνεχιζόταν, πολλοί πίστευαν ότι το πιθανό σενάριο για την επόμενη μέρα δεν ήταν η κατάληψη της εξουσίας από την αντιπολίτευση, αλλά η βύθιση της χώρας στο χάος και την ανομία.
«Είναι απίθανο το ιρανικό καθεστώς να ανατραπεί μέσω της εγχώριας αντιπολίτευσης. Το καθεστώς παραμένει ισχυρό στο εσωτερικό και θα εντείνει την εγχώρια καταπίεση για να συντρίψει τυχόν διαφωνίες», λέει η καθηγήτρια Λίνα Χατίμπ, επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Οι Ιρανοί φοβούνται τώρα περαιτέρω καταστολή από το καθεστώς. Τουλάχιστον έξι άτομα έχουν εκτελεστεί τις τελευταίες δύο εβδομάδες από την έναρξη του πολέμου με το Ισραήλ με την κατηγορία της κατασκοπείας υπέρ του Ισραήλ. Οι αρχές αναφέρουν ότι έχουν συλλάβει περίπου 700 άτομα με αυτή την κατηγορία.
Yποστηρικτής της Χεζμπολάχ φοράει κορδέλα στο κεφάλι που γράφει στα αραβικά: «Στις υπηρεσίες σας, Χαμενεΐ»
AP Photo/Hassan Ammar
Μια Ιρανή γυναίκα δήλωσε στο BBC Persian ότι αυτό που φοβάται περισσότερο από τον θάνατο και την καταστροφή του πολέμου είναι ένα καθεστώς που είναι τραυματισμένο και ταπεινωμένο και στρέφει την οργή του εναντίον του ίδιου του λαού του.
Λίγοι άνθρωποι στο Ιράν πιστεύουν ότι η εκεχειρία που ανακοινώθηκε την Τρίτη 24/06 θα διαρκέσει και πολλοί πιστεύουν ότι το Ισραήλ δεν έχει ακόμη τελειώσει τώρα που έχει απόλυτη υπεροχή στον ουρανό έναντι του Ιράν.
Συμμαχίες και ανταγωνισμοί για την εξουσία
Τέσσερις ανώτεροι Ιρανοί αξιωματούχοι, που γνωρίζουν καλά τις τρέχουσες πολιτικές συζητήσεις στην κυβέρνηση, δήλωσαν ότι κατά την απουσία του Χαμενεΐ, πολιτικοί και στρατιωτικοί διοικητές σχηματίζουν συμμαχίες και ανταγωνίζονται για την εξουσία.
Αυτές οι παρατάξεις έχουν διαφορετικά οράματα για το πώς πρέπει να προχωρήσει το Ιράν με το πυρηνικό του πρόγραμμα και πώς πρέπει να χειριστεί τις διαπραγματεύσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την αντιπαράθεση με το Ισραήλ.
Η παράταξη που φαίνεται να έχει το πάνω χέρι αυτή τη στιγμή πιέζει για μετριοπάθεια και διπλωματία, δήλωσαν οι τέσσερις αξιωματούχοι. Σε αυτήν περιλαμβάνεται ο Μασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος έχει δηλώσει δημόσια την προθυμία του να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και μετά τον βομβαρδισμό των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τις ΗΠΑ.
Στους συμμάχους του Μ. Πεζεσκιάν συμπεριλαμβάνονται ο επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας, Γκολάμ-Χοσεΐν Μοχσενί-Ετζέι, ο οποίος βρίσκεται κοντά στον ανώτατο ηγέτη αλλά και ο νέος διοικητής των ενόπλων δυνάμεων, υποστράτηγος Αμπντολραχίμ Μουσαβί.
Ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν.
AP Photo/Vahid Salemi
Κατά τη χθεσινή (25/06) συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, ο Μασούντ Πεζεσκιάν, ο οποίος ανέλαβε πέρυσι καθήκοντα υποσχόμενος να κάνει το Ιράν πιο ανοιχτό κοινωνικά και πιο ενεργό με τη Δύση, έδωσε το έναυσμα ότι ήταν καιρός να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο διοικείται η χώρα.
«Ο πόλεμος και η ενότητα που επέδειξε ο λαός μας δημιούργησαν μια ευκαιρία να αλλάξουμε τις απόψεις μας για τη διακυβέρνηση και τη συμπεριφορά των αξιωματούχων μας. Αυτή είναι μια χρυσή ευκαιρία για αλλαγή», δήλωσε ο Μασούντ Πεζεσκιάν στο υπουργικό του συμβούλιο, σύμφωνα με τον απολογισμό της συνάντησης που δημοσίευσε το γραφείο του.
Η ιρανική κυβέρνηση προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το κύμα εθνικιστικού ζήλου που έχει αναδυθεί ως αντίδραση στις αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ, οι οποίες, σύμφωνα με αξιωματούχους, έχουν σκοτώσει περισσότερους από 600 ανθρώπους στο Ιράν. Η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Τεχεράνης έδωσε συναυλία σε εξωτερικό χώρο στην πλατεία Αζαντί – ένα συμβολικό ορόσημο με την ονομασία «ελευθερία» – στην Τεχεράνη την περασμένη Τρίτη (24/06). Ακολούθησε μια παράσταση με εικόνες των διασωστών που προβάλλονταν στον πύργο που έμοιαζε με αψίδα στο κέντρο της πλατείας.
Υπάρχουν όμως και άλλες παρατάξεις που ανταγωνίζονται για επιρροή, λένε αξιωματούχοι.
Μια αντίπαλη συντηρητική παράταξη, με επικεφαλής έναν ισχυρό σκληροπυρηνικό πολιτικό, τον Σαΐντ Τζαλιλί, έχει επικρίνει δημόσια τον πρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών του, αμφισβητώντας τη νομιμότητα αυτού που χαρακτήρισε «αιφνιδιαστική» κατάπαυση του πυρός και καταδικάζοντας οποιαδήποτε επιστροφή στις πυρηνικές διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Σε αυτή την ομάδα είναι οι σκληροπυρηνικοί που κατέχουν την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και ορισμένοι ανώτεροι διοικητές των Φρουρών της Επανάστασης.
Ο σκληροπυρηνικός ιρανός πολιτικός Σαΐντ Τζαλιλί.
AP Photo/Vahid Salemi
Ο Φοάντ Ιζαντί, ένας συντηρητικός πολιτικός αναλυτής που πρόσκειται στον Σαΐντ Τζαλιλί και τους Φρουρούς της Επανάστασης έκανε μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι η αναφορά του Μασούντ Πεζεσκιάν για διαπραγματεύσεις δίνει τώρα την εντύπωση ότι «ο πρόεδρος του Ιράν δεν διαθέτει την απαραίτητη πολιτική ικανότητα για να κυβερνήσει τη χώρα».
Ο Αλί Αχμαντνία, επικεφαλής επικοινωνίας του προέδρου, ανταπάντησε με αντίστοιχη ανάρτηση στα social media καταδικάζοντας τις επιθέσεις των συντηρητικών εναντίον του προέδρου και του υπουργού Εξωτερικών. «Δεν υποτίθεται ότι πολεμάμε το Ισραήλ μέρα νύχτα, επί 12 ημέρες και τώρα να τα βάζουμε με ανθρώπους σαν εσάς! Που είστε απασχολημένοι ολοκληρώνοντας το παζλ του εχθρού με τις πένες σας», έγραψε, όπως μεταδίδουν οι New York Times.
Το σχέδιο του Ιράν για την αποκατάσταση των πυρηνικών εγκαταστάσεών του που επλήγησαν παραμένει ένα επίκαιρο ερώτημα. Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγτσί, όσο και ο επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, Μοχάμεντ Εσλαμί, έχουν δηλώσει σε συνεντεύξεις με τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι το Ιράν θα ανοικοδομήσει και θα αναβιώσει το πυρηνικό του πρόγραμμα και θα συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου.
