Στις 6 Φεβρουαρίου 2015 , η Ζωή Κωνσταντοπούλου, μόλις 38 ετών τότε, έγινε η νεότερη πρόεδρος της Βουλής. Οι βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και του Ποταμιού συντάχθηκαν με εκείνους του ΣΥΡΙΖΑ, με αποτέλεσμα να εκλεγεί με 235 ψήφους. Το μετάνιωσαν μέσα στο επόμενο μισάωρο. Η νέα πρόεδρος ανέβηκε στο βήμα και τους προειδοποίησε ότι η δική της Βουλή «δεν θα είναι πλυντήριο σκανδάλων».
Ακολούθησαν έξι μήνες, που έμοιαζαν σαν έξι χρόνια. Oλοι θυμόμαστε τη Ζωή να υψώνει τη γροθιά της για να χαιρετήσει το συλλαλητήριο του «Oχι» στο Σύνταγμα και στη συνέχεια να ασκεί ερμηνευτική βία σε κάθε εδάφιο του Κανονισμού για να καθοδηγήσει την κοινοβουλευτική ζωή και στο τέλος για να αναχαιτίσει στον αέρα την «κωλοτούμπα». Η Κωνσταντοπούλου αποβλήθηκε από το πολιτικό σύστημα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 2015. Κατέβηκε υποψήφια με τη Λαϊκή Ενότητα του Παναγιώτη Λαφαζάνη, που απέτυχε να περάσει το κατώφλι του 3%. Αδιαφορούσε πεισματικά για τις παραινέσεις μηχανορράφων φίλων της, οι οποίοι της συνιστούσαν μια πιο ευέλικτη στάση έτσι ώστε να διαδεχθεί τον Αλέξη Τσίπρα όταν θα έφτανε η ώρα.
Το ένστικτο της σύγκρουσης
Δέκα χρόνια μετά, αναστατώνει τη Βουλή ως πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας. Οι άσπονδοι φίλοι της τη χαρακτηρίζουν άκαμπτη, προκλητική και εμμονική, αλλά οι υποστηρικτές της μιλούν για μια αεικίνητη, ανυποχώρητη και άφοβη πολιτικό. Πολλοί συμφωνούν ότι εξωθείται ευκολότερα προς τη σύγκρουση, παρά προς τη συνεννόηση, αλλά η ίδια απορρίπτει εκ των προτέρων κάθε συνεννόηση ως «συναλλαγή» με το «σύστημα».
Σε μια στιγμή που και οι δημοσκοπήσεις πιστοποιούν ότι έχει «ρέντα», κατάφερε να αφήσει δυσανάλογο με το κοινοβουλευτικό της μέγεθος αποτύπωμα στην κοινοβουλευτική συζήτηση για τη δυσπιστία. Δεν το κατάφερε μόνο χάρη στο συγκρουσιακό της ταλέντο. Εγινε και η ίδια στόχος μιας ξεκούδουνης σεξιστικής επίθεσης από τον βουλευτή Δράμας της Ν.Δ., Κυριαζίδη («να κάνεις κανένα παιδί!»). Ο πρωθυπουργός αναγκάστηκε να διαγράψει τον βουλευτή του και να ζητήσει συγγνώμη από το θύμα. Θύμα; Ναι. Αν η κατηγορία εναντίον της περί τοξικότητας ευσταθεί, μπόρεσε να είναι στον τοξικό πόλεμο και θύτης και θύμα – και πάντως πρωταγωνίστρια.
Οι επικριτές της υπενθυμίζουν ότι αγνόησε επιδεικτικά τη σειρά εκλογής βουλευτών του κόμματός της στις πρώτες εκλογές του 2023 για να διορίσει τους εκλεκτούς της στη λίστα των δεύτερων εκλογών. Η άτυπη δικαιολογία ήταν ότι οι ψηφοφόροι δεν γνώριζαν κανέναν υποψήφιο της Πλεύσης, πλην της Ζωής, και έτσι «σταύρωσαν» τυχαία τα πρώτα ονόματα σε κάθε ψηφοδέλτιο, με αποτέλεσμα να πρωτεύσουν αρκετοί ακατάλληλοι. Η πρόεδρος, δοθείσης της ευκαιρίας, δεν δίστασε να διορθώσει αρχηγικά το «λάθος» της λαϊκής βούλησης.
Οι διαδρομιστές του Κοινοβουλίου γνωρίζουν ότι πολλοί πολιτικοί στρίβουν στη γωνία μόλις τη βλέπουν. Η ίδια λέει ότι την αποφεύγουν μόνον όσοι έχουν ενοχές για ανομολόγητες ατασθαλίες που εικάζουν ότι μπορεί να τις γνωρίζει. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που αντίδικοι, μόλις μαθαίνουν ότι η άλλη πλευρά θα έχει δικηγόρο τη Ζωή, σπεύδουν να συμβιβαστούν εξωδικαστικά. Οι επικριτές της τής καταλογίζουν ότι επέλεξε τα Τέμπη για να ξαναχτίσει μια αντισυστημική ατζέντα μίσους ανάλογη με εκείνη του 2015. Οι φίλοι της υπενθυμίζουν ότι ήταν ανάμεσα στους πρώτους που άσκησαν μηνύσεις για το Μάτι και κατήγγειλε την τότε κυβέρνηση. Κάτοικοι του Ματιού ήταν υποψήφιοι με την Πλεύση.
Κρύβει, λοιπόν, η ηθικολογία κατά του διεφθαρμένου συστήματος ιδεαλισμό ή είναι σκέτη δημαγωγία; Είναι αιθεροβάμων ή κυνική; Είναι μια πολιτικός που θέλει να γίνει η Νέμεσις της Μεταπολίτευσης για να τιμωρήσει τους υπερόπτες και τους αλαζόνες, που είναι βουτηγμένοι στον βούρκο και στην ύβρι; Θέλει να υποβάλει το μεταπολιτευτικό πολιτικό σύστημα σε μια διαδικασία εξαντλητικής κάθαρσης; Ολα αυτά είναι ερωτήματα όσων αναγνωρίζουν τη μαχητικότητά της, αλλά την ίδια στιγμή θεωρούν ότι το πολεμικό της ένστικτο την παρασύρει στην εχθροπάθεια. (Πάντως, παρά τη φήμη που τη συνοδεύει, δεν είναι λίγες οι φορές που έχει ψηφίσει νόμους της κυβέρνησης για τον γάμο ομοφύλων, για την τεχνική εκπαίδευση, για τα Ωνάσεια Πειραματικά.)
Φίλοι της μπορούν να σε εκπλήξουν όταν αναγνωρίζουν στο πρόσωπό της μια γυναίκα με αγωγή και εφηβικό χιούμορ. Τα αγαπημένα της βιβλία είναι δύο παιδικά: «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Σαιντ Εξυπερύ και «Ο γλάρος Ιωνάθαν Λίβινγκστον» του Ρίτσαρντ Μπαχ. Γελάει εύκολα. Δέχεται με άνεση τα φιλικά πειράγματα και απολαμβάνει να τα ανταποδίδει. Αγαπάει το θέατρο, τον κινηματογράφο, τα ταξίδια και τα ξενύχτια (αν και συχνότερα ξενυχτάει στο γραφείο της πάνω από δικογραφίες). Υπερασπίζεται φανατικά τους φίλους της. Της αρέσει να αυτοσαρκάζεται. Την τρέφει η διαφωνία και δεν διστάζει να την κλιμακώσει με δηλητηριώδεις απαντήσεις όταν θεωρεί ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με ειρωνεία και κυνισμό. Και δεν θα συγχωρήσει εύκολα.
Λέγεται ότι πολλοί πολιτικοί στρίβουν στη γωνία μόλις τη βλέπουν. Η ίδια υποστηρίζει ότι την αποφεύγουν μόνον όσοι έχουν ενοχές για ατασθαλίες που εικάζουν ότι μπορεί να γνωρίζει.
Η λατρεία του αίματος
Η Ζωή σπάνια αντιστέκεται στον πειρασμό της υπερβολής. Για παράδειγμα, επιμένει εσχάτως ότι κυβερνητικοί «έχουν βάψει τα χέρια τους με αίμα». Αυτές οι εμπρηστικές φράσεις εξοργίζουν πολλούς, διότι ξυπνούν τα αντανακλαστικά του εμφυλιοπολεμικού μίσους που πάντα σιγοκαίει στην Ελλάδα, αλλά και τις πρόσφατες μνήμες του διχασμού που ξεχύθηκε στους δρόμους (και στην κάλπη) το 2015. Μήπως θεωρεί ότι ζει σε χώρα με κυκλώματα, μαφίες και καρτέλ; Οταν κάποτε δέχτηκε αυτή την ερώτηση σε ιδιωτική συζήτηση προτίμησε να μην απαντήσει, αλλά να κοιτάξει τον συνομιλητή της έντονα και να χαμογελάσει ελαφρά. Ηταν μία από τις σπάνιες φορές που αντιστάθηκε στον πειρασμό μιας ευθείας απάντησης.
Δεν έχει καμία επιφύλαξη να συνδυάζει την ποινικολογία με την πολιτική. Για πολλούς αυτό είναι το συγκριτικό της πλεονέκτημα. Πιστεύει ότι η πολιτική χωρίς δικαιοσύνη οδηγεί στην ασυδοσία και στον αυταρχισμό. Μπορεί όμως η ισχυρή σύζευξη πολιτικής και ποινικολογίας να αναχθεί σε λειτουργικό μοντέλο διακυβέρνησης ή μπορεί εξίσου να διολισθήσει στον νομικισμό και στον αυταρχισμό; Η Ζωή δεν έχει πείσει ότι μπορεί να εγγυηθεί τις σωστές ισορροπίες όταν έχει στα χέρια της εξουσία. Κατηγορείται ότι το 2015 επιδόθηκε σε έναν εμμονικό νομικισμό για να τεκμηριώσει εξωπραγματικούς πολιτικούς στόχους, όπως ήταν η κατάργηση του μνημονίου και η διαγραφή χρέους. Πολλοί θυμούνται επίσης ότι απείλησε τον διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα με βίαιη προσαγωγή στη Βουλή για να εξεταστεί από την Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό για τη Siemens.
Οι πολέμιοί της την κατηγορούν ότι βρίσκεται πίσω από τις περισσότερες επιθετικές πρωτοβουλίες της Μαρίας Καρυστιανού. Είναι όντως δικηγόρος της, αλλά αρνείται ότι την «κατευθύνει» ή ότι την προετοιμάζει για υποψήφια βουλευτή. Η Ζωή επέμενε από την αρχή σε δύο όψεις της τραγωδίας των Τεμπών: έκρηξη και μπάζωμα. Εμφανίζεται σταθερά πεπεισμένη πως η σύγκρουση ανέδειξε το λαθρεμπόριο καυσίμων που θρυλείται ότι πραγματοποιείται κάτω από τη μύτη των Αρχών και της πολιτικής τάξης. Δεν έχει αποδείξεις, αλλά παρουσιάζεται πεπεισμένη τόσο, ώστε να εκδίδει η ίδια ετυμηγορίες για κυβερνητικά στελέχη και υπουργούς («θα έπρεπε να είστε στο σκαμνί»).
Δημοσκοπική πλεύση
Είναι εύκολο για τους πολιτικούς αντιπάλους της να της καταλογίζουν μανίες και δεισιδαιμονίες. Ωστόσο, η «γραμμή Μαζινό» της κυβέρνησης περί «θεωριών συνωμοσίας» έσπασε πρόσφατα και πλέον όλοι συμφωνούν ότι πολλά «γιατί» είναι υπό συζήτηση. Οσοι κατηγορούνταν ως διακινητές «θεωριών συνωμοσίας» τώρα διεκδικούν αναβάθμιση της αξιοπιστίας τους. Η Πλεύση σε όλες τις πρόσφατες σφυγμομετρήσεις καταγράφεται ως τρίτο κόμμα, πάνω από το ΚΚΕ και τον ΣΥΡΙΖΑ. Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει;
Η Ζωή Κωνσταντοπούλου γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του 1976. Σε αντίθεση με όσα λέγονται, το πολιτικό ύφος της ποτέ δεν έφερε σε δύσκολη θέση τον πατέρα της, Νίκο Κωνσταντόπουλο. Αντιθέτως, ο πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού και εν ενεργεία νομικός στα 82 του καμαρώνει για την πρωτότοκη θυγατέρα του. «Κάνει και λέει πράγματα που δεν είπα και δεν έκανα εγώ, ενώ θα έπρεπε».
Η Ζωή δεν έχει αρνηθεί ότι υπήρξε τυχερή, έστω κι αν τίποτα δεν της χαρίστηκε. Σπούδασε στη Νομική Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στη Σορβόννη και στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Μελέτησε τα πεδία της διαφθοράς και του οργανωμένου εγκλήματος. Ασχολήθηκε με την τρομοκρατία ως αφορμή για την υπαναχώρηση του κράτους δικαίου. Στη Γαλλία δίδαξε αγγλικά σε έγκλειστους φυλακών. Θα μπορούσε και σήμερα να κάνει το ίδιο (δηλαδή να διδάξει αγγλικά) σε ορισμένους πολιτικούς που διακηρύττει ότι θα ήθελε να τους στείλει στη φυλακή.
Εχει δηλώσει αγνωστικίστρια, που σημαίνει ότι δεν ξέρει αν υπάρχει Θεός. Εχει μονίμως έλλειψη χρόνου και έχει παραδεχτεί ότι η καταδικασμένη φιλοδοξία που έχει από μικρή είναι να κάνει το 24ωρο, 48ωρο. Είναι νυχτερινός τύπος. Εργάζεται ακατάπαυστα μέχρι τα ξημερώματα, αλλά κοιμάται ελάχιστα, με αποτέλεσμα να μπορεί εύκολα να είναι και πρωινός τύπος. Αγανακτεί όταν την κατηγορούν ότι ψαρεύει ψήφους (και) στα θολά νερά της Ακροδεξιάς. Το 2015 δεν επέτρεπε να προχωρήσουν κρίσιμες ψηφοφορίες εάν δεν προσέρχονταν οι προφυλακισμένοι στον Κορυδαλλό βουλευτές της Χρυσής Αυγής. Με αυτό τον τρόπο επιχείρησε να σαμποτάρει την «κωλοτούμπα», αλλά έλεγε ότι έπρεπε να προστατευθούν τα δικαιώματα των εν λόγω βουλευτών αφού δεν υπήρχε πρωτόδικη απόφαση για την κατηγορία συγκρότησης εγκληματικής οργάνωσης. Υπενθύμιζε ταυτόχρονα πως ήταν η πρώτη που δήλωσε (το 2012) ότι η Χρυσή Αυγή είναι εγκληματική οργάνωση. Η Λιάνα Κανέλλη επανέλαβε πρόσφατα τη μομφή περί διευκολύνσεων στους χρυσαυγίτες και δέχθηκε μήνυση και αγωγή.
Ως πρόεδρος της Βουλής σύστησε «Επιτροπή Αλήθειας για το Δημόσιο Χρέος» και δεν δίστασε να θέσει επικεφαλής τον Ερίκ Τουσέν, έναν εκκεντρικό Βέλγο οικονομολόγο που φορούσε μονίμως σανδάλια, θυμίζοντας περισσότερο κατασκηνωτή της Γαύδου παρά ειδικό στο δημόσιο χρέος. Μέχρι να τον στρατολογήσει η Ζωή για να εξαφανίσει το ελληνικό χρέος καταγγέλλοντάς το, είχε διακριθεί ως σύμβουλος της κυβέρνησης του Ισημερινού. Η Ζωή δεν αποδέχτηκε ποτέ ότι για λόγους ευστάθειας της διεθνούς αγοράς ομολόγων η Δύση διαγράφει κρατικά χρέη με το αθόρυβο «τελετουργικό» της μείωσης επιτοκίων και της επιμήκυνσης πληρωμών και όχι με τη σπάθα του γόρδιου δεσμού.
Οι καρδιές των άλλων
Τελικά, πόσο μακριά μπορεί να πλεύσει η Πλεύση; «Oχι πολύ», λένε όσοι εκτιμούν πως είναι ένα κόμμα προσωποπαγές επειδή η πρόεδρός του δυσκολεύεται να συνυπάρξει με στελέχη που εγείρουν αντιρρήσεις. Η ασυγκράτητη πόλωση, που αγγίζει τα όρια της μισαλλοδοξίας, μπορεί να εξασφαλίζει προσοχή και δημοσιότητα, αλλά είναι ταυτόχρονα και απωθητική για το μέρος εκείνο του εκλογικού σώματος που δεν θέλει να ζήσει ξανά την τοξική παραζάλη της χρεοκοπίας. «Oλα είναι ανοιχτά», απαντούν όσοι πιστώνουν στη Ζωή πείσμα και θάρρος. «Δεν υπάρχει τίποτα που να μην είναι εφικτό», λέει η ίδια. Χαμογελάει και σχηματίζει με τα χέρια της την καρδούλα, το σήμα κατατεθέν της από το 2023, ένα σήμα με διπλή ερμηνεία: Η Ζωή δίνει την καρδιά της στην πολιτική την ίδια ώρα που μοιάζει πάνοπλη για να ξεριζώσει την καρδιά των αντιπάλων της.
